Υπάρχει ίσως ένα αόρατο νήμα, που συνδέει την Ελλάδα με τη Χιλή. Ξέρω πολλούς που νιώθουν έτσι. Ίσως γιατί η δικτατορία Πινοσέτ «χτύπησε» ακριβώς στις μαύρες μέρες της δικής μας χούντας το 1973. Ίσως να φταίει πάλι ο Νερούδα και ο Βίκτορ Χάρα. Και εσχάτως οι νεοφιλελεύθεροι της παλιννόστησης του ασφαλιστικού Πινοτσέτ μάς θύμισαν πάλι πόσο «ταίριαξαν» κατά καιρούς οι μοίρες μας.
Για αυτό το λόγο, η εκλογή της Ελίζα Λονκόν στη θέση της προέδρου της Συντακτικής Συνέλευσης της Χιλής είναι σίγουρα μια αχτίδα φωτός σε μια σκοτεινή εποχή. Η 58χρονη ακτιβίστρια και επιστήμονας συμβολίζει εκτός όλων των άλλων και τον αγώνα της αυτόχθονης φυλής των Μαπούτσε που σχεδόν αφανίστηκε από τους αποικιοκράτες. Στις πρόσφατες εκλογές αναδείχθηκε ως μια από τις 17 εκπροσώπους των 11 φυλών ιθαγενών, των «πραγματικών Χιλιανών» και στις αρχές της εβδομάδας έλαβε με 96 σε σύνολο 155 ψήφων, την απόλυτη πλειοψηφία, για να αναλάβει την προεδρία της Συντακτικής, κάτι που αποδεικνύει την καθολική αναγνώριση του έργου της και των αγώνων της.
Αγώνων που δεν αφορούν μόνο τους Μαπούτσε, αλλά όλες τις μειονότητες, τους φτωχούς και τους κατατρεγμένους σε μια χώρα, που ακόμα ζει με το σύνταγμα του Πινοσέτ τρεις δεκαετίες και βάλε μετά την απομάκρυνσή του από την εξουσία.
Το στοίχημα είναι μεγάλο, όπως παραδέχτηκε και η ίδια μιλώντας στα Μαπουντουγκούν, τη γλώσσα της φυλής της, η οποία αποτέλεσε και το κεντρικό θέμα της επιστημονικής της δραστηριότητας ως καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγκο. Η Χιλή φιλοδοξεί μέσα από αυτή τη Συντακτική Συνέλευση, που προέκυψε πριν από μερικούς μήνες και φαίνεται να κυριαρχείται από προοδευτικές δυνάμεις να εκδημοκρατιστεί, να εκσυγχρονιστεί πραγματικά, να γίνει ένα πολυπολιτισμικό, ανεκτικό, ελεύθερο κράτος. Αλλά στο μυαλό της η Λονκόν έχει φυσικά και τις κοινωνικές αδικίες, στη θύμησή της όπως λέει τις εικόνες των έξι αδερφών της, που αρρώσταιναν επειδή έπαιζαν μέσα σε σκουπιδότοπους. Δικαιοσύνη, ισότητα, και αρμονία με το περιβάλλον, που έτσι κι αλλιώς πάντα χαρακτήριζε την κοσμοαντίληψη των Μαπούτσε, είναι λοιπόν τα ζητούμενα για το μέλλον της χώρας των 19 εκατομμυρίων κατοίκων στην κάτω γωνιά της Λατινικής Αμερικής. Της χώρας που ο Νερούδα είχε περιγράψει ως «μακρύ πέταλο από θάλασσα και κρασί και χιόνι...» εμπνέοντας τον τίτλο στο τελευταίο βιβλίο της Ιζαμπέλ Αλιέντε.
Το καθήκον αυτό δεν είναι καθόλου απλό, αφού το συντηρητικό κατεστημένο με πρώτο και καλύτερο τον πρόεδρο Πινιέρα ετοιμάζει την αντεπίθεσή του, όσο και αν φαίνεται προς το παρόν να έχει λουφάξει μετά τις συγκλονιστές διαδηλώσεις του 2019, το δημοψήφισμα για το νέο Σύνταγμα του 2020 και τους συσχετισμούς που έφεραν οι εκλογές των μελών της Συντακτικής. Ηδη την περασμένη Κυριακή, η αστυνομία δεν δίστασε πάλι να χτυπήσει διαδηλωτές την ώρα που συνεδρίαζε η Συνέλευση. Ήταν και αυτή μια ακόμα απόδειξη ότι το όνειρο των προγόνων της για μια «επανίδρυση της Χιλής» όπως το περιέγραψε η ίδια αναφερόμενη και στους αγώνες της φυλής της ενάντια στους Ισπανούς κατακτητές δεν θα είναι και τόσο εύκολο να γίνει πραγματικότητα. Αλλά η «Ελίζα της ελπίδας» τα ξέρει όλα αυτά, από την εποχή που ως φοιτήτρια κατέβαινε σε διαδηλώσεις κατά του Πινοσέτ, την ώρα που ο παππούς της βρισκόταν σε κάποιο κελί της στυγερής στρατιωτικής δικτατορίας.