Από το προσωπικό αρχείο του Αλέκου Χατζηδάκη
Αυτό το σαββατοκύριακο θα είμαστε πάλι στην Γένοβα, είκοσι χρόνια μετά τις διαδηλώσεις εναντίον των G8. Ακτιβιστές και κινήματα της παλιάς και της νέας γενιάς, μαζί σε μια συνέλευση, για να ανανεώσουμε μια συμφωνία και για να ανασυστήσουμε μια ισχυρή και ορατή αντισυστημική σύγκλιση.
Η ικανότητα να συνυφαίνουμε κουλτούρες, ιστορίες, ταυτότητες, προελεύσεις και διαφορετικά θέματα μάς επέτρεψε πριν από δύο δεκαετίες να οικοδομήσουμε ένα κίνημα ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό, μεγάλο και εκρηκτικό ήδη από τα πρώτα του στάδια: από το Σιάτλ και το Πόρτο Αλέγκρε μέχρι την Γένοβα τον Ιούλιο του 2001. Δεν ήταν εύκολο εγχείρημα, τότε, να δημιουργήσουμε μια αντίθετη αφήγηση δυνητικά ηγεμονική, ενώ το σύστημα δήλωνε ότι η παγκοσμιοποίηση θα σκόρπιζε ευημερία σε όλο τον πλανήτη. Δεν ήταν εύκολο εγχείρημα πάνω απ’ όλα στην Ευρώπη, όπου όλη η mainstream Aριστερά είχε αποδεχτεί τη λογική του νεοφιλελευθερισμού. Όμως τα καταφέραμε, με ένα είδος υπαίθριου γιγάντιου σχολείου λαϊκής εκπαίδευσης κι έτσι, επί χρόνια, οικοδομήσαμε ένα συναίσθημα και μια διάθεση συμμετοχής που γέμιζε τους δρόμους και τις πλατείες σε όλο τον κόσμο.
Δεν ήταν καθόλου δεδομένο ότι θα κατορθώναμε να αντισταθούμε στην τεράστια κρατική βία που εξαπολύθηκε στην Γένοβα ενάντια σε εκείνο το κίνημα και πάνω στον Κάρλο Τζουλιάνι, που οι δολοφόνοι του τον καταδίκασαν να μείνει για πάντα εικοσάχρονος: μια πληγή που είναι ακόμη ανοιχτή, μια μαύρη και σκοτεινή σελίδα της ιταλικής δημοκρατίας για την οποία έχει υπάρξει ελάχιστη αλήθεια και δικαιοσύνη, και γι’ αυτό κανείς δεν μας έχει ζητήσει ακόμη ούτε συγγνώμη. Και όμως κατορθώσαμε να αντισταθούμε και να συνεχίσουμε: την επόμενη χρονιά το Κοινωνικό Φόρουμ της Φλωρεντίας ήταν ακόμη μεγαλύτερο, και μετά, το 2003, η διαδήλωση ενάντια στον πόλεμο στο Ιράκ ήταν η μεγαλύτερη που διοργανώθηκε ποτέ στον κόσμο: 110 εκατομμύρια στο δρόμο σε όλο τον πλανήτη.
Σε πολλά μέρη του κόσμου, από τη Λατινική Αμερική έως την Ελλάδα και την Ισπανία, εκείνο το κίνημα προκάλεσε αλλαγές στην πολιτική Αριστερά και θεσμικές διαδικασίες αλλαγής. Πέρα από τα όποια αποτελέσματα ακολούθησαν τη δοκιμή της εξουσίας, ήταν παρόλα αυτά μια απόδειξη των δυνατοτήτων και μια εναλλακτική πρόταση απέναντι στο σύστημα.
Επίσης, ακόμη και εκεί που το πολιτικό πλαίσιο δεν θίχτηκε, το κίνημα διαχύθηκε σε χίλια ρυάκια και παρήγε σημαντικές εμπειρίες: το κίνημα κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού, που κατόρθωσε να κερδίσει το δημοψήφισμα στην Ιταλία ενάντια σε ισχυρές εξουσίες, προέρχεται από εκεί.
Έχουν περάσει είκοσι χρόνια και κάθε γενιά έχει τους δικούς της χρόνους, τους κώδικές της, τα δικά της σχήματα. Όμως ένα πράγμα είναι βέβαιο: αν θέλουμε να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα πρέπει να ξαναβρούμε εκείνη τη θέληση, εκείνο τον ενθουσιασμό, εκείνο τον κόπο που κάναμε τότε να ενωθούμε. Η τωρινή κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Οι καταγγελίες του κινήματος τότε, σήμερα είναι δυστυχώς κοινός τόπος. Η κλιματική αλλαγή και η βιοκτονία θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή στον πλανήτη. Η ανισότητα έχει φτάσει σε ανήκουστα επίπεδα. Η πανδημία έδειξε πόσο εύθραυστο και μη βιώσιμο είναι το σύστημα του κόσμου στον οποίο ζούμε. Όμως, τα σχέδια για την ανασυγκρότηση μετά την πανδημία προτείνουν ξανά συνταγές που βασίζονται στον ανταγωνισμό και στην οικονομική μεγέθυνση. Βαδίζουμε προς μια επιστροφή σε μια κανονικότητα χειρότερη από την προηγούμενη.
Ζούμε μέσα σε μια κρίση που δεν είναι μόνο οικονομική και κοινωνική, είναι μια γιγάντια κρίση νοήματος: είμαστε η πρώτη γενιά στην ανθρώπινη ιστορία που δεν ενδιαφέρεται να εξασφαλίσει ένα μέλλον σε αυτούς που θα έρθουν μετά από εμάς. Υπάρχει, βέβαια, μια διάχυτη δυσφορία, καθώς και μια μεγαλύτερη επίγνωση της πραγματικότητας – τα ψέματα του συστήματος δεν τα πιστεύει πια κανείς. Όμως, εν απουσία μιας ισχυρής δικής μας πρότασης, η κριτική του παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελευθερισμού εμφανίζεται σε πολλά μέρη του κόσμου ως η αντιπρόταση της Δεξιάς του κυριαρχισμού, του ρατσισμού, του λαϊκισμού.
Εμείς έχουμε πολλά βέλη στο τόξο μας για να επιχειρήσουμε μια πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική αντεπίθεση. Για να θέσουμε την κοινωνική και οικολογική αναπαραγωγή στη θέση του κέρδους και για να θεραπεύσουμε αυτόν τον άρρωστο κόσμο. Υπάρχει πολλή γνώση, υπάρχουν πολλές πρακτικές, πολλές υλοποιημένες εναλλακτικές –όλα αυτά μαζί μπορούν να παράγουν ένα σχέδιο μιας νέας κοινωνίας για την οποία να παλέψουμε. Όμως, έτσι όπως είμαστε κατακερματισμένοι, κλεισμένοι στα εθνικά μας σύνορα και ασχολούμενοι μόνο με τα δικά μας θέματα, αυτό το σχέδιο είναι αδύνατο να αναγνωσθεί, μπορεί ελάχιστα να αποκωδικοποιηθεί, ελάχιστα να γίνει κατανοητό. Το σύστημα χαίρεται γι’ αυτό, θέτοντας σε ανταγωνισμό τα δικαιώματα με τις ανάγκες: το περιβάλλον κατά της εργασίας, τους μετανάστες κατά των γηγενών, τους σταθερά εργαζόμενους κατά των επισφαλώς εργαζομένων.
Δεν έχουμε άλλο δρόμο, παρά να ξαναβρούμε το πνεύμα σύγκλισης της Γένοβας του 2001, τη μεθοδολογία της, που ήταν θεμελιωμένη πάνω στη μη ιεραρχική συμβίωση ανάμεσα σε κοινωνικούς παράγοντες και περιεχόμενα, στην αναζήτηση της μέγιστης συναίνεσης, στην απλότητα της γλώσσας και στη ριζοσπαστικότητα της πρότασης.
«Εσείς η ασθένεια, εμείς η θεραπεία», αυτό είναι το σύνθημα των εκδηλώσεων αυτόν τον Ιούλιο στη Γένοβα. Για να δώσουμε ραντεβού το φθινόπωρο, στην πρώτη ενωτική πανιταλική κινητοποίηση μετά την πανδημία και μετά τη δεκαετία του κατακερματισμού των δυνάμεων της Αριστεράς και του κινήματος. Για να ενισχύσουμε τους διεθνείς και ευρωπαϊκούς δεσμούς, γιατί η αλήθεια είναι ότι μόνος του και μόνη της δεν σώζεται κανείς και καμία.
Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς