Ο Κώστας Μάγος γεννήθηκε στη Μυτιλήνη και ζει στον Βόλο, είναι πανεπιστημιακός δάσκαλος στη διαπολιτισμική εκπαίδευση. Η παρουσία του στην παιδική λογοτεχνία είναι χρόνια τώρα δυναμική. Κοινωνικά ευαισθητοποιημένος και σε άμεση επαφή με τους νέους, τους φοιτητές/τριές του, δεν μπορεί παρά να μεταφέρει πανανθρώπινες αξίες στα βιβλία του. Πάντα με χιούμορ και τρόπο παιχνιδιάρικο, δίχως ίχνος διδακτισμού. Φαίνεται να τά 'χει καλά με την παιδική ηλικία, που όπως λέει «δεν χαρίζει κάστανα». Τα βιβλία του, όλο τρυφεράδα, μας αφήνουν τη γλυκιά αίσθηση παλιών παραμυθιών και της δικαιοσύνης που τα διέπει.
Υπάρχει συνταγή στη συγγραφή παιδικών βιβλίων όπως στη Φεγγαρόπιτα που φαίνεται να ξέρει ο φούρναρης;
Συνταγή δεν υπάρχει. Νομίζω ότι εκτός από τη μαγειρική πουθενά αλλού δεν υπάρχει συνταγή, πολύ περισσότερο στη συγγραφή και ιδιαίτερα στη συγγραφή ενός παιδικού βιβλίου. Φυσικά, υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις, κάποιο πλαίσιο. Ας πούμε, αυτό που γράφεις να μπορεί να αγγίξει τα παιδιά της αντίστοιχης ηλικίας, άρα με κάποιο τρόπο να συνδέεται με τις εμπειρίες τους, με τα ενδιαφέροντα και τις απορίες τους. Όπως και η γλώσσα χρειάζεται να είναι κατάλληλη για την ηλικιακή ομάδα που απευθύνεσαι, αλλά και η αποφυγή του διδακτισμού, των κλισέ, των στερεοτύπων είναι στοιχεία που χρειάζεται να έχει στο μυαλό του εκείνος που αποφασίζει να γράψει για παιδιά. Όμως, από εκεί και πέρα στοιχεία της όποιας «συνταγής» είναι η φαντασία και η ευαισθησία του συγγραφέα, η σχέση που έχει ο ίδιος με τα παιδιά και τα παιδικά βιβλία, οι προβληματισμοί και τα δικά του ερωτήματα. Και βέβαια, πολύ χαρτί, που το γεμίζεις και το πετάς και το ξαναγεμίζεις και το ξαναπετάς, μέχρις ότου αυτό που έγραψες να σου λέει κάτι, να νιώθεις ότι αξίζει να το διαβάσουν τα παιδιά. Τα παιδιά που σίγουρα δεν είναι εύκολοι αναγνώστες. Οπότε για να το συνδέσω και με τη «Φεγγαρόπιτα», αφού την αναφέρατε, έχω να πω καμιά «φεγγαρόπιτα» δεν βγαίνει νόστιμη με το πρώτο «ψήσιμο». Θέλει φούρνισμα και δοκίμασμα και νέο φούρνισμα και κάπως έτσι βρίσκεις τελικά τη συνταγή. Όμως κι αυτή δεν μπορεί να είναι σταθερή και μάλλον δεν θα πετύχει αν αντί για «φεγγαρόπιτα» θέλεις να φτιάξεις μια «ηλιόπιτα», μια «συννεφόπιτα» ή οτιδήποτε άλλο.
Ψάχνατε κι εσείς το μυστικό της θάλασσας όταν ήσασταν μικρός ή ερευνούσατε άλλα μυστικά;
Όπως όλα τα παιδιά, έψαχνα κι εγώ μικρά και μεγάλα μυστικά. Ήμουν τυχερός γιατί το μυστικό της θάλασσας ήταν ένα από τα πρώτα μυστικά που νομίζω ότι ανακάλυψα, αφού είχα την τύχη να μεγαλώσω σε νησί. Όμως τα μυστικά της θάλασσας, όπως και εκείνα της ζωής, δεν έχουν τελειωμό. Εκεί που νομίζεις ότι τα έμαθες, καινούρια μυστικά έρχονται και ανατρέπουν τα προηγούμενα. Κι ίσως αυτό είναι κάτι που χρειάζεται να μάθουν τα παιδιά μέσα από τα παιδικά βιβλία, δηλαδή ότι συνήθως υπάρχουν πολλά «μυστικά» πίσω από κάθε πράγμα και πολλές «αλήθειες» μέσα σε κάθε γεγονός. Κι είναι ανάγκη τα παιδιά να έχουν τα μάτια τους και το μυαλό τους ανοικτά για να μπορέσουν να τα δουν, να τα ακούσουν και στο τέλος να διαλέξουν το δικό τους «μυστικό», να αποφασίσουν για τη δική τους «αλήθεια».
Θαρρώ η Ρόζα η ωραία θυμωμένη, έχει δίκιο. Με τι θυμώνουν τα παιδιά σήμερα;
Τα παιδιά σήμερα θυμώνουν με ό,τι θύμωναν και παλιά. Η διαφορά είναι ότι σήμερα δεν φοβούνται να βγάλουν τον θυμό τους. Αυτό πιστεύω ότι κάνει τη διαφορά. Κι είναι μεγάλο πράγμα να βγάζουν τον θυμό τους, να μην τον κρατάνε μέσα τους. Κι αφού τον βγάλουν, ίσως μετά μπορούν να σκεφτούν με ηρεμία και να πάρουν τις αποφάσεις τους. Ευτυχώς, τα παιδιά σήμερα έχουν «φωνή» και εμείς οι μεγάλοι χρειάζεται να την ακούσουμε και να την πάρουμε σοβαρά υπόψη μας. Τα παιδιά δεν είναι ούτε «άβουλα» υποκείμενα ούτε μιμητές των ενηλίκων. Έχουν τη δική τους σκέψη, τη δική τους άποψη, τις δικές τους ανάγκες και διεκδικούν «λόγο» και «χώρο» αντίστοιχο με εκείνο των ενηλίκων. Αν τους τα στερήσουμε, και συχνά χωρίς επαρκή και κατανοητά από τα ίδια επιχειρήματα, τα παιδιά θα θυμώσουν. Και πολύ καλά θα κάνουν…
Καλωσήρθες, καρακάξα ή καλύτερα να έμενες εκεί που ήσουν; Τα ίδια που λένε τα ζώα του δάσους λένε και οι άνθρωποι για άλλους ανθρώπους που έρχονται από μακριά; Γιατί άραγε;
Πράγματι, η ιστορία της καρακάξας στο βιβλίο μου «Καλωσήρθες, καρακάξα» θέλει να εστιάσει στην ξενοφοβία και σε κάθε φοβία που αφορά τη διαφορετικότητα. Και με μεγάλη χαρά μπορώ να πω ότι είναι το βιβλίο που έχει τις περισσότερες προσκλήσεις για επίσκεψη σε σχολικές τάξεις και συζήτηση με τα παιδιά. Στη συζήτηση συχνά ρωτάω τα παιδιά το αν ένιωσαν ποτέ όπως η καρακάξα, δηλαδή να τους διακρίνουν, να τους αποκλείουν, να τους κατηγορούν χωρίς λόγο. Δεν φαντάζεστε πόσες ιστορίες αποκλεισμού και διακρίσεων έχουν τα παιδιά να αφηγηθούν, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους. Αγόρια που τα αποκλείουν τα κορίτσια από το παιχνίδι, κορίτσια που τα αποκλείουν τα αγόρια, μεταναστόπουλα ή προσφυγόπουλα που δεν τα θέλει κανένας για διπλανό ή διπλανή τους και πολλά περιστατικά ακόμη. Πιστεύω ότι το θέμα αυτό είναι πολύ σημαντικό και η καλλιέργεια της αποδοχής, της αλληλεγγύης και της ενσυναίσθησης χρειάζεται να γίνει βασικός σκοπός της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες.
Σήμερα στην εποχή της πανδημίας του κορονοϊού, τι θέλετε να σας φέρει ο ονειροταχυδρόμος;
Eυτυχώς το εμβόλιο μου το έφερε νωρίς… και δεν ήταν στο όνειρό μου. Όμως ονειρεύομαι αυτό που υποθέτω ονειρεύεται όλος ο κόσμος, δηλαδή να ξαναγυρίσουμε σύντομα στην προ κορονοϊού ζωή μας, να ξαναβρούμε όλα εκείνα που χάσαμε τα τελευταία δυο χρόνια. Όλοι ξέρουμε καλά ποια είναι αυτά, δεν χρειάζεται να τα απαριθμήσω. Κυρίως όμως να μην έχουμε λόγο να φοβόμαστε. Αυτόν τον ταχυδρόμο πρέπει να διώξουμε τον «ταχυδρόμο του φόβου» που είναι ίσως ο χειρότερος εχθρός του «ονειροταχυδρόμου».