Η κλιματική αλλαγή είναι αποτέλεσμα των μεταβολών της ατμόσφαιρας. Υπάρχουν αντικειμενικές αιτίες, όπως η αστάθεια της ηλιακής ακτινοβολίας, οι εκρήξεις των ηφαιστίων και οι αλλαγές της τροχιάς της γης. Υπάρχουν όμως και αιτίες που σχετίζονται με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Οι αλλαγές του κλίματος, στις μέρες μας, έχουν να κάνουν πρωτίστως με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ο καιρός είναι η κατάσταση των κατώτερων στρωμάτων της ατμόσφαιρας, ενώ το κλίμα είναι η κατάσταση του καιρού, σε μέσους όρους. Το λιώσιμο των πάγων αποτελεί έναν από τους πιο ευαίσθητους δείκτες της κλιματικής αλλαγής.
Αέρια, όπως είναι το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και το οξείδιο του αζώτου απορροφούν τη θερμότητα από την ατμόσφαιρα και την επιστρέφουν, όπως ακριβώς γίνεται στα θερμοκήπια. Για χιλιετίες η φύση ρύθμιζε αυτά τα αέρια στην ατμόσφαιρα. Αυτό άλλαξε, όταν ο άνθρωπος άρχισε να καίει ορυκτά καύσιμα, κυρίως, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη θέρμανση και τις μεταφορές. Σύμφωνα με εισήγηση του Διεθνούς Μετεωρολογικού Οργανισμού του ΟΗΕ, η αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου ευθύνεται κύρια για την κλιματική αλλαγή.
Η Αρκτική και το λιώσιμο των πάγων
Η Σιβηρία, τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής αλλαγής. Η θερμοκρασία το χειμώνα σκαρφάλωνε μέχρι τους -50ο C. Το καλοκαίρι ήταν συνήθως ζεστό αλλά δροσερό, γύρο στους +20ο C. Κάποιες φορές, για λίγο έφτανε στους +30ο C. Φέτος το καλοκαίρι η, μέχρι τώρα, υψηλότερη θερμοκρασία είναι αυξημένη περίπου κατά 10ο C. Στην πόλη Βερχογιάνσκ, που βρίσκεται στα βόρεια του πολικού κύκλου, το θερμόμετρο έδειξε +38ο C. Είναι πιο ζεστοί πλέον και οι θερινοί και οι χειμερινοί μήνες.
Ρώσοι επιστήμονες θεωρούν ότι στην Αρκτική η θερμοκρασία αυξάνεται δύο φορές γρηγορότερα από τον υπόλοιπο πλανήτη Οι έντονα λευκές κορυφές των αρκτικών πάγων αντανακλούν το 80% της ηλιακής ακτινοβολίας. Λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, οι πάγοι λιώνουν και στη θέση τους δημιουργείται νερό που απορροφάει την ηλιακή ακτινοβολία. Αυτό με τη σειρά του αυξάνει τους ρυθμούς υπερθέρμανσης και δημιουργείται ένας αέναος φαύλος κύκλος.
Φλέγεται η Σιβηρία
Ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής δημιουργείται το φαινόμενο Jet Stream, όπου θερμά κύματα αέρα κινούνται προς το βορρά. Το κλίμα της Σιβηρίας γίνεται πιο ξερό και μεγάλες πυρκαγιές κατακαίνε τα δάση της. Οι πυρκαγιές προκαλούνται από κεραυνούς ή από εμπρησμούς και δεν σβήνουν εύκολα. «Η καλοκαιρινή περίοδος επιμηκύνθηκε, αυτόματα επιμηκύνθηκε και η περίοδος των πυρκαγιών» εξηγεί ο εκπρόσωπος της ρωσικής Greenpeace Αντόν Μπενεσλάβσκι. Από τις πυρκαγιές, μόνο στις Δημοκρατίες Σάχα και Τσουκότκα, διέφυγαν στην ατμόσφαιρα πάνω από 100 μεγατόνους διοξείδιο του άνθρακα. Η ανάφλεξη της τύρφης δημιουργεί μέχρι 100 φορές περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα απ’ ότι τα καμένα δέντρα. Η τύρφη αποτελείται από πολλά στρώματα, που καίγονται εσωτερικά, για μήνες, χωρίς να φαίνονται, δημιουργώντας νέες εστίες πυρκαγιάς. Σε ορισμένες περιπτώσεις συνεχίζει να σιγοκαίει η τύρφη εσωτερικά και το χειμώνα, κάτω από το χιόνι. Οι φωτιές αυτές ονομάζονται «ζόμπι» και επανεμφανίζονται με νέες εστίες την επόμενη άνοιξη. Οι πυρκαγιές επιταχύνουν το λιώσιμο των πάγων, τα εδάφη γίνονται πιο εύθραυστα και πολλά κτίρια εμφανίζουν προβλήματα στατικότητας.
Το Νορίλσκ είναι μια πόλη 177.000 κατοίκων που ο πληθυσμός της απασχολείται κυρίως στη μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής νικελίου στον κόσμο, τη Nornickel. Το 60% των σπιτιών αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα και ήδη 100 πολυκατοικίες κρίθηκαν κατεδαφιστέες. Επίσης καταστράφηκαν δρόμοι, αεροδρόμια, αγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου και γενικά εμφανίστηκαν μεγάλα προβλήματα στις υποδομές. Τον περασμένο Μάιο ράγισε στο Νορίλσκ μεγάλη δεξαμενή καυσίμων, με αποτέλεσμα να χυθούν στον ποταμό μεγάλες ποσότητες πετρελαιοειδών. Η πυροσβεστική και άλλες υπηρεσίες προσπαθούν ακόμη να αποτρέψουν 21.000 τόνους να καταλήξουν στο Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό.
Από τις μεγάλες πυρκαγιές στην Σιβηρία δημιουργείται τοξικό νέφος, ιδιαίτερα επικίνδυνο για την υγεία. Ανάλογα με την κατεύθυνση του αέρα, τα τοξικά αέρια μολύνουν τον αέρα σε μεγάλες πόλεις της Ανατολικής Ασίας, της Ανατολικής Ευρώπης και των δυτικών ακτών της Βόρειας Αμερικής.
Πλημύρες στην Άπω Ανατολή
Εκτός από τις πυρκαγιές στην Σιβηρία, παρατηρήθηκαν έντονες βροχοπτώσεις στην Άπω Ανατολή, που οδήγησαν σε μεγάλες πλημύρες και την καταστροφή οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων, που έχουν μεγάλη σημασία για τη ρωσική οικονομία και το διεθνές εμπόριο. Καταστράφηκε, μεταξύ άλλων, μεγάλη γέφυρα του υπερσιβηρικού σιδηρόδρομου, που συνδέει την ευρωπαϊκή Ρωσία με την ανατολική Σιβηρία και την Άπω Ανατολή. Μέσω του υπερσιβηρικού σιδηρόδρομου μεταφέρεται το 60% των κινεζικών εμπορευμάτων προς την Ρωσία και την Ευρώπη. Οι απώλειες από την καταστροφή της μεγάλης γέφυρας συγκρίνονται με τις πρόσφατες απώλειες λόγω του εμφράγματος στο κανάλι του Σουέζ ή με το κλείσιμο του Βοσπόρου για ένα μήνα. Η κίνηση των συρμών διακόπηκε για τρία εικοσιτετράωρα και η περιοχή κηρύχτηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Πέρυσι το Μάιο, όταν παρατηρήθηκαν παρόμοια φαινόμενα, καταστράφηκε μεγάλη γέφυρα στην περιοχή Μούρμανσκ και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσει η κίνηση 47 εμπορικών συρμών και να έχουν μεγάλες απώλειες η Nornickel και μεγάλες εταιρείες εξόρυξης μεταλλευμάτων και γαιάνθρακα. Η τιμή του γαιάνθρακα ανέβηκε στις ευρωπαϊκές αγορές κατά 20%.
Οι μεγάλες πλημύρες, πέρυσι και φέτος, οδήγησαν την Κίνα στην αναζήτηση νέων εναλλακτικών διαδρομών. Όμως ανάλογα ακραία φαινόμενα με μεγάλες καταστροφές παρατηρούνται και στην Κίνα. Οι νέες διαδρομές αποτελούν το κύριο στοιχείο του μεγαλόπνοου επενδυτικού σχεδίου « Μια ζώνη, ένας δρόμος».
Στην ιστορία της γης υπήρχαν περίοδοι πιο κρύου και περίοδοι πιο ζεστού κλίματος. Όμως μετά τα τέλη του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα μετά το 1980 παρατηρήθηκε ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας της γης, σε σύγκριση με άλλες περιόδους. Η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και οι ενέργειες που γίνονται, σε παγκόσμια κλίμακα για τον έλεγχο και τον περιορισμό των ανθρωπογενών αίτιών, δεν αρκούν για την αναχαίτιση των αρνητικών συνεπειών.