«Ο νόμος της αγοράς»
Επιμέλεια: Στράτος ΚερσανίδηςΜε την Ελλάδα να βρίσκεται πρώτη στον κατάλογο της ανεργίας στην Ευρώπη αλλά και με τον αντίστοιχο δείκτη να αυξάνεται διαρκώς σε ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο, η ταινία του Στεφάν Μπριζέ, «Ο νόμος της αγοράς» (La loi du marché), αποκτά δραματική επικαιρότητα.
Θυμάμαι δύο ταινίες που είχα δει παλιότερα και είχαν στο επίκεντρο την κοινωνική αδικία, η οποία είναι αποτέλεσμα της ταξικής κοινωνίας και, για να το πώς πιο απλά, του καπιταλιστικού συστήματος. Η πρώτη ήταν «Η τελετή» (1995) του Κλοντ Σαμπρόλ και η δεύτερη «Το τσεκούρι» (2005) του Κώστα Γαβρά. Ταινίες εντελώς διαφορετικές, με την πρώτη να είναι μια ιστορία εκδίκησης ως αλληγορία μιας αιματηρής επανάστασης και τη δεύτερη να δείχνει την απόγνωση ενός ανθρώπου που φτάνει στα άκρα προκειμένου να βρει δουλειά. Ο Στεφάν Μπριζέ φαίνεται να πλησιάζει περισσότερο τον Γαβρά, με κοινό στοιχείο τους ήρωές τους, τον Τιερί και τον Μπρουνό, οι οποίοι είναι άνεργοι.
Ως εδώ όμως με τους παραλληλισμούς. Τώρα βρισκόμαστε μπροστά σε έναν άνθρωπο ο οποίος έχει μείνει άνεργος, θύμα των εργοδοτικών πρακτικών που εφαρμόζονται στην εποχή του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Αυτός είναι ο Τιερί, εργάτης στη σύγχρονη Γαλλία που αγωνίζεται να επιβιώσει αυτός και η οικογένειά του. Σε αντίθεση με τον Μπρουνό, τον ήρωα του Γαβρά, δεν συλλαμβάνει κάποιο σατανικό σχέδιο του στιλ, «ο θάνατός σου η ζωή μου», αλλά αγωνίζεται μέσα στις σκληρές συνθήκες της ελεύθερης αγοράς. Συμμετέχει σε επιμορφωτικά σεμινάρια πιστεύοντας πως έτσι ανοίγει νέους δρόμους και νέες επαγγελματικές προοπτικές. Όμως δεν θα αργήσει να διαπιστώσει το αδυσώπητο πρόσωπο ενός συστήματος που απομυζεί τους ανθρώπους, τους εκμηδενίζει προκειμένου να αναπτυχθεί. Ένα σύστημα που τρέφεται με ανθρώπινες σάρκες, έχοντας ως μοναδικό του σκοπό, το κέρδος! Αυτός είναι «Ο νόμος της αγοράς», ο υπέρτατος νόμος της εποχής ο οποίος έχει κυριαρχήσει και βρίσκεται υπεράνω κυβερνήσεων, κοινοβουλίων, εκλογικών διαδικασιών.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε ο σκηνοθέτης, Στεφάν Μπριζέ, λέει: «Όλες οι ταινίες μου πραγματεύονται τη σχέση του ανθρώπου με τον κοινωνικό του περίγυρο. Με το «Νόμο της Αγοράς» θέλησα να καταπιαστώ με τη βιαιότητα του εργοδοτικού συστήματος σε σχέση με το ανθρώπινο στοιχείο που παρατηρείται σε εκείνους που βιώνουν την εργασιακή ανασφάλεια». Και παρακάτω, απαντώντας σε ερώτηση εάν θεωρεί την ταινία του πολιτική, λέει: «Ναι, με την έννοια του πώς εντάσσεται ο άνθρωπος στον αστικό ιστό ή στην ευρύτερη κοινωνία. Σκηνοθέτησα τη ζωή ενός ανθρώπου που έδωσε την ψυχή του, το χρόνο του και την ενέργειά του σε μια εταιρεία, για 25 χρόνια, πριν εκείνη τον πετάξει στο περιθώριο, γιατί τα αφεντικά του αποφάσισαν να πάνε την επιχείρησή τους σε άλλη χώρα με φθηνότερο εργατικό δυναμικό. Αυτόν τον άνδρα τον έδιωξαν επειδή κάποιοι άλλοι θέλουν για τον εαυτό τους περισσότερα χρήματα. Ο Τιερί είναι η συνέπεια ενός συστήματος που θέλει τους τραπεζικούς λογαριασμούς κάποιων πιο φουσκωμένους. Είναι εκείνος που περιλαμβάνεται στις στατιστικές με τους άνεργους που ακούμε καθημερινά στις ειδήσεις. Μπορεί η είδηση αυτή να διαρκεί μερικά λεπτά, αλλά πίσω από αυτήν υπάρχουν ανθρώπινες τραγωδίες. Έχοντας περάσει 20 μήνες άνεργος συνεχίζει να δέχεται ταπεινώσεις σχεδόν σε κάθε εργασία που ξεκινά. Και όταν αυτή η εργασία θέτει το άτομο σε ένα ηθικά απαράδεκτο δίλημμα, τι μπορεί να κάνει; Να μείνει και να είναι συνεργός σε ένα άδικο σύστημα ή να φύγει και να επιστρέψει σε μια αβέβαιη και ασταθή ζωή; Αυτή είναι η καρδιά της ταινίας. Η θέση ενός ανθρώπου στο Σύστημα».
strakersan@gmail.com
kersanidis.wordpress.com