Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Η πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, Μαρίνα Γαλανού, μιλά στην «Εποχή» για την κατάκτηση του χρόνιου αιτήματος
Για πρώτη φορά παρέχεται η δυνατότητα στα διεμφυλικά πρόσωπα να αναζητήσουν εργασία μέσα από τα προγράμματα του ΟΑΕΔ. Μία σημαντική αλλαγή στην προσπάθεια καταπολέμησης του εργασιακού αποκλεισμού που βιώνουν τα τρανς άτομα –τέσσερα χρόνια μετά την υπερψήφιση της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου. Τις τελευταίες ημέρες στα social media έχουν κοινοποιηθεί ιστορίες ανθρώπων που έκαναν χρήση της νέας αυτής δυνατότητας και εργάζονται τώρα στον ιδιωτικό τομέα. Συνομιλήσαμε με την πρόεδρο του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), Μαρίνα Γαλανού, η οποία σχολίασε πως «αυτό ήταν ένα αίτημα που είχε διατυπωθεί από το ΣΥΔ, από την ίδρυσή μας το 2010. Είχε τεθεί σε όλες τις κυβερνήσεις και σε όλους τους αρμόδιους υπουργούς από τότε. Τα τρανς και φυλοδιαφορετικά πρόσωπα αντιμετωπίζουν αποκλεισμούς από το χώρο της εργασίας για έναν και μόνο λόγο: την ταυτότητά τους. Αυτός είναι και ο λόγος που –ιδίως οι τρανς γυναίκες– μη έχοντας πρόσβαση στο χώρο της εργασίας, καταφεύγουν στην εργασία στο σεξ. Έπρεπε, λοιπόν, αυτό να σπάσει. Ένας τρόπος είναι να υπάρξουν κίνητρα. Το εργαλείο υπήρχε: τα προγράμματα του ΟΑΕΔ. Όπως κι άλλες περιπτώσεις υποομάδων που αντιμετωπίζουν αποκλεισμούς, να προστεθούν και τα τρανς άτομα».
Έντεκα χρόνια χρειάστηκαν να περάσουν για να ικανοποιήσει το κράτος ένα βασικό αίτημα. Να κάνει ένα πρώτο, αλλά σημαντικό βήμα υπεράσπισης του δικαιώματος στην εργασία μιας κοινωνικής ομάδας που βιώνει πολλαπλούς καθημερινούς αποκλεισμούς.
Η Μ. Γαλανού μίλησε για την συνεργασία που είχε με τη σημερινή κυβέρνηση και τη διοίκηση του ΟΑΕΔ, ενώ σημείωσε πως όσα τρανς πρόσωπα έχουν μπει στο πρόγραμμα, δεν αντιμετώπισαν απολύτως κανένα πρόβλημα. «Μας δόθηκε η ευκαιρία να το θέσουμε αρχικά σε συζήτηση με τον σύμβουλο και διευθυντή του οικονομικού γραφείου του πρωθυπουργού, κ. Πατέλη, ενώ το είχα θέσει και σε πρότερο χρόνο στον γ.γ. Καταπολέμησης της Φτώχειας, κ. Σταμάτη, που κι αυτός έδειξε ενδιαφέρον αμέσως. Στη συνέχεια ήρθαμε σε επαφή με τον πρόεδρο του ΟΑΕΔ, κ. Πρωτοψάλτη, που έδειξε εξαρχής πολύ καλή διάθεση και πρόθεση να πραγματοποιηθεί. Το ζήτημα ήταν ποια θα ήταν τα κριτήρια. Προτείναμε δύο κατηγοριοποιήσεις: τα τρανς πρόσωπα που είχαν μεταβάλει τα έγγραφά τους μέσω της νομοθεσίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου και όσα τρανς πρόσωπα δεν τα είχαν μεταβάλει. Για την πρώτη κατηγορία έγινε άμεσα δεκτό. Αντιμετωπίσαμε στην αρχή αντιρρήσεις για τη δεύτερη κατηγορία: όσα τρανς πρόσωπα δεν είχαν μεταβάλει τα έγγραφά τους μέσω της νομοθεσίας της νομικής αναγνώρισης ή βρίσκονταν ακόμη στη διαδικασία. Καταφέραμε, όμως, και κάμψαμε τις αντιρρήσεις αυτές, και τελικά γίνεται και για όσα τρανς άτομα δεν τα έχουν μεταβάλει, με την υπογραφή μόνο μίας υπεύθυνης δήλωσης. Θεωρώ ότι ήταν μία μεγάλη επιτυχία αυτό, καθώς μπορούν να δηλώσουν ενδιαφέρον όλα τα τρανς άτομα, είτε έχουν μεταβάλει τα έγγραφά τους, είτε όχι. Το βασικό μας επιχείρημα επ’ αυτού ήταν ότι δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε την κοινότητά μας ή κάποια υποκατηγορία να έχει “προνόμιο” έναντι κάποιας άλλης. Και τελικά, με καλή διάθεση, πείσαμε», συμπλήρωσε η πρόεδρος.
Πλέον, το «Ειδικό Πρόγραμμα ενίσχυσης εργοδοτών» περιλαμβάνει και τα διεμφυλικά πρόσωπα, τα οποία χρειάζεται να προσκομίσουν: μία νέα ληξιαρχική πράξη και μεταβολή καταχώρησης στη ΔΟΥ –σε περίπτωση που έχουν ήδη μεταβάλει τα στοιχεία τους. Μία υπεύθυνη δήλωση στην οποία θα δηλώνεται ότι «είναι διεμφυλικό πρόσωπο και ότι ο ατομικός και εσωτερικός τρόπος αυτοπροσδιορισμού του φύλου του, που αποτελεί θεμελιώδες χαρακτηριστικό της υπόστασής του ως πρόσωπο σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4491/2017 (Α’ 152), δεν ανήκει στο καταχωρισμένο φύλο κατά τη γέννηση» –σε περίπτωση που δεν έχουν μεταβάλει τα στοιχεία τους.
Η πρόεδρος του ΣΥΔ ξεκαθάρισε πως ο αγώνας για την καταπολέμηση των αποκλεισμών συνεχίζεται. «Δεν έχουμε καμία ψευδαίσθηση ότι το μέτρο αυτό είναι ικανό από μόνο του να τερματίσει τους αποκλεισμούς. Με τα προγράμματα του ΟΑΕΔ, έχουμε ένα θετικό βήμα. Πρέπει να γίνουν κι άλλα. Δύο ακόμη που μπορούν να συζητηθούν είναι τα ακόλουθα: Πρώτον, η δράση αυτή του ΟΑΕΔ αφορά τον ιδιωτικό τομέα. Πρέπει να υπάρξει άρση των αποκλεισμών και στον δημόσιο τομέα. Υπάρχει το εργαλείο, λέγεται “ποσόστωση”. Για μία σειρά υποομάδων υπάρχουν ήδη ποσοστώσεις στον δημόσιο τομέα. Τα πρόσωπα με αναπηρία, πολύτεκνοι, και άλλες υποομάδες. Θα μπορούσε, λοιπόν, να τεθεί μία ποσόστωση και σε αυτήν την περίπτωση. Όπως μας αναφέρουν διεθνείς στατιστικές, τα πρόσωπα διαφορετικής ταυτότητας φύλου φτάνουν περί το 1–1,7% του γενικού πληθυσμού. Εξ αυτών, διεθνείς έρευνες αναφέρουν ότι τουλάχιστον περί το 0,5–0,7% καταγράφονται από τα δημόσια συστήματα υγείας. Δεν σας λέω να το πάρουμε με την οροφή των ποσοστών. Για να γίνει μία αρχή –πιλοτικά– ας πάρουμε το κατώτατο όριο, το 0,5%. Δηλαδή, για κάθε 200 άτομα που προσλαμβάνονται να προσλαμβάνεται και ένα τρανς άτομο στον δημόσιο τομέα. Αυτή θα ήταν μία αρχή. Μία δεύτερη πρόταση είναι να δημιουργηθεί ένα μητρώο επιχειρήσεων που θα υπογράψουν ειδικό πρωτόκολλο κατά των διακρίσεων. Εδώ υπάρχει πλούσια εμπειρία. Σε μια σειρά χωρών υπάρχει ήδη τέτοιο μητρώο που εγγράφονται επιχειρήσεις, που έχουν πολιτικές κατά των διακρίσεων και υπέρ της συμπεριληπτικότητας και δηλώνουν πρόθεση πρόσληψης αποκλεισμένων υποομάδων. Έτσι θα υπερβούμε και ένα άλλο εμπόδιο, γιατί υπάρχει δυσκολία με τους εργοδότες. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να φτιάξουμε μία κυψέλη επιχειρήσεων που θα μπορούν εκεί να απευθύνονται τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Αυτό ήδη συμβαίνει σε άλλες χώρες του δυτικού κόσμου. Ακόμη, σε μία σειρά επαγγελμάτων, υπάρχει θεσμικός αποκλεισμός των τρανς ατόμων. Στον στρατό, στην αστυνομία, στο λιμενικό, στην πυροσβεστική, στην πολιτική αεροπορία. Υπάρχουν κριτήρια –επειδή η χώρα μας δεν έχει συμμορφωθεί με το νέο ταξινομητικό κατάλογο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το νέο ICD– που μέσω αυτών αποκλείονται τα τρανς άτομα εξαρχής. Αυτό είναι απαράδεκτο. Πρέπει η χώρα μας να συμμορφωθεί με το νέο ICD και να αρθούν αυτοί οι αποκλεισμοί», τόνισε η Μ. Γαλανού, θέτοντας τους επόμενους στόχους.