Η σοσιαλδημοκρατία της Σκανδιναβίας έχει πάψει προ πολλού να είναι αυτή που ήταν πριν από μερικές δεκαετίες. Θυμηθείτε για παράδειγμα τις θέσεις της δανέζικης κυβέρνησης για το προσφυγικό. Συνεπώς δεν συντρέχει λόγος να νιώσει κανείς ρίγη ενθουσιασμού από το γεγονός ότι μετά την Δανία, την Σουηδία και την Φινλανδία τώρα και η Νορβηγία φαίνεται πολύ κοντά στο να αποκτήσει μια κυβέρνηση με «κορμό» της το σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα. Είναι πάντως μια εξέλιξη ενδεικτική ενός κλίματος που παρουσιάζει ομοιότητες με εκείνο που παρατηρείται στην Γερμανία, με την απρόσμενη άνοδο και το προβάδισμα του SPD στις δημοσκοπήσεις. Δεν αποκλείεται μάλιστα οι ειδήσεις από τη μια χώρα να επηρεάζουν ως ένα βαθμό και την κοινή γνώμη στην άλλη.
Σε κάθε περίπτωση, η μέχρι τώρα συντηρητική πρωθυπουργός Ερνα Ζόλμπεργκ μετά από 8 χρόνια κυριαρχίας με μια ατζέντα, που ήταν συχνά αρκετά «σκληρή», αναγκάστηκε την Δευτέρα το βράδυ να παραδεχτεί τη βαριά της ήττα. To κόμμα της έχασε πάνω από πέντε μονάδες και έπεσε στο 20%, έναντι του 26% των Εργατικών. Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι ότι συνολικά τα κόμματα από το Κέντρο προς τα Αριστερά συγκέντρωσαν 100 από τις 169 έδρες του κοινοβουλίου, κάτι που δείχνει σίγουρα μια αλλαγή κατεύθυνσης του ανέμου. Δεν είναι φυσικά όλα έτοιμα να συνεργαστούν μεταξύ τους. Πιθανότερο σενάριο φερόταν τουλάχιστον ένας τρικομματικός συνασπισμός του Εργατικού Κόμματος (48 έδρες) υπό τον φερόμενο ως μελλοντικό πρωθυπουργό Γιόνας Γκαρ Στέρε με το (αγροτικού οικολογικού προσανατολισμού) Κεντρώο Κόμμα (28 έδρες) και τη Σοσιαλιστική Αριστερά (13 έδρες). Τα τρία αυτά κόμματα διαθέτουν 89 έδρες, δηλαδή μια άνετη πλειοψηφία και το ερώτημα είναι αν θα επιδιώξουν επιπλέον στήριξη από τα άλλα δύο κόμματα της Αριστεράς τους Οικολόγους (3 έδρες) και τους «κόκκινους» (μαρξιστές λενινιστές με 8 έδρες).
Αποχαιρετώντας το πετρέλαιο;
Ενδιαφέρον είναι επίσης ότι ο Στέρε και το κόμμα του εξασφάλισαν την πρώτη θέση και μάλιστα με διαφορά με ένα πρόγραμμα, που ανέτρεπε πολλές από τις βεβαιότητες του παρελθόντος. Η απεξάρτηση της Νορβηγίας για παράδειγμα από την οικονομία του πετρελαίου μόνο εύκολη υπόθεση δεν προβλέπεται για μια χώρα, που στήριξε την ευημερία της ακριβώς στα πλούσια αποθέματα ορυκτών καυσίμων. Η ανάγκη δράσης εξαιτίας της κλιματικής κρίσης έχει ταρακουνήσει τους Νορβηγούς. Ο Στέρε πάντως κάνει λόγο για μια ήπια μετάβαση, με σεβασμό στο περιβάλλον και προστασία των θέσεων εργασίας. Στο τραπέζι όμως μπήκαν και θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης, και καταπολέμησης των ανισοτήτων, όπως η υψηλότερη φορολόγηση του πλουσιότερου 20% της κοινωνίας. Ενδιαφέρον έχει τέλος να δει κανείς αν και πόσο μπορεί να αλλάξει η σχέση της χώρας με την ΕΕ. Η Νορβηγία δεν είναι μέλος της Ένωσης αλλά διατηρεί μια στενή εμπορική σχέση μαζί της. Οι κλυδωνισμοί μετά το Brexit έχουν ανοίξει και στο Όσλο την όρεξη εκείνων, που θέλουν μια πιο χαλαρή σχέση με τις Βρυξέλλες.
Ο ίδιος ο ηγέτης των Εργατικών μοιάζει πάντως να ενσαρκώνει με τον καλύτερο τρόπο τις αντιφάσεις μιας νέας εποχής. Γιος εκατομμυριούχων ο ίδιος δηλώνει ότι κατάλαβε πόσο σημαντική είναι η καταπολέμηση των ανισοτήτων και της φτώχειας, όταν έζησε στο Παρίσι ως φοιτητής. Εντάχθηκε από νωρίς στο κόμμα και συνεργάστηκε με την ιστορική ηγέτιδα της Νορβηγίας τη Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ, αλλά και τον σημερινό ΓΓ του ΝΑΤΟ Γιένς Στόλτενμπεργκ. Όλα αυτά βεβαίως δείχνουν ότι δεν πρόκειται για κάποιον ακροαριστερό, αλλά μάλλον για ένα μετριοπαθή σοσιαλδημοκράτη. Σε κάθε περίπτωση μπορεί να χαρακτηριστεί θετική η διαφαινόμενη αλλαγή, αν θυμηθεί κανείς για παράδειγμα ότι η Ενρα Ζόλμπεργκ των Συντηρητικών είχε επί σειρά ετών συνεργαστεί με το ακροδεξιό «Κόμμα της Προόδου».
Μικρή πτώση για την ακροδεξιά
Η πρόεδρος του τελευταίου, Σιβ Γένσεν από το 2013 συμμετείχε ως υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση, ακολουθώντας ένα καθαρά νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Το 2019 έσπασε το ρεκόρ μακρύτερης θητείας στο τιμόνι του συγκεκριμένου υπουργείου. Αλλά στις αρχές του 2020 ανακοίνωσε την αποχώρηση του κόμματός της από τον κυβερνώντα συνασπισμό.
Άλλα σημαντικά υπουργεία, τα οποία κατείχε μέχρι τότε το κόμμα της ακροδεξιάς ήταν του Πετρελαίου και Ενέργειας, το Δικαιοσύνης, το Δημόσιας Ασφάλειας, το Γεωργίας και Αλιείας. Η συνεργασία λοιπόν με τους Συντηρητικούς της Ερνα Ζόλμπεργκ δούλεψε ρολόι για επτά ολόκληρα χρόνια. Η πτώση κατά τρεισίμιση περίπου μονάδες των ακροδεξιών που το 2017 είχαν ξεπεράσει το 15% καταγράφεται επίσης στα θετικά των εκλογών. Το μεταναστευτικό δεν έπαιξε αυτή τη φορά ίσως τόσο μεγάλο ρόλο, όσο σε παλιότερες αναμετρήσεις. Σε μια χώρα 5,5 εκατομμυρίων ένα 15% έχει μεταναστευτικό υπόβαθρο και από αυτούς το ένα τρίτο έχει αποκτήσει νορβηγική υπηκοότητα.