Με αφορμή τις αυριανές δημοτικές εκλογές στην Πορτογαλία, ο Σέρτζιο Άιρες*, υποψήφιος δήμαρχος του Μπλόκο της Αριστεράς στο Πόρτο μιλάει στην «Εποχή» για την υποψηφιότητά του, τους βασικούς άξονες της πολιτικής του πρότασης, και τα κυριότερα προβλήματα της δεύτερης μεγαλύτερης πορτογαλικής πόλης.
(1).jpg)
Τι σηματοδοτεί η υποψηφιότητά σου και ποιες οι προκλήσεις των εκλογών;
Αποδέχτηκα να είμαι υποψήφιος επειδή συμφωνώ με τις θέσεις του Μπλόκο της Αριστεράς σχετικά με την καταπολέμηση της φτώχειας και των ανισοτήτων, την συμμετοχή των πολιτών στη συλλογική τους ζωή, τον αγώνα για μια αλλαγή μοντέλου που βάζει μπροστά από την υποτιθέμενη οικονομική ανάπτυξη, αυτήν την ανάπτυξη που αφήνει τόσους πολλούς ανθρώπους απέξω και καταστρέφει τον πλανήτη και τους φυσικούς πόρους, μια βιώσιμη ανάπτυξη που δημιουργεί μια κατανομή του πλούτου ικανή να προάγει ίσες ευκαιρίες. Σε αυτές τις εκλογές συμμετέχουν όλα τα παραδοσιακά κόμματα από το πορτογαλικό πολιτικό φάσμα, και το κίνημα πολιτών του Ρουί Μορέιρα που κυβερνά την πόλη εδώ και 8 χρόνια, και υποστηρίζεται από την δεξιά. Επίσης, για πρώτη φορά συμμετέχει και το ακροδεξιό κόμμα Τσέγκα. Έτσι έχουμε πολλές και σύνθετες προκλήσεις. Από τη μία, η αποφυγή της απόλυτης πλειοψηφίας του Μορέιρα, για να μην υπάρξει μια ακόμη πιο αλαζονική διακυβέρνηση της πόλης και, από την άλλη, η διασφάλιση ότι δεν θα εκπροσωπηθεί η ρατσιστική και ξενοφοβική ακροδεξιά. Και φυσικά, στόχος μας είναι να ενισχύσουμε τη σημερινή μας εκπροσώπηση στα διάφορα δημοτικά όργανα, όπου ήμασταν η μόνη αντιπολίτευση στα αριστερά, και να εκλέξουμε έναν σύμβουλο για πρώτη φορά.
Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα το Πόρτο;
Η πόλη υφίσταται μια απαράδεκτη απώλεια πληθυσμού. Μόνο τα τελευταία 20 χρόνια, σχεδόν 50.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Πόρτο λόγω έλλειψης στέγασης συμβατής με το εισόδημά τους. Το 1991 ζούσαν στο Πόρτο 302.742 άνθρωποι. Το 2011 μειώθηκαν σε 237.591 και το 2021 τα ανεπίσημα στοιχεία της απογραφής δείχνουν 231.962, με τις κύριες απώλειες να καταγράφονται στο Καμπανά, στο ιστορικό κέντρο και στο Μπονφίμ, περιοχές εκτεθειμένες στην συνεχιζόμενη αύξηση των ενοικίων λόγω της μονοκαλλιέργειας του τουρισμού και της αχαλίνωτης κερδοσκοπίας των ακινήτων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προτείνουμε έως το 2025 τουλάχιστον το 13% των κατοικιών της πόλης να είναι δημοτικές, κάτι που συνεπάγεται την αποκατάσταση ή και την κατασκευή επιπλέον 5.000 κατοικιών. Ένα άλλο πολύ επείγον ζήτημα είναι η ανάγκη να σταματήσει το κλείσιμο των βρεφονηπιακών σταθμών, και να εξασφαλιστούν κοινωνικές δομές ικανές να αντιμετωπίσουν τη νέα πραγματικότητα και την κοινωνική κρίση. Αν θέλουμε να πολεμήσουμε τη δημογραφική κρίση και το άδειασμα της πόλης, τέτοιες απαντήσεις θα έπρεπε να ήταν προτεραιότητα εδώ και πολύ καιρό. Οι παιδικές χαρές, οι χώροι άθλησης και η υποστήριξη για την προώθηση συλλογικών δραστηριοτήτων, είναι επίσης σημαντικές προτεραιότητες στην προσπάθεια αντιστροφής της δημογραφικής κρίσης. Μια ανθρώπινη πόλη εγγυάται περισσότερους χώρους πρασίνου. Το Πόρτο έχει μόνο 69 δέντρα ανά εκτάριο, ενώ η Βαρκελώνη έχει υπερδιπλάσια. Είναι απαραίτητο να φυτευτούν δέντρα τουλάχιστον στο 35% των δρόμων. Ο κυρίαρχος τρόπος μεταφοράς στην πόλη εξακολουθεί να είναι το αυτοκίνητο, που καλύπτει το 48% των διαδρομών. Μια πόλη φτιαγμένη για εκείνους που ζουν και εργάζονται σε αυτήν, αντιστρέφει αυτόν τον κύκλο και δίνει προτεραιότητα στα ήπια μέσα μεταφοράς και στις δημόσιες συγκοινωνίες. Για το σκοπό αυτό, αυξάνει την επέκταση των λεωφορειόδρομων και εξασφαλίζει ένα πραγματικά λειτουργικό δίκτυο για το ποδήλατο. Κατασκευάζει επίσης δημόσιους χώρους στάθμευσης στην είσοδο της πόλης και κοντά στα μέσα μαζικής μεταφοράς, απομακρύνοντας τα αυτοκίνητα. Θέλουμε μια πόλη που να θέτει τη δημόσια υγεία στην ημερήσια διάταξη και να κινητοποιείται για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Σε αυτό το ζήτημα, το Πόρτο θα πρέπει να επενδύσει στη δημιουργία ενός δημοτικού δικτύου παρακολούθησης του κλίματος.
Σε ποιο βαθμό έχει συμβάλει η πολιτική του δήμου στην μεγάλη αύξηση των τιμών της γης και των ενοικίων στο ιστορικό κέντρο;
Ο Μορέιρα έχει περιφρονήσει εντελώς την συμμετοχή των πολιτών. Στην πόλη που θέλουμε είναι δυνατός ένας άλλος τρόπος διακυβέρνησης. Διεκδικούμε μια πόλη που να ακούει τη φωνή όλων των ανθρώπων που μπορούν, και πρέπει, να συμμετέχουν στην συλλογική αντιμετώπιση των προβλημάτων και στην οικοδόμηση των λύσεων. Το Πόρτο κινδυνεύει να χάσει τον χαρακτηρισμό του από την ΟΥΝΕΣΚΟ ως «Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς». Η αστική πολιτική του δήμου, που διευκολύνει και ενισχύει την αγορά ακινήτων, ευνοεί τα τουριστικά καταλύματα και αλλάζει τις χρήσεις των κτιρίων, διώχνει, άμεσα και έμμεσα, χιλιάδες κατοίκους από το ιστορικό κέντρο, κάτι που, όπως έχει ανακοινωθεί, θα μπορούσε να οδηγήσει στην απώλεια του χαρακτηρισμού που αποδόθηκε στο Πόρτο από την ΟΥΝΕΣΚΟ το 1996.
Ποιες προτεραιότητες έχετε στα θέματα κοινωνικής πολιτικής; Και τι περιθώρια έχουν σήμερα οι δήμοι στην Πορτογαλία για να κάνουν κοινωνική πολιτική;
Η δημοτική αρχή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας. Η κυβέρνηση αποφάσισε να μεταβιβάσει αρμοδιότητες στους δήμους, με ιδιαίτερο αντίκτυπο στις κοινωνικές πολιτικές. Για εμάς, η επιλογή ήταν μια πραγματική διαδικασία περιφερειοποίησης, γιατί αυτό το μοντέλο ενέχει κινδύνους αποδέσμευσης από το κράτος και άνισης πρόσβασης σε ορισμένα δικαιώματα, από τη στιγμή που εισαχθούν κριτήρια πρόσβασης. Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτή η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων δεν ενισχύει την αναδιοργάνωση των κοινωνικών λειτουργιών και την προσαρμογή τους στην τρέχουσα πραγματικότητα, με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στον καθορισμό και στην εφαρμογή τους. Και αυτός είναι ο λόγος που προτείνουμε την κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την καταπολέμηση της φτώχειας στην πόλη, το οποίο θα διαπερνά την πολιτική του δήμου, θα υποστηριχθεί από κοινοτικά κεφάλαια και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και θα στηρίζεται στη συμμετοχή και την αντιστροφή του υπάρχοντος σχεδιασμού και των δράσεων. Αυτό σημαίνει ένα άλλο όραμα της πόλης και της κοινωνικής συνοχής. Όπου υπάρχει φτώχεια και έλλειψη προτεραιότητας στον αγώνα για την καταπολέμησή της, η δημοκρατία δεν είναι πλήρης και μπορεί εύκολα να αμφισβητηθεί.
Ποια είναι η κριτική που κάνετε στον Ρουί Μορέιρα;
Ο Μορέιρα έφτιαξε μια πόλη-επιχείρηση, ποτέ δεν προσπάθησε να λύσει τα δομικά προβλήματά της, και την μετέτρεψε σε μια Ντίσνεϋλαντ για κοσμοπολίτες της τελευταίας στιγμής. Με την πολιτική του, η πόλη έγινε ακόμη πιο ευάλωτη, κάτι που έγινε πολύ εμφανές μέσα στην πανδημία. Η δημοτική αρχή δεν είναι ικανή να ανταποκριθεί στις μελλοντικές προκλήσεις και το όραμα που έχει για το Πόρτο είναι εντελώς διαφορετικό από το σχέδιο που εμείς υπερασπιζόμαστε: μια δίκαιη και ποικιλόμορφη πόλη. Η αντίληψη του Μορέιρα για την ανάπτυξη είναι πολύ αντιπροσωπευτική του μακροοικονομικού προσανατολισμού που μας οδήγησε τα τελευταία 30 χρόνια, ότι η οικονομική ανάπτυξη, η κάθε είδους ανάπτυξη, παράγει πλούτο και αυτό οδηγεί στην εξαφάνιση της φτώχειας. Τα δεκάδες χρόνια επιμονής σε αυτό το μοντέλο συνεχίζουν να καταδεικνύουν ότι η φτώχεια δεν είναι μια παρενέργεια που πρέπει να μειώσουμε, αλλά αντίθετα, είναι η προϋπόθεση για να συνεχίσει αυτή η οικονομική ανάπτυξη να αυξάνει τις ανισότητες, γιατί αυτό το είδος ανάπτυξης δεν παράγει πλούτο, παράγει πλούσιους. Μια πόλη μπορεί να είναι πλούσια αλλά και γενναιόδωρη, μπορεί να είναι κοσμοπολίτικη και να σέβεται αυτούς που ζουν εδώ, μπορεί να αναπτυχθεί και να προσελκύσει ανθρώπους χωρίς να διώχνει εκείνους που ενοχλούνται γιατί δεν ανταποκρίνονται στο επίπεδο των πολιτών που θεωρούνται επιθυμητοί. Μια πόλη μπορεί να είναι ασφαλής εάν στηρίζεται στην αλληλεγγύη χωρίς να δαιμονοποιεί τα θύματα, και μπορεί να είναι σύγχρονη διατηρώντας παράλληλα την ιστορική και κοινωνική κληρονομιά της
Σημείωση
* Ο Σέρτζιο Άιρες ήταν Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Καταπολέμησης της Φτώχειας από το 2012 ως το 2018.