φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
«Δεν θα αλλάξουμε επάγγελμα, θα αλλάξουμε το επάγγελμα», ήταν ένα από τα συνθήματα των διανομέων της efood στις μοτοπορείες που πραγματοποιήθηκαν την Τετάρτη σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα, Χανιά, Βόλο, και απ’ ό,τι φαίνεται όντως τα κατάφεραν!
Μετά από τις κινητοποιήσεις των ίδιων, των συναδέλφων τους εν γένει στον κλάδο του επισιτισμού, αλλά και την κατακραυγή χιλιάδων χρηστών της ψηφιακής πλατφόρμας, η efood ανακοίνωσε την Πέμπτη πως πρόκειται να μεταφέρει όλες τις υπάρχουσες συμβάσεις ορισμένου χρόνου, προσλαμβάνοντας η ίδια τους 2.016 εργαζόμενους με συμβάσεις αορίστου χρόνου, αναγνωρίζοντας παράλληλα την προϋπηρεσία τους. Οι εργαζόμενοι «γιόρτασαν» την ανακοίνωση στον δρόμο την Παρασκευή, με την 24ωρη προκηρυγμένη απεργία και τη συγκέντρωση να λαμβάνουν κανονικά χώρα, αφού «η μαζικότητα της 24ωρης απεργίας θα διασφαλίσει ότι όσα ανακοίνωσε η εταιρεία θα γίνουν πράξη», όπως δήλωσε το Συνδικάτο Επισιτισμού–Τουρισμού Αττικής.
Η δύναμη της αλληλεγγύης
Η πτώση της εταιρείας στην αξιολόγηση κοινού από τα πέντε αστέρια στο ένα, οι χιλιάδες απεγκαταστάσεις της εφαρμογής, τα χιλιάδες θυμωμένα emoji (αποκλειστικά για την ακρίβεια) στα ποστ της των τελευταίων ημερών στο facebook, τα εκατοντάδες σχόλια που την εγκαλούσαν για τον εκβιασμό που άσκησε στους 120 διανομείς να μετατραπούν σε παρόχους ανεξαρτήτων υπηρεσιών (freelancer), αλλιώς δεν θα ανανεωνόταν η τρίμηνη σύμβαση εργασίας τους και θα απολύονταν και η τοποθέτηση των αριστερών κομμάτων της αντιπολίτευσης για το ζήτημα, απέδειξαν ότι η μαζική αλληλεγγύη στους εργατικούς αγώνες μπορούν να αναγκάσουν ακόμα και μια εταιρεία με εκατομμύρια κέρδη να υποχωρήσει και να δηλώσει πως: «Ακούσαμε όλες και όλους. Τα σωματεία εργαζομένων και τα αιτήματά τους. Τον διάλογο των πολιτικών κομμάτων. Τους ανθρώπους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις επικοινωνίες τους μαζί μας. Τους δημοσιογράφους. Και κυρίως τους εργαζόμενούς μας, που γνωρίζουν τον τρόπο δουλειάς μας και την καθημερινότητά μας. Κάναμε αυτό που έχουμε ως υποχρέωση, γιατί είμαστε μια εταιρεία ανθρωποκεντρική».
«Θέλουμε να πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κόσμο που κινητοποιήθηκε και στάθηκε στο πλάι μας, τον εργαζόμενο και φτωχό κόσμο που ταυτίστηκαν μαζί μας, αφού όλοι την ίδια ανασφάλεια βιώνουμε στις δουλειές μας και γι’ αυτό και εμείς δεν έχουμε λείψει και δεν θα λείψουμε από κανένα μεγάλο αγωνιστικό γεγονός, όχι μόνο του κλάδου μας, αλλά γενικά, γιατί είμαστε όλοι μαζί σε αυτό», σημειώνει στην «Εποχή» ο Βασίλης Κεφαλάς, μέλος του ΔΣ του Συνδικάτου Επισιτισμού – Τουρισμού Θεσσαλονίκης και εργαζόμενος στην efood.
Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η κατάσταση βρίσκεται ακόμα υπό εκτίμηση, αλλά, σύμφωνα με τον ίδιο, «η efood με την ανακοίνωσή της φαίνεται ότι πρόκειται να ικανοποιήσει το 80 με 100% των αιτημάτων μας. Σε κάθε περίπτωση όλοι οι εργαζόμενοι έχουμε αναθαρρήσει και πιστεύουμε ότι έχουμε πετύχει μια μεγάλη νίκη, που πρέπει να κλειδώσουμε, να την κάνουμε σαφή και να δούμε πώς θα τη διαχειριστούμε και εμείς οι ίδιοι. Πρόκειται για ένα μεγάλο γεγονός, καθώς τα τελευταία χρόνια εργατικές νίκες, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη, λίγες έχουμε δει».
Υπενθυμίζεται ότι πέραν τη μη απόλυσης–μετατροπής σε freelancer των 120 διανομέων και τη μετατροπή των επαναλαμβανόμενων ολιγόμηνων συμβάσεων με εργολάβους σε συμβάσεις αορίστου χρόνου εργασίας με την efood, οι εργαζόμενοι διεκδικούν επίσης την αλλαγή του υπάρχοντος τρόπου αξιολόγησης (τα λεγόμενα batch), την παροχή και παντελονιού μηχανής στα ατομικά μέσα προστασίας και τη δημιουργία χώρων για στάσεις σε κάποια σημεία της πόλης, ώστε οι διανομείς να έχουν πρόσβαση σε τουαλέτα και χώρο ανάπαυσης (είναι το μόνο σημείο που δεν αναφέρεται ρητά στην ανακοίνωση της εταιρείας).
Έκθετη η κυβέρνηση
Έτσι, η μόνη αδιάλλακτη πλευρά απέμεινε να είναι η κυβέρνηση. Λίγες ώρες, μάλιστα, πριν η εταιρεία ανακοινώσει την ικανοποίηση των αιτημάτων των εργαζομένων της, στην ενημέρωση συντακτών μέσω του εκπροσώπου της, Γιάννη Οικονόμου, υπερασπιζόταν και πάλι τον νόμο Χατζηδάκη, με τον οποίο διευκολύνεται σε τέτοιες περιπτώσεις η μετατροπή των εργαζομένων σε freelancer (βλ. αναλυτικά δίπλα τη συνέντευξη με τον εργατολόγο Νίκο Τεμπονέρα). Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σημείωσε, επίσης, πως δεν χρειάζεται η τροπολογία που πρόκειται να φέρει ο ΣΥΡΙΖΑ, που θα ορίζει ρητά πως οι εργαζόμενοι σε ψηφιακές πλατφόρμες είναι μισθωτοί, και εν γένει πως όλα είναι καλά καμωμένα και δεν χρειάζεται καμία δική της παρέμβαση για το ζήτημα.
Ακόμα, όμως, και μετά την υποχώρηση της efood, η αλλαγή στη νομοθεσία και η ξεκάθαρη προστασία των διανομέων στις ψηφιακές πλατφόρμες παραμένει απαραίτητη, αφού άλλες αντίστοιχες εταιρείες, για παράδειγμα η Wolt, λειτουργούν αποκλειστικά με το καθεστώς του freelancer. Υπενθυμίζεται ότι ενώ οι εταιρείες προσπαθούν να το εμφανίσουν σαν δυνατότητα του εργαζομένου να βγάζει παραπάνω χρήματα και να ορίζει μόνος του τον χρόνο εργασίας του, στην πραγματικότητα απλά αποφεύγουν το εργατικό κόστος, αφού βάσει αυτού δεν υποχρεούνται στην καταβολή ενσήμων, δώρων, επιδομάτων, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, παροχής ατομικών προστατευτικών μέσων, αποζημιώσεις κτλ.
«Freelancer δεν σημαίνει ελεύθερος επαγγελματίας, αλλά ελεύθερος σκλάβος. Σημαίνει αμοιβή με το κομμάτι, δηλαδή την παραγγελία, οπότε ο διανομέας αναγκάζεται να δουλεύει όσες περισσότερες ώρες γίνεται, προκειμένου να βγάλει ένα αξιοπρεπές μεροκάματο. Κυνηγάει τις παραγγελίες στην εφαρμογή και τρέχει στον δρόμο με κίνδυνο τη ζωή του, για να πάει όσες περισσότερες μπορεί και να πληρωθεί. Είναι ένας εργαζόμενος που έχει τις ίδιες συνθήκες εργασίας με έναν σταθερό εργαζόμενο, αλλά κανένα από τα δικαιώματά του. Ο ελεύθερος επαγγελματίας, μην ξεχνάμε, καθορίζει μόνος του την τιμή της αμοιβής του. Ένας freelancer διανομέας δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Η τιμή που πληρώνεται για κάθε παραγγελία καθορίζεται από τις εταιρείες και μάλιστα έχει αρχίσει να δημιουργείται και ένα καρτέλ μεταξύ τους στην Ελλάδα –διεθνώς ισχύει εδώ και καιρό– μειώνοντας τις τιμές που δίνουν στους διανομείς για κάθε παραγγελία. Ούτε, βέβαια, καθορίζει ο διανομέας με ποιους και πότε θα συνεργαστεί, όπως οι ελεύθεροι επαγγελματίες. Είναι ένας μισθωτός, χωρίς η εταιρεία να τον αποκαλεί έτσι, ώστε να γλιτώσει από το εργατικό κόστος», εξηγεί ο Βασίλης Κεφαλάς.
Απαραίτητη η ευρύτερη ρύθμιση του επαγγέλματος
Παράλληλα, βέβαια, νομοθετικές πρωτοβουλίες πρέπει να ληφθούν εν γένει για τον κλάδο της διανομής, και όχι μόνο για τις περιπτώσεις των ψηφιακών πλατφόρμων, καθώς πολλές φορές οι συνθήκες εργασίας που αντιμετωπίζουν σε άλλες επιχειρήσεις μπορεί να είναι ακόμα χειρότερες. Η μαύρη εργασία, η έλλειψη παροχής μέσων ατομικής προστασίας, η πληρωμή της βενζίνης και της επισκευής του οχήματος από την τσέπη τους κτλ, φαίνεται να είναι ο κανόνας σε μαγαζιά εστίασης, με αποτέλεσμα και τον άμεσο κίνδυνο της ζωής των διανομέων, αλλά και του εκβιασμού των εργαζομένων μέσω αυτής της ζούγκλας, ώστε όταν μία εταιρεία απλά τηρεί τα τυπικά του νόμου, να θεωρείται πολυτέλεια και να μην έχουν παραπάνω απαιτήσεις. Η νομοθεσία, όμως, είναι αρκετά ελλιπής. Για παράδειγμα, όσον αφορά τις βενζίνες και τις επισκευές των οχημάτων, δεν ορίζεται ότι πρέπει να καλύπτονται από τον εργοδότη, αλλά απλά ένα επίδομα 15% μεικτά επί του βασικού μισθού, που προφανώς δεν επαρκεί. Για τον λόγο αυτό, με αφορμή και τη νίκη των εργαζομένων στην efood, 32 Εργατικά Κέντρα της χώρας απηύθυναν επιστολή στον πρωθυπουργό να λάβει άμεσα μέτρα και πρωτοβουλίες για την προστασία των διανομέων, αλλιώς «Το διαδίκτυο, δεν έστειλε μόνο ένα ηχηρό μήνυμα στη Delivery Hero (μητρική της efood), αλλά και σε εσάς ως πρωθυπουργό της χώρας. Μην αγνοήσετε και μην προσπεράσετε αυτό το μήνυμα, διότι…το επόμενο “rating” που θα δεχθεί αρνητική βαθμολογία, ίσως να είναι το κυβερνητικό “rating”».
«Προκειμένου να μην υπάρχει αυτό το χάος που επικρατεί στον χώρο της διανομής και να μην νιώθει κανένας ότι πρέπει να πει και ευχαριστώ στους εργοδότες που απλά τηρούν τα νόμιμα, είναι απαραίτητο να ενταχθούμε στα βαρέα και ανθυγιεινά, καθώς κάνουμε μια πολύ επικίνδυνη δουλειά, όπως και να επανέλθουν οι συλλογικές συμβάσεις και η αύξηση του μισθού μέσω των κλαδικών συμβάσεων, που να συμπεριλαμβάνουν και τους διανομείς, ώστε να ισχύει το ίδιο σε όλες τις δουλειές, είτε πρόκειται για εταιρείες, είτε για μαγαζιά. Αυτό το κεκτημένο χάθηκε την εποχή των μνημονίων και απ’ ό,τι φαίνεται η κυβέρνηση δεν το συζητάει, γιατί ακόμα σε κατάσταση μνημονίου βρισκόμαστε», καταλήγει ο Βασίλης Κεφαλάς.