Το περασμένο Σάββατο πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της νέας Κλειστής Ελεγχόμενης Δομής Σάμου στην περιοχή Ζερβού. Η νέα δομή–φυλακή, χωρητικότητας 3.000 ατόμων, έρχεται να αντικαταστήσει το ΚΥΤ (Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης) στο Βαθύ, όπου οι πρόσφυγες διέμεναν μέσα σε κοντέινερ, σε σκηνές ή σε αυτοσχέδια παραπήγματα φτιαγμένα από ξύλο και ύφασμα.
«Αυτό που είχαμε διαπιστώσει εμείς από τους ασθενείς μας εδώ στην κλινική, είναι ότι για όλο τον πληθυσμό υπήρχε ψυχική πίεση και δυσφορία λόγω των συνθηκών. Κάποιοι ασθενείς είχαν ιστορικό από τη χώρα προέλευσης, κάποιοι ξεκίνησαν να εμφανίζουν δυσκολίες ερχόμενοι εδώ. Όσον αφορά, όμως, την πλειοψηφία του πληθυσμού, θα έλεγα πως σταθερά επιβαρυντικοί παράγοντες για την ψυχική τους υγεία ήταν οι συνθήκες διαβίωσης και διαμονής, οι οποίες ήταν απάνθρωπες, η ανασφάλεια για το τι θα γίνει και η μεγάλη αναμονή για την απόφαση σχετικά με το αίτημά τους για άσυλο. Ένας άνθρωπος που περιμένει 2 χρόνια να βγει μια απόφαση μένοντας σε ένα αυτοσχέδιο παράπηγμα, όσο ανθεκτικός και να είναι ψυχικά, στην καλύτερη περίπτωση τουλάχιστον θα δυσφορήσει, στη χειρότερη είναι πιθανό να εκδηλώσει κάποιο ψυχοπαθολογικό σύμπτωμα», αναφέρει στην «Εποχή» η Μπέτυ Σιαφάκα, προϊστάμενη της υπηρεσίας ψυχικής υγείας στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Σάμο.
Οι συνθήκες ελέγχου στη νέα δομή παραπέμπουν περισσότερο σε φύλαξη εγκληματιών παρά σε κέντρο φιλοξενίας ανθρώπων. Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, «Το σύνολο της δομής περιβάλλεται από διπλή περίφραξη ασφαλείας τύπου ΝΑΤΟ, η οποία σε συνδυασμό με την εγκατάσταση στην είσοδο των απαραίτητων συστημάτων ελέγχου, όπως τουρνικέ, μαγνητικές πύλες, x-rays, σύστημα access control δύο παραγόντων (ταυτότητα και αποτύπωμα), εξασφαλίζει την ασφαλή και ελεγχόμενη είσοδο και έξοδο από τη δομή σε όποιον το δικαιούται». Παράλληλα, δεν είναι ακόμα σαφές αν θα τους παρέχεται άδεια εξόδου και για πόσες ώρες. «Σκεφτείτε, λοιπόν, ότι άνθρωποι που έχουν βασανιστεί και κακοποιηθεί σε πλαίσιο φυλάκισης μεταφέρονται αυτή τη στιγμή σε μια δομή που μοιάζει με φυλακή.
Οι άνθρωποι ήταν συνεχώς σε μια κατάσταση τρομερού φόβου για την καινούρια δομή. Θεωρούσαν ότι εκεί θα είναι φυλακισμένοι και αυτό το συναίσθημα μάς μεταφέρουν και στις πρώτες τηλεφωνικές συνεδρίες που έχουμε κάνει αυτήν την εβδομάδα. Μας λένε ότι υπάρχει πάρα πολύ ισχυρή φύλαξη από αστυνομία. Ακόμα και με πόρτες ανοιχτές για κάποιες ώρες της ημέρας, όταν οι άνθρωποι έχουν περιορισμένη δυνατότητα να αποφασίσουν για τον εαυτό τους και εξαρτώνται από άλλους (εξαρτώνται, δηλαδή, από την υπηρεσία ασύλου που τους κρατάει ήδη 2 χρόνια σε αναμονή, εξαρτώνται από τους υπεύθυνους του καινούριου καμπ, που θα αποφασίσουν αν τους παρασχεθεί μεταφορά στο κέντρο της πόλης), αυτό το πράγμα είναι μια ψυχική φυλακή.
Ακόμα και όταν θα βγαίνουν όμως, θα είναι στην ουσία στη μέση του πουθενά. Είναι αποκλεισμένοι από τον κοινωνικό ιστό, περιθωριοποιημένοι, οι μόνες επιλογές που έχουν είναι αυτές που αποφασίζει το υπουργείο να τους δώσει. Η συμπεριφορά απέναντί τους δεν είναι η συμπεριφορά που το κράτος υποχρεούται να έχει σε άτομα που ζητούν διεθνή προστασία. Με βάση τον νόμο οι άνθρωποι αυτοί, ως αιτούντες διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα έχουν ίδια δικαιώματα με τους έλληνες πολίτες. Ωστόσο, δεν βλέπω να έχουμε συγκεντρώσει κάπου τους έλληνες πολίτες μακριά από τις πόλεις, αφαιρώντας τους το δικαίωμα κυκλοφορίας», συμπληρώνει η ψυχολόγος και ολοκληρώνει:
«Οι άνθρωποι με τη μεταφορά τους σε αυτές τις νέες συνθήκες καθίστανται αόρατοι και από την τοπική κοινωνία και από την ευρύτερη δημοσιότητα. Είναι ένα μέρος στο οποίο είναι πολύ δύσκολο να έχει πρόσβαση οποιοσδήποτε θέλει να αντλήσει πληροφορίες για το τι γίνεται εκεί. Οι άνθρωποι κάπως καταχωνιάζονται και φοβάμαι ότι μπορεί και να ξεχαστούν εκεί».
Την ημέρα των εγκαινίων της κλειστής δομής υπήρξαν αντιδράσεις από φορείς και σωματεία του νησιού. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και η δημοτική παράταξη «Η Σάμος αλλάΖΕΙ», ο επικεφαλής της οποίας, Νίκος Ζάχαρης, τόνισε στην «Εποχή» την ανάγκη για «δημιουργία ενός μικρού Κέντρου Πρώτης Υποδοχής, για την προσωρινή, ασφαλή και ανθρώπινη διαμονή, με χώρους ιατρικής υποστήριξης και μόνο για καταγραφή και ταυτοποίηση. Ακολούθως οι φιλοξενούμενοι αυτοί να μεταφέρονται στην ηπειρωτική χώρα και με βάση τις διαδικασίες υποβολής ασύλου, να προωθούνται σε χώρες της Ευρώπης στα πλαίσια της αλληλεγγύης και της αναλογικής κατανομής».