Εκδήλωση του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς για τις επιστημολογικές και πολιτικές διαστάσεις του εμβολίου για τον κορονοϊό και του αντιεμβολιαστικού κινήματος
Μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση διοργάνωσε το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς με τίτλο «Εμβόλιο COVID-19 και αντιεμβολιαστικό κίνημα: Επιστημολογικές και πολιτικές διαστάσεις», την περασμένη Τρίτη, 21 Σεπτεμβρίου. Ομιλητές στη διαδικτυακή εκδήλωση ήταν ο καθηγητής Αιματολογίας στη Σορβόννη, Γρηγόρης Γεροτζιάφας, η επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, Δήμητρα Δημητρακοπούλου, ο καθηγητής Ιστορίας της Επιστήμης στο τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ, Μανώλης Πατηνιώτης και ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου. Τη συζήτηση συντόνισε η διδάκτορας Ιατρικής, Ελένη Μπέλα.
Η ρητορική των αντιεμβολιαστών, η ανάγκη επαφής της επιστήμης με το κομμάτι της κοινωνίας που διατηρεί φοβίες αλλά διστάζει να εκφράσει, οι συχνές αντιφάσεις κατά την παραγωγή της γνώσης, ο εκδημοκρατισμός της επιστήμης, η πρόσβαση στην ενημέρωση, αλλά και ο ρόλος των ΜΜΕ κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 ήταν μερικά από τα θέματα της συζήτησης.
Ο ρόλος των επιστημόνων
Ο Γρηγόρης Γεροτζιάφας τόνισε την ανάγκη μιας «διαπαιδαγωγικής διαδικασίας και συστηματικής ενημέρωσης» για να καταλάβουμε όλοι ότι η covid είναι μία θανατηφόρα νόσος. «Η δική μου εμπειρία είναι ότι οι πολίτες δεν είναι ενημερωμένοι. Δεν ξέρουν, δεν έχουν ενημερωθεί με αξιοπιστία για τη βαρύτητα και τη σοβαρότητα του προβλήματος», τόνισε ενώ ανέδειξε και την αξία δημιουργίας δημόσιας πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
Ο Μανώλης Πατηνιώτης μίλησε για την ανάγκη αναθεώρησης της φύσης της επιστήμης και της θέσης της στην κοινωνία, ώστε να εκδημοκρατιστεί και να είναι προσβάσιμη. «Οι ψευδοεπιστήμες τροφοδοτούνται από την κουλτούρα της επιστήμης. Αυτό που μετατρέπει τις ψευδοεπιστημονικές απόψεις σε θεωρίες συνομωσίας είναι ο ελιτισμός της επιστήμης και η συνακόλουθη αίσθηση αποκλεισμού των ανθρώπων από τις διαδικασίες διαμόρφωσης της γνώσης. Οι ψευδοεπιστήμες και οι θεωρίες συνομωσίας μας λένε πολλά για τη φύση της επιστήμης, τη θέση της στην κοινωνία και τη σχέση της με το κράτος. Αν μελετήσουμε με σοβαρότητα την αντίδραση στον εμβολιασμό, θα έρθουμε αντιμέτωποι με δύο ελλείμματα. Έλλειμμα δημοκρατίας που χαρακτηρίζει την επιστήμη, έλλειψη ενημέρωσης και ψύχραιμου δημόσιου λόγου. Και έλλειμμα εναλλακτικού πολιτικού λόγου για τα ζητήματα της πανδημίας που χαρακτηρίζει την Αριστερά», σχολίασε ο καθηγητής και αναφέρθηκε στη σχέση επιστήμονα- κοινού: «Αντίθετα με το τρόπο που λειτουργούσε ως τώρα η επιστήμη, θα πρέπει να δημιουργηθούν δίαυλοι αμφίδρομης επικοινωνίας ανάμεσα στο κοινό και το εργαστήριο. Ένας ρόλος και των επιστημόνων και της Αριστεράς είναι να δημιουργήσει θεσμικές μορφές, ζώνες διαπραγμάτευσης, κοινούς χώρους, όπου να μπορούν να κυκλοφορούν οι γνώσεις και να συνδιαμορφώνονται οι επιστημονικές και τεχνολογικές πολιτικές».
Η αναπαραγωγή του διαχωρισμού
Η Δήμητρα Δημητρακοπούλου εστίασε στην ρητορική των Μέσων και στις επιπτώσεις αναπαραγωγής του δίπολου «εμβολιαστής- αντεμβολιαστής» που οδηγεί σε κοινωνικό ρήγμα. «Σε αυτό που θεωρώ ότι δεν έχουμε κάνει καλή δουλειά είναι να εξηγήσουμε στον κόσμο τον τρόπο με τον οποίο προχωρά η επιστημονική γνώση και τί σημαίνει αυτό όταν προκύπτουν νέα δεδομένα. Όταν βρισκόμαστε σε κρίση ως άτομα, αυτό που ζητάμε είναι να έχουμε απαντήσεις και να είναι ξεκάθαρες. Ζητάμε βεβαιότητα και σταθερότητα. Γίνεται λόγος για τους υποστηρικτές του εμβολιασμού και τους αντιεμβολιαστές. Και αναπαράγουμε αυτό το δυαδικό διαχωρισμό. Ανάμεσα όμως στους υποστηρικτές του εμβολίου και τους αρνητές υπάρχει μία κρίσιμη μάζα που δεν είναι τίποτα από τα δύο. Πρόκειται για ανθρώπους που έχουν γνήσιες, βάσιμες απορίες για την ασφάλεια και τις παρενέργειες του εμβολίου, τις οποίες διστάζουν να εκφράσουν γιατί δεν υπάρχει πλατφόρμα για τέτοιου είδους διάλογο. Αυτοί οι άνθρωποι δεν υπάρχουν πουθενά. Αν τις εκφράσουν στα κοινωνικά τους δίκτυα, πιθανότατα θα δεχθούν επίθεση και θα κατηγορηθούν ως αντιεμβολιαστές, θα χλευαστούν. Αυτή η αντιμετώπιση δεν οδηγεί σε κανέναν εποικοδομητικό δημόσιο διάλογο. Ως αποτέλεσμα, απομονωνόμαστε στο δικό μας κοινωνικό περιβάλλον και τα κοινωνικά ρήγματα βαθαίνουν. Πρέπει να ενδιαφερθούμε γνήσια για τη διαφορετικότητα της προσωπικής μας εμπειρίας. Αυτό που μας δίδαξε η πανδημία είναι ότι το να παραθέτουμε τα επιστημονικά δεδομένα και να περιμένουμε ότι ο κόσμος θα τα δεχθεί επειδή πλαισιώνονται ως έγκυρα, δεν αρκεί», σχολίασε η καθηγήτρια.
Ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου θεωρεί πως η καλλιέργεια φόβου και τα μεγαλύτερα προβλήματα στην πορεία εμβολιασμού της κοινωνίας τα έχουν δημιουργήσει τα κυρίαρχα ΜΜΕ. «Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ήταν οι ΗΠΑ, όπου το δημόσιο ραδιόφωνο έκανε μια μεγάλη έρευνα και απέδειξε ότι τον τελευταίο χρόνο οι 20 ειδήσεις μεγάλων ΜΜΕ που διαμοιράστηκαν περισσότερο ήταν ειδήσεις που περιέγραφαν τί πίστευαν οι δημοσιογράφοι ότι κάποιοι έπαθαν μετά τον εμβολιασμό τους. Από αυτές τις 20 ειδήσεις δεν επιβεβαιώθηκε καμία. Απολύτως καμία».
Ο δημοσιογράφος προχώρησε και σε δύο ενδιαφέρουσες ιστορικές αναφορές: «Στη Σοβιετική Ένωση, στα χρόνια του Λένιν επιβλήθηκε υποχρεωτικός εμβολιασμός. Οι επαναστάτες κατάλαβαν ότι το εμβόλιο είναι κοινωνική κατάκτηση του λαϊκού κινήματος και το ήθελαν για όλο τον πληθυσμό. Ο Χίτλερ ξέρετε τί έκανε; Διέκοψε την υποχρεωτικότητα. Ήθελε να σώσει του άριους και τις οικονομικές ελίτ, αφήνοντας ένα παράθυρο για να μην υπάρξει εμβολιασμός λαϊκών στρωμάτων».
Το θέμα της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού σχολίασε και ο Γ. Γεροτζιάφας: «Η υποχρεωτικότητα των εμβολίων είναι κατάκτηση του λαϊκού κινήματος, τα εμβόλια είναι μέρος της πρωτοβάθμιας περίθαλψης».
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την εκδήλωση στη σελίδα του «Ομίλου Φίλων Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς Θεσσαλονίκης» στο Facebook.