Να ξεκαθαρίσουμε πως οι πρόσφατες εκλογές στη Γερμανία δεν αποτελούν ένα καλό παράδειγμα για το Νότο, αφού Βόρειες και Σκανδιναβικές χώρες έχουν εντάξει την οικολογία στην πολιτική, επαγγελματική και εκπαιδευτική καθημερινότητά τους εδώ και δεκαετίες. Αποτελούν, όμως, ένα σαφές παράδειγμα για το αν αρκεί η πράσινη ατζέντα για να κριθεί ένα εκλογικό αποτέλεσμα.
Η υποψήφια των Πρασίνων για την Καγκελαρία έχασε μία ιστορική ευκαιρία για το κόμμα των Πρασίνων όταν εμφανίστηκε να είναι ανειλικρινής στις οικονομικές της δηλώσεις και ελλιπής σε ό,τι αφορούσε τους άλλους τομείς της πολιτικής.
O υποψήφιος της δεξιάς, με τη σειρά του, καταποντίστηκε όταν τον έπιασε ο φωτογραφικός φακός να απολαμβάνει ένα ανέκδοτο την ώρα της ομιλίας του πρόεδρου της Γερμανίας για τις φονικές πλημμύρες ως αποτέλεσμα μιας κλιματικής αλλαγής που κατάφερε να ξεπεράσει τις τερατώδεις γερμανικές δημόσιες υποδομές διαχείρισης υδάτων και πολιτικής προστασίας.
Νικητής των εκλογών αναδείχθηκε ο Όλαφ Σολτς, ένας μετριοπαθής πολιτικός δίχως αιχμές. Το κόμμα του, όμως, μπορούσε να εγγυηθεί την πράσινη και ευρωπαϊκή ατζέντα, ενώ ο ίδιος δεν έπεσε σε κάποιο ατόπημα, αλλά αντιθέτως αποτελεί εγγύηση για την πολυπόθητη οικονομική σταθερότητα των συμπατριωτών του, προερχόμενος από τη θέση του υπουργού Οικονομικών της κας Μέρκελ.
Η πράσινη ατζέντα διαπερνά τις επιμέρους πολιτικές
Δεν αρκούν τα πρόσωπα. Τα κράτη στα οποία μπορεί να γίνει πιστευτή μία εξαγγελία, είτε είναι πράσινη, είτε κόκκινη, είτε ροζ, έχουν ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο ελέγχου της διακυβέρνησης και συμμετοχής των πολιτών στη χάραξη, τη διαμόρφωση και το διαρκή έλεγχο των πολιτικών. Αυτό στη Γερμανία αποτελεί βίωμα.
Το 2021 στο σύγχρονο κόσμο δεν πιστεύει κανείς σε μεσσιανικά μοντέλα, ή σε μαγικές λύσεις που εμφανίζονται ως θέσφατα, μετά από την αποκλειστική επεξεργασία κομματικών κονκλαβίων ή άλλων ιερατείων. Η ασφάλεια των πολιτικών επιλογών, τόσο για την ορθότητα όσο και την καλή εφαρμογή τους, έρχεται μόνο από τη συλλογική γνώση και τη συμμετοχή της κοινωνίας.
Οι πολίτες, μπορεί να μην προλαβαίνουν μέσα από την καταιγίδα της καθημερινότητας τους να ερευνήσουν το μέγεθος του προβλήματος της κλιματικής κρίσης για να εξάγουν δικά τους ασφαλή συμπεράσματα. Μπορούν, όμως, όταν η ορθή πληροφόρηση τούς δώσει την ευκαιρία, να αποφασίσουν πότε συντρέχουν εκείνες οι συνθήκες που θα συντελέσουν στην εξεύρεση και υλοποίηση λύσεων σε όσα τους απασχολούν. Αυτό το συνολικό αφήγημα είναι πράσινο, ενώ δεν έχουμε δει κάποια πειστική αντιπρόταση.
Η πράσινη ατζέντα αποτελεί σήμερα κεντρική επιλογή της Ευρώπης που διαπερνά όλες τις επιμέρους πολιτικές. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, όπως σε μεγάλο βαθμό και η Νέα Πράσινη Συμφωνία στις ΗΠΑ, αποτελεί τον πυρήνα κάθε απόφασης, από τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ανισότητες, μέχρι την οικονομική ανάπτυξη στο τελευταίο χωριό της ΕΕ με όρους Δίκαιης Μετάβασης, ενώ κάθε εκταμίευση πόρων αποτελεί αναπόσπαστο σκέλος των πράσινων πολιτικών στο πλαίσιο της Συμφωνίας. Ως εκ τούτου, μία κυβέρνηση που θα επέλεγε να μην ακολουθήσει αυτό το δρόμο, θα ήταν σαν να είχε εξέλθει της ΕΕ.
Πολιτικές που βαφτίζονται πράσινες
Αυτό που συμβαίνει, όμως, είναι φαινόμενα ξεπλύματος, greenwashing, πολιτικών του παρελθόντος που βαφτίζονται πράσινες, ή μεταβατικές. Μία από αυτές είναι για παράδειγμα η επιλογή του πρωθυπουργού για αντικατάσταση του λιγνίτη από φυσικό αέριο - η αντικατάσταση ενός ορυκτού καυσίμου από ένα άλλο. Ουδείς φυσικά μας εξηγεί τι θα γίνει όταν και το «φυσικό» αέριο θα πρέπει να καταργηθεί, ποιος θα πληρώσει αυτή τη δεύτερη μετάβαση, ή πώς θα στηριχτούν οι κάτοικοι περιοχών όπως της Κοζάνης και της Μεγαλόπολης. Πιθανολογώ πως τρέφουν την κρυφή ελπίδα πως θα κληθεί άλλη πολιτική δύναμη ή πολιτικός να δώσει στο μέλλον τη λύση, με τη δεξιά να κάνει αντιπολίτευση στα αποκαΐδια των επιλογών της, όπως έκανε και με την παραλίγο χρεοκοπία της χώρας.
Οι προοδευτικές δυνάμεις σε χώρες όπως η Ελλάδα καλούμαστε σήμερα να λύσουμε το παράδοξο αλλά και αναμενόμενο πώς οι ίδιοι πολίτες που απαντούν θετικά με ποσοστό 90% σε έρευνες γνώμης πως η κλιματική αλλαγή είναι το νούμερο ένα πρόβλημα του πλανήτη, ψηφίζουν αγνοώντας την πράσινη ατζέντα, γιατί εμφανίζεται ξεκομμένη από την καθημερινότητα τους. Και θα το κάνουμε ξεκινώντας από το θεμελιώδες, πως η περιβαλλοντική πολιτική, όπως και κάθε άλλη, δεν μπορεί να σχεδιαστεί ή να υλοποιηθεί χωρίς συνθήκες διαφάνειας, συμμετοχής, καλής ενημέρωσης, ασφάλειας, παιδείας και τελικά Δημοκρατίας.