Η κυβέρνηση φιλοτεχνεί ένα σκηνικό ότι αυτή βλέπει το μέλλον στο ζήτημα της ΔΕΗ, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αναχρονιστικός με όσα λέει.
Η ΝΔ με υπερβολικά δογματικό τρόπο πιστεύει σε έναν πλήρως ιδιωτικοποιημένο ενεργειακό τομέα, ο οποίος περιλαμβάνει το σύνολο εταιρειών ενέργειας και υποδομές. Αυτό το σύστημα δεν υπάρχει, ουσιαστικά, σε καμιά ευρωπαϊκή χώρα. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία και οι υποδομές είναι υπό δημόσιο έλεγχο. Γι’ αυτό και μεγάλο μέρος των εταιρειών που εξαγοράζουν υποδομές στην Ελλάδα είναι ημικρατικές ή κρατικές ενεργειακές εταιρείες. Στις περισσότερες χώρες υπάρχει μια, υπό την ευρύτερη επιρροή του Δημοσίου, εταιρεία, ένας στρατηγικός παίκτης που αποτελεί και βασικό εργαλείο άσκησης ενεργειακής πολιτικής. Συνεπώς, η ΝΔ τείνει να αποκλίνει από τα ευρωπαϊκά δεδομένα και τον τρόπο που λειτουργούν οι αγορές ενέργειας, υποδομές και παραγωγή, και όχι η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ που ενσωματώνει όλους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Λειτούργησε, δηλαδή, ή επιδίωξε να λειτουργήσει μια αγορά ενέργειας σύμφωνα πάντα με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, διατηρώντας ταυτόχρονα δύο πυλώνες υπό δημόσιο έλεγχο: τη ΔΕΗ, ως στρατηγικό πυλώνα του ενεργειακού μας συστήματος, με ειδικό βάρος της τάξης του 50% στην ελληνική παραγωγή και αγορά και τις βασικές υποδομές αερίου και ηλεκτρισμού, τα δίκτυα δηλαδή, υπό δημόσιο έλεγχο με ξένους επενδυτές της μειοψηφίας.
Χρειάστηκε πρώτα αντιστροφή αποφάσεων και υλοποίησης μνημονιακών συμφωνιών–υποχρεώσεων που είχε δρομολογήσει η ΝΔ;
Το 2014, ουσιαστικά, το σημερινό σχέδιο της ΝΔ, της πλήρους ιδιωτικοποίησης του τομέα ενέργειας και υποδομών, ήταν το πρόγραμμα που υπήρχε στο δεύτερο μνημόνιο και το οποίο, σε μεγάλο μέρος, το είχε ήδη ψηφίσει η ΝΔ, το τέλος του 2014. Είχε ψηφίσει τη διάσπαση της ΔΕΗ, τη μικρή ΔΕΗ, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση οι ιδιώτες στα υδροηλεκτρικά που αποτελούν και το πιο κερδοφόρο κομμάτι της. Είχε ψηφίσει την πώληση του 17% της ΔΕΗ, που μεταφέρθηκε στο ΤΑΙΠΕΔ για να πωληθεί, και είχε προς πώληση το σύνολο των υποδομών: ΑΔΜΗΕ, ΔΕΣΠΑ, ΔΕΣΦΑ. Η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ – Οικολόγων, ουσιαστικά, ανέτρεψε αυτό το σχέδιο. Πάγωσε την πώληση του 17% της ΔΕΗ, μέχρι να τελειώσει το μνημόνιο και μετά θα πήγαινε στο Υπερταμείο, που δεν είναι υποχρεωμένο να πωλήσει –άρα διατήρησε στην πράξη το 51% της ΔΕΗ– άλλαξε το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων στον ΑΔΜΗΕ και διατήρησε την πλειοψηφία στο Δημόσιο, ενώ έσπασε σε δυο κομμάτια τη ΔΕΠΑ: στη ΔΕΠΑ εμπορίου και υποδομών. Συμφώνησε να πωληθεί μόνο του εμπορίου, και των υποδομών να μείνει δημόσιο. Άρα κέρδισε στη διαπραγμάτευση με την τρόικα. Πρώτον, ανέτρεψε το σχέδιο του 2014 συνολικά, δεύτερον με βάση τις δυο αρχές που προείπα, υπερασπίστηκε και το 51% της ΔΕΗ και τις δημόσιες υποδομές μέχρι το τέλος.
Και η εξυγίανση της ΔΕΗ, που η κυβέρνηση λέει ότι την παρέλαβε χρεοκοπημένη, και τώρα «προχωρεί στα μεγάλα βήματα»;
Η ΝΔ δημιούργησε θόρυβο, από το 2018, ότι η ΔΕΗ καταρρέει. Η ΔΕΗ είναι εταιρεία που επειδή έχει στρατηγικό χαρακτήρα και είναι δημόσια, προσπαθούσε και ήταν κερδοφόρα και ήταν σε θέση να δανείζεται χρήματα για να μπορεί να κάνει τις επενδύσεις που χρειάζεται. Το δεύτερο κριτήριο ήταν ότι για λόγους αναπτυξιακούς και κοινωνικούς, η ΔΕΗ έπρεπε να κρατά σταθερά τα τιμολόγια, ειδικά στην περίοδο όπου βγαίναμε από το μνημόνιο και η οικονομία ανέκαμπτε. Για 4,5 χρόνια, επί ΣΥΡΙΖΑ, το τιμολόγιο παρέμενε σταθερό, δεν υπήρξε καμιά αύξηση και λαμβάνοντας υπόψη, διαχρονικά, τις επιμέρους συγκυριακές αλλαγές διαπιστώθηκε, με βάση τα στοιχεία της Eurostat, ότι η τιμή του ρεύματος στην Ελλάδα μειώθηκε, στα 4,5 χρόνια, μεσοσταθμικά 12%. Η ΔΕΗ είχε δύο μέριμνες: να είναι κερδοφόρα και να μπορεί να δανείζεται και ταυτόχρονα να κρατά σταθερά τιμολόγια. Το 2018 η ΔΕΗ μπήκε μέσα 150 – 200 εκατ. για δύο συγκεκριμένους και έκτακτους λόγους: εκτινάχθηκε το κόστος ρύπων, δεκαπλασιάστηκε, οπότε έχασε 120, περίπου, εκατομμύρια και έγινε συνεπής στις πληρωμές της στους παραγωγούς ΑΠΕ. Είχαν μεγάλη καθυστέρηση από το 2013, ενώ εμείς από 15 μήνες φτάσαμε να πληρώνουμε ανά 4 – 5 μήνες. Η ΔΕΗ, συνεπώς, το 2019 θα γύριζε στην κερδοφορία όπερ και εγένετο. Η φασαρία περί χρεοκοπίας της ΔΕΗ στηρίζεται σε μια πλασματική εικόνα που έφτιαξε η ΝΔ, από το 2018 ήδη, ακριβώς επειδή επεδίωξε να προχωρήσει ένα σχέδιο σαν το σημερινό. Έκανε, δε, διάφορες λαθροχειρίες. Θορυβούσε ότι μπήκε μέσα 500 εκατομμύρια, που ήταν μέγα ψέμα. Απλώς πρόσθετε στις ζημιές τα 500 εκατομμύρια από δικαστικές διαμάχες της ΔΕΗ –που έχει ακόμη– αλλά δεν προστίθενται. Το οποίο ποσό, αμέσως μετά, τον Γενάρη του 2020, στις παρουσιάσεις που κάνει η ΔΕΗ στους υποψήφιους επενδυτές, το είχε αφαιρέσει και εμφανίζει τη ΔΕΗ κερδοφόρα ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2017! Μιλάμε, δηλαδή, για αλχημείες και λαθροχειρίες απερίγραπτες, να διαμορφωθεί ευνοϊκή εικόνα για να επιδιωχθούν πολιτικοί στόχοι, οι οποίοι δεν είχαν σχέση με την πραγματικότητα.
Σε άρθρο σου χαρακτηρίζεις αυτό που επιχειρεί η κυβέρνηση «λάθος μοντέλο σε λάθος στιγμή».
Η αγορά ενέργειας στην Ελλάδα χρειάζεται στρατηγικό παίκτη, ο οποίος θα μεριμνά, πρώτον, να λειτουργεί αναπτυξιακά. Δεν έχει μεγάλο βιομηχανικό τομέα, αλλά έχει όμως πολύ ισχυρό τομέα βαριάς βιομηχανίας: αλουμίνια, σίδηρο, τσιμέντα κ.ο.κ. Άρα, χρειάζεται δημόσια ΔΕΗ, η οποία να έχει την ευχέρεια να υπογράφει συμβόλαια με τη βαριά βιομηχανία της χώρας, να κάνει τις πολύ μεγάλες εκπτώσεις που χρειάζεται για να λειτουργήσει. Δεύτερον, η ΔΕΗ έχει το 100% του κοινωνικού τιμολογίου, ύψους 500 εκατομμυρίων. Ο ιδιωτικός τομέας δεν έχει καθόλου. Η ΔΕΗ μπορεί να ικανοποιεί και τις αναπτυξιακές και τις κοινωνικές μέριμνες, διότι είναι αυτό το μοντέλο εταιρείας, και είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει. Ακόμη πιο σημαντικό να υπάρχει σήμερα, διότι μπροστά μας έχουμε μια πολύ απαιτητική πράσινη μετάβαση, όπου ο στρατηγικός παίκτης θα παίζει σημαντικό ρόλο. Το μοντέλο της ΝΔ είναι λάθος και στα τρία σημεία που προείπα. Ακόμη χειρότερο, γίνεται στη λάθος στιγμή, επειδή ακριβώς η ενεργειακή κρίση σήμερα, παγκοσμίως, κατέδειξε ότι εάν αφεθεί στον αυτοματισμό των αγορών, έχουμε εκρηκτικά προβλήματα και στην κοινωνία και την οικονομία. Συνεπώς, είναι πολύ λάθος στιγμή για να προχωρήσει κανείς σε ένα τέτοιο μοντέλο, ειδικά στη σημερινή συγκυρία.
Υποστηρίζεις ότι μεταβαίνουμε πλέον, αν περάσει το σχέδιο της ΝΔ, σε μια «νάνο παραγωγό» όσον αφορά τη ΔΕΗ. Άρα και εξ αυτού, υποβαθμίζεται, χάνει τον ρόλο της. Να το αποσαφηνίσουμε;
Η βίαιη απολιγνιτοποίηση, διότι απολιγνιτοποίηση θα γινόταν έτσι κι αλλιώς με σταδιακό τρόπο, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες, με έναν ορίζοντα, δηλαδή, γύρω στο 2035, συρρικνώνει, ουσιαστικά, τη ΔΕΗ. Η ΔΕΗ παράγει με λιγνίτη και νερό κατά κύριο λόγο, ή έχει δυο – τρεις μονάδες φυσικού αερίου –μια πιο σύγχρονη, δυο πιο παλιές– και δεν έχει καθόλου ΑΠΕ. Κακώς! Άρα ήθελε και θέλει χρόνο να ενισχύσει τη θέση της σε ΑΠΕ και φυσικό αέριο και να αποδυναμώσει τον λιγνίτη. Η βίαιη απολιγνιτοποίηση ακυρώνει αυτό τον χρόνο που χρειαζόταν η ΔΕΗ και τη μετατρέπει σε παραγωγό μικρής εμβέλειας. Της μένει το νερό και λίγο φυσικό αέριο. Άρα, από παραγωγός της τάξης του 45% μετατρέπεται, αυτόματα, σε έναν της τάξης του 20%, άρα μια εταιρεία νάνο. Ενώ έχει όλο το κοινωνικό τιμολόγιο και το βιομηχανικό, που είναι το 15% της κατανάλωσης ενέργειας του παραγωγικού τομέα. Φανταστείτε μια ΔΕΗ που είναι μόλις 20% και το 15% της ενέργειας είναι μόνο το βιομηχανικό πακέτο! Ουσιαστικά, με την «εξυγίανση» της ΔΕΗ και τη βίαιη απολιγνιτοποίηση, τη μετατρέπουν σε μικρό παραγωγό ενέργειας, χάνοντας, αργά αλλά σταθερά, και ένα μεγάλο μέρος των πελατών της. Αυτή η συρρικνούμενη ΔΕΗ υπόσχεται σήμερα ότι θα κάνει επενδύσεις και θα υποκαταστήσει τον ρόλο που πρέπει να έχει στις ΑΠΕ ή στο φυσικό αέριο. Είναι μελλοντικοί σχεδιασμοί, τίποτε το συγκεκριμένο πέρα από ένα – δυο σχέδια σε τροχιά: ένα μεγάλο φωτοβολταϊκό πχ υπό γερμανικό έλεγχο –51% Γερμανοί, 49% ΔΕΗ. Είναι όλα στον αέρα. Η κεντρική ιδέα της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ είναι η αποφασιστική συρρίκνωσή της, ο περιορισμένος ρόλος που θα παίζει στο ενεργειακό σύστημα ως ιδιωτική εταιρεία, που δεν θα διαφέρει σε τίποτε από τις άλλες.