Μα σε βροχή, μα σε σεισμό, μα σε πυρκαγιά, μα σε οποιοδήποτε καιρικό φαινόμενο (ακραίο ή φυσικό) το σχέδιο από πλευράς επιτελικού κράτους είναι ίδιο, το διδάχθηκαν και το εξέλιξαν κατά την πανδημία: λοκντάουν ή εκκένωση, κορώνα ή γράμματα, μέσα ή πολύ μακριά. Έτσι και στον «Μπάλλο». Μία κακοκαιρία που αφέθηκε να παραλύσει για μία ακόμα φορά τα πάντα. Έκλεισαν δρόμοι, σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες, δικαστήρια, για να μην αποκαλυφθεί η ανυπαρξία σχεδίου και σχεδιασμού. Και όλα αυτά, χωρίς τελικά να χρειάζεται. Στο ενδεχόμενο ότι θα έβρεχε.
Να περάσει η μπόρα
«Έχουμε μπροστά μας ένα δύσκολο διήμερο. Κανένας εφησυχασμός ούτε από την Πολιτεία, ούτε από τους πολίτες» δήλωσε ο αρμόδιος υπουργός για την Πολιτική Προστασία, κ. Στυλιανίδης. Πρόκειται για μία κακοκαιρία που είχε προβλεφθεί με μαθηματική ακρίβεια ως προς το χρόνο, την έκταση, την ένταση. Μάλιστα, ο περιφερειάρχης Αττικής, Γ. Πατούλης, δήλωνε πως είναι σε πλήρη ετοιμότητα όλος ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας. Βέβαια, πάνω στον… «Μπάλλο», οι δηλώσεις τροποποιήθηκαν. Το 112 έστειλε μηνύματα για να αποφευχθούν «οι άσκοπες μετακινήσεις σε περιοχές που έχουν ή μπορεί να πλημμυρίσουν» και ο Γ. Πατούλης –με εντολή του- έκλεινε τα σχολεία δηλώνοντας «πρώτη μας προτεραιότητα η ασφάλεια και η προστασία της ζωής των μαθητών». Και έτσι, η ζωή, δηλαδή η καθημερινότητα, μπήκε ξανά σε αναστολή. Και παρέμεινε όλη την Παρασκευή, παρότι η κακοκαιρία υποχώρησε και οι δρόμοι άνοιξαν νωρίτερα από την απαγόρευση κυκλοφορίας. Ακόμα δε και αν εστιάσουμε στα έκτακτα μέτρα της κυβέρνησης, και αυτά μισά είναι. Κλείνουν τα σχολεία, αλλά «ενθαρρύνεται» η τηλεργασία. Κλείνουν οι δρόμοι, αλλά δεν δίνεται καμία εντολή αναστολής της εργασίας των ταχυμετοφορέων (ντελίβερι και κούριερ). Το σχέδιο είναι σαφές: σηκώνουμε τα χέρια ψηλά και περιμένουμε να περάσει η μπόρα.
Το γιατί πλημμύρισαν οι δρόμοι, αποσιωπάται. Δύο είναι οι λέξεις που το περιγράφουν: τσιμεντοποίηση και εγκιβωτισμός. Το νερό δεν έχει δρόμο να διαβεί (βλ. και σελ. 16-17). Όπως τονίζει στην Εποχή ο Μιχάλης Διακάκης, επιστημονικός συνεργάτης ερευνητής στο ΕΚΠΑ, με ειδίκευση σε θέματα πλημμυρών, «Το πόσο έχει τσιμεντωθεί μια πόλη παίζει αρνητικό ρόλο στο κλάσμα αποστράγγισης του νερού στο υπέδαφος. Όσο περισσότερο νερό έχει πρόσβαση στο υπέδαφος και μπορεί να απορροφηθεί από αυτό, τόσο το καλύτερο όσον αφορά το φαινόμενο των πλημμυρών. Οπότε κάθε μεγάλη αστική περιοχή είναι επιβαρυμένη, όπως καταλαβαίνετε. Όσο μπορούμε να επεκτείνουμε τους χώρους πρασίνου και τις διαπερατές επιφάνειες που το νερό θα πέφτει στο χώμα, τόσο καλύτερα. Αλλά σε πολύ ακραία φαινόμενα δεν παίζει όσο ρόλο πιστεύαμε τα προηγούμενα χρόνια. Το πιο σημαντικό είναι να βρει το νερό τον χώρο να πάει προς τη θάλασσα χωρίς να περάσει από ανθρώπινες υποδομές και κατοικημένες περιοχές, για να μην κινδυνέψουν άνθρωποι. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολο να συμβεί αυτό, αλλά θα πρέπει να προσπαθήσουμε για ό,τι καλύτερο μπορούμε».
Μόνιμη λύση, επομένως, είναι να επανέλθουν σε φυσική μορφή τα εξαφανισμένα ποτάμια και μεγάλα ρέματα. Είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται εδώ και μία δεκαετία στα αστικά κέντρα της Ε.Ε. (π.χ. Μαδρίτη, Βιέννη, Όσλο, Βουκουρέστι, Λειψία). Δεν είναι καινοτόμα πια.
Αποποίηση ευθυνών
Η ανετοιμότητα για τα αυτονόητα αποκάλυψε και τα μεγάλα λόγια για τα αντιπλημμυρικά έργα. Επί δύο μήνες περνάνε δηλώσεις με ανακοινώσεις έργων δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, και τελικά τίποτα δεν υλοποιήθηκε. Ούτε τα βασικά. Ούτε κορμοφράγματα. Δεν φταίει όμως το επιτελικό κράτος του Κ. Μητσοτάκη, φταίει η ελληνική, αθάνατη γραφειοκρατία. «Το μεγάλο ζήτημα είναι τα αντιπλημμυρικά έργα, μια διαδικασία αρκετά πιο βραδεία, εμείς κάναμε ό,τι μπορούσαμε να την επισπεύσουμε» δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών Στ. Πέτσας στο Star. Στο πλευρό του στάθηκε ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γ. Στασινός: «τα αντιπλημμυρικά έργα, είναι αδύνατον ακόμη και αν γίνουν απευθείας αναθέσεις μελετών και έργων να υλοποιηθούν σε λιγότερο από ένα χρόνο». Έκθετη άφησε την κυβέρνηση ο Ευθ. Λέκκας, πρόεδρος του τμήματος Γεωλογίας στο ΕΚΠΑ: «Είχαμε τονίσει ότι χρειάζονται επείγοντα, καινοτόμα και στοχευμένα μέτρα. Τα παραπάνω προηγούνται των μακροπρόθεσμων σχεδιασμών, οι οποίοι είναι φυσικά απαραίτητοι». Κοινώς των μεγάλων έργων, προηγούνται τα άμεσα. Μάλιστα, το αυτό έκαναν στην Κύπρο που από τις πυρκαγιές του Ιουλίου, τον Οκτώβριο είχαν ολοκληρώσει έργα μικρών και μεγάλων φραγμάτων και τη σταθεροποίηση πρανών με ειδικά πλέγματα. Εκεί πρόλαβαν, εδώ έχουμε σχέδιο εκκένωσης.
Από την Ευρώπη, στην Ελλάδα
Αντίστοιχα, στην Ευρώπη (ενόψει της Συνόδου Κορυφής στις 22 Οκτωβρίου) διαμορφώνεται ένα σχέδιο αντιμετώπισης για την ενεργειακή κρίση, εδώ σε άλλο μήκος κύματος. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει έκτακτη υποστήριξη εισοδήματος για καταναλωτές σε ενεργειακή φτώχεια, εξουσιοδότηση προσωρινών αναβολών πληρωμών λογαριασμών, παροχή εγγυήσεων για να αποφευχθούν αποσυνδέσεις από το δίκτυο, παροχή προσωρινών, στοχευμένων μειώσεων φορολογικών συντελεστών για τα ευάλωτα νοικοκυριά, παροχή βοήθειας σε εταιρείες ή βιομηχανίες, διερεύνηση πιθανής αντιανταγωνιστικής συμπεριφοράς στην αγορά ενέργειας, διευκόλυνσης ευρύτερης πρόσβασης σε συμφωνίες αγοράς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο κ. Μητσοτάκης σε συνάντησή του με τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Μ. Σχοινά δήλωσε «Κρατώ από τις παρατηρήσεις της Επιτροπής κάτι το οποίο το θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό και θα το υιοθετήσουμε και εμείς: Τη δυνατότητα να μπορέσουν οι συμπολίτες μας να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, μέσω ενός συστήματος ρυθμίσεων». Αυτή είναι η λύση της κυβέρνησης, αποπληρωμή σε δόσεις. Αντίστοιχα, ελπίζει η Ευρώπη να συμφωνήσει να αγοράσει αποθέματα φυσικού αερίου, όπως έγινε με τα εμβόλια, διαφορετικά θα αποκαλυφθεί η ανυπαρξία κυβερνητικής πολιτικής.
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί μια σειρά από ριζικά μέτρα προστασίας των επιχειρήσεων και νοικοκυριών», δήλωσε η τομεράρχης Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ, Έφη Αχτσιόγλου. «Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη εξαγγέλλει την επέκταση υφιστάμενων επιδομάτων που αφήνουν ουσιωδών απροστάτευτα τα νοικοκυριά, ενώ δεν έλαβε κανένα μέτρο για τις επιχειρήσεις», κατέληξε.
Απροστάτευτα αναμένεται να μείνουν τα νοικοκυριά και στο τεράστιο κύμα ακρίβειας, που τα σκεπάζει. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τον Σεπτέμβριο καταγράφηκαν ανατιμήσεις σε φυσικό αέριο (12,8%), ελαιόλαδο (11,8%), κρέας (7,3%). Στο πετρέλαιο θέρμανσης καταγράφηκαν αυξήσεις 45% (από 0,8 το λίτρο πέρυσι στα 1,15 ευρώ φέτος). Επίσης, ο γενικός δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία κατέγραψε αύξηση 18,7% φέτος τον Αύγουστο, σε σύγκριση με πέρυσι. Η κυβέρνηση που θα έφερνε την ευημερία, βλέπει τις τιμές να ανεβαίνουν και κοιτάζει το δάχτυλο. Τόσο κοντόφθαλμη είναι η πολιτική της. Μόνο με παρελάσεις, εθνική ανάταση και αμυντικές συμφωνίες, πού να φτάσει;