Μέσα σε ένα ρευστό πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, ο Λίβανος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια πρωτοφανή ενεργειακή κρίση. Πριν δύο εβδομάδες, οι δύο μεγαλύτεροι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής έκλεισαν. Μόλις ένα μήνα πριν, εμπειρογνώμονες είχαν προειδοποιήσει ότι εάν δεν βρεθεί άμεση πηγή χρηματοδότησης για καύσιμα ή εάν το καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν παρέχεται στη χώρα δωρεάν, είναι θέμα ημερών η χώρα να βυθιστεί στο σκοτάδι, όπως και έγινε.
Η κρατική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας έχει χρέος δισεκατομμυρίων δολαρίων προς τους προμηθευτές της. Παράλληλα, τα ιδιωτικά δίκτυα αναμένεται να βρεθούν, το ένα μετά το άλλο, σε ένα σπιράλ αδυναμίας να προμηθεύσουν με ρεύμα τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.
Οι δύο προμηθευτές καυσίμων στον Λίβανο, αυτή τη στιγμή, είναι το Ιράν και η Ρωσία. Τον Σεπτέμβριο, ένα δεξαμενόπλοιο από το Ιράν αγκυροβόλησε στο συριακό λιμάνι Μπάνιας ενώ στις αρχές Οκτώβρη, ένα άλλο δεξαμενόπλοιο φόρτωσε καύσιμα στο ίδιο λιμάνι. Από εκεί, το πετρέλαιο αναμένεται να περάσει παράνομα στα σύνορα προς τον Λίβανο.
Αλλά, ο ρυθμός με τον οποίο φτάνει το πετρέλαιο και οι ποσότητες που παρέχονται δεν επαρκούν για να αναζωογονήσουν το λιβανέζικο ηλεκτρικό δίκτυο, όπως και τα πενιχρά αποθέματα καυσίμων τα οποία και κατέχει ο λιβανέζικος στρατός. Το ιρανικό πετρέλαιο θα εξυπηρετήσει, πολιτικά μιλώντας, τα συμφέροντα του σιιτικού κινήματος της Χεζμπολλάχ, η οποία και σύναψε τη συμφωνία για τη «διάσωση του Λιβάνου».
Η Χεζμπολλάχ έχει αναλάβει τον έλεγχο ενός μέρους του πετρελαίου. Ελέγχει, επίσης, τα σημεία διανομής και μπορεί τώρα να διεκδικήσει μεγάλη πολιτική πίστωση ως ο μόνος παίκτης που δίνει πνοή στη χώρα.
Βέβαια, η μεταφορά πετρελαίου από το Ιράν στη Συρία (και από εκεί στον Λίβανο) παραβιάζει δύο δέσμες κυρώσεων. Η μία, κατά της Τεχεράνης, η οποία απαγορεύει στο Ιράν να πουλά πετρέλαιο και η δεύτερη, κατά της Συρίας, η οποία επιβλήθηκε το 2019 από τον πρόεδρο Τραμπ και απαγορεύει τις επιχειρηματικές συναλλαγές με το συριακό καθεστώς, συμπεριλαμβανομένης της αποστολής πετρελαίου από τη Συρία στον Λίβανο ή σε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η κυβέρνηση Μπάιντεν, προς στιγμή, σιωπά.
Η σιωπή Μπάιντεν
Η σιωπή της Ουάσιγκτον έχει δύο πτυχές. Αφενός, δεν θέλει να θεωρηθεί ότι επηρεάζει τις υπηρεσίες σε νοσοκομεία και άλλα βασικά λιβανέζικα ιδρύματα σταματώντας βίαια την παράδοση πετρελαίου από το Ιράν. Ίσως μια δεύτερη σκέψη να έχει να κάνει και με την αναμενόμενη επανεκκίνηση των συνομιλιών για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Η Ουάσιγκτον, ίσως, δεν θέλει να ανεβάσει την ένταση, λίγο πριν την νέα αρχή των διεθνών συνομιλιών.
Αφετέρου, το τελευταίο διάστημα οι ΗΠΑ εργάζονται για τη δημιουργία ενός πολύ μεγαλύτερου έργου που αποσκοπεί στην ανοιχτή παράδοση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας από την Αίγυπτο στην Ιορδανία και τον Λίβανο.
Όμως, η μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου μέσω του αγωγού στη Συρία και από εκεί στον Λίβανο συνιστά παραβίαση των κυρώσεων στη Συρία. Ο Μπάιντεν θα πρέπει να βρει μια λύση σε αυτό το πρόβλημα.
Υπάρχει και ένα δεύτερο πρόβλημα, το οποίο σχετίζεται με τον Λίβανο και είναι η σύνδεση με το Ισραήλ. Το αιγυπτιακό αέριο «αναμιγνύεται» με το ισραηλινό αέριο και η ιορδανική ηλεκτρική ενέργεια παρέχεται επίσης μέσω του ισραηλινού αερίου, και δεν υπάρχει τρόπος να διαχωριστούν τα δύο και να αποσταλεί «καθαρά» αραβικό αέριο στον Λίβανο.
Η κυβέρνηση του Λιβάνου αλλά και η Χεζμπολλάχ, γνωρίζουν την ισραηλινή «ανάμειξη», αλλά η χώρα είναι μπροστά στο φάσμα της ανθρωπιστικής καταστροφής και κανείς δεν θα έπαιρνε το ρίσκο να σταματήσει το έργο. Η Χεζμπολλάχ ειδικά, θέλει να θεωρείται παράγοντας σταθερότητας για τη χώρα και όχι απλά ο εκπρόσωπος του Ιράν. Σε αυτό το πλαίσιο, έδωσε επίσης τη συγκατάθεση στην κυβέρνηση του Λιβάνου να διαπραγματευτεί τα οικονομικά θαλάσσια σύνορα της χώρας με το Ισραήλ.
Βίαιες συγκρούσεις
Εν τω μεταξύ, ένοπλες συγκρούσεις ξέσπασαν πριν λίγες μέρες στη Βηρυτό κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας που οργάνωσε η Χεζμπολλάχ και οι σύμμαχοί της του κινήματος Αμάλ, εναντίον του επικεφαλής δικαστή που ερευνά την περυσινή έκρηξη στο λιμάνι της πόλης. Τουλάχιστον έξι άνθρωποι σκοτώθηκαν και δεκάδες τραυματίστηκαν στις πιο παρατεταμένες και βίαιες συγκρούσεις στους δρόμους της πόλης εδώ και χρόνια. Η Χεζμπολλάχ υποστήριξε ότι δέχθηκαν επίθεση από μια ένοπλη χριστιανική πολιτοφυλακή, τις «Λιβανέζικες Δυνάμεις».
Έχουν δημιουργηθεί πολιτικές εντάσεις σχετικά με την έρευνα για την έκρηξη στο λιμάνι, που σκότωσε περισσότερους από 200 ανθρώπους και κατέστρεψε τμήματα της Βηρυτού. Η Χεζμπολλάχ, κατηγορεί τον ανακριτή Τάρεκ Μπιτάρ για μεροληψία.
Το πού θα οδηγηθεί η χώρα είναι αβέβαιο. Θα κριθεί από την διάθεση των εμπλεκόμενων πολιτοφυλακών να μην δημιουργήσουν έναν νέο κύκλο εμφύλιας διαμάχης. Θα εξαρτηθεί όμως και από τις διεθνείς και περιφερειακές εξελίξεις, κυρίως από το μέλλον των ιρανοαμερικανικών σχέσεων αλλά και τις εξελίξεις σχετικά με την ειρήνευση και ανοικοδόμηση της Συρίας.