Την 31η Οκτώβρη ξεκίνησε η δεκαπενθήμερη Συνέλευση για το Κλίμα του ΟΗΕ (COP26) στην Γλασκώβη με τη συμμετοχή 197 χωρών, μία μέρα μετά την ολοκλήρωση του G20 της Ρώμης, που δεν είχε καταφέρει να συνθέσει τις στρατηγικές αποκλίσεις των ισχυρών του πλανήτη.
Ο κεντρικός στρατηγικός στόχος παραμένει πάντα ο ίδιος, όπως τέθηκε στην COP20 του Παρισιού το 2015, δηλαδή να μην υπερβεί η υπερθέρμανση του πλανήτη τους 1,5οΚ και σε κάθε περίπτωση, όχι πάνω από τους 2οΚ, μειώνοντας, τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου (CO2 κλπ.) σταδιακά, μέχρι τον μηδενισμό τους το 2050. Τα έξι χρόνια που μεσολάβησαν, οι εκπομπές CO2 όχι μόνο δεν μειωθήκαν, αλλά αυξήθηκαν κατά 2,5%. Η διάσκεψη θα προσπαθήσει να μετατρέψει τις μέχρι τώρα ανεπαρκείς, αναποτελεσματικές και δειλές πρακτικές και γενικές προθέσεις των 197 χωρών, σε συγκεκριμένες δεσμεύσεις, μέσα σε ένα συμφωνημένο και κοινά αποδεκτό χρονοδιάγραμμα εφαρμογής.
Στο άνοιγμα της Διάσκεψης ο γ.γ. του ΟΗΕ Α. Γκουντέρες ξαναχρησιμοποίησε βαριές κουβέντες για να περιγράψει την κατάσταση: «φτάνει μέχρι εδώ», «φτάνει με τις αγριάδες με την βιοποικιλότητα», «φτάνει να πεθαίναμε από τον λιγνίτη», θα πρέπει να «σώσουμε την ανθρωπότητα» αντί να «σκάβουμε τον λάκκο μας». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, αφού απολογήθηκε για την απόσυρση των ΗΠΑ από την συμφωνία του Παρισιού επί προεδρίας Τραμπ, επιβεβαίωσε την απόφαση των ΗΠΑ για μείωση των εκπομπών κατά 50-55% μέχρι το 2030 και μηδενισμό μέχρι το 2050. Ο Μπάιντεν δεν παρέλειψε να αναδείξει ως κύριο όπλο της ενεργειακής μετάβασης των χωρών της Δύσης, την τεχνολογική υπεροχή (που κατέχουν ή επιδιώκουν να αποκτήσουν), προκειμένου να διασφαλίσουν ότι μπορούν να παράγουν ενέργεια (και από ορυκτά καύσιμα) χωρίς να ρυπαίνουν και χωρίς να χρειαστεί να αλλάξουν το μοντέλο παραγωγής που δημιούργησε την κλιματική κρίση.
Οι πρόεδροι της Κίνας και της Ρωσίας προτίμησαν να μην παρευρεθούν καν στη Διάσκεψη. Ο οικοδεσπότης Μπόρις Τζόνσον έκλεψε την παράσταση, δηλώνοντας τη στήριξή του στην Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία ζήτησε να συγκεντρωθούν υπογραφές και να «καταγγελθούν για προδοσία» και ασυνέπεια οι παγκόσμιοι ηγέτες, την ίδια στιγμή που η κυβέρνησή του εγκρίνει την κατασκευή μιας νέας λιγνιτικής μονάδας στην Κάμπρια. Παράλληλα, οι ακτιβιστές της Insulate Britain (Μονώστε την Βρετανία) διαδηλώνουν δυναμικά στους δρόμους (μέχρι τώρα 700 συλλήψεις), κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι αντί να σχεδιάζει ένα ριζικό πρόγραμμα απανθρακοποίησης, εφαρμόζει μέτρα που επιφέρουν αύξηση των εκπομπών.
Ο Αλόκ Σάρμα, πρόεδρος της Διάσκεψης, ανέφερε στην ομιλία του ότι στην Γλασκώβη η δουλειά θα είναι πολύ πιο δύσκολη σε σχέση με το Παρίσι, καθώς «υπάρχει σοβαρό θέμα αξιοπιστίας σε σχέση με την υλοποίηση των στόχων του Παρισιού».
Στον πυρήνα του προβλήματος παραμένουν οι φτωχές χώρες, τα μεγάλα θύματα τη κλιματικής κρίσης, που περιμένουν δώδεκα χρόνια την οικονομική βοήθεια των πλουσίων χωρών, ύψους 100 δισ. δολαρίων ετησίως για την ενεργειακή μετάβαση και την ανθεκτικότητα (οι χώρες του G20 ανέβαλαν τον αρχικό στόχο από το 2020 στο 2023).
Σημεία σύγκλισης
Τις πρώτες ημέρες της Διάσκεψης καταγράφηκε σχετική πρόοδος σε δυο θέματα : α) η συμφωνία για τη μείωση των εκπομπών του μεθανίου (CH4), ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου, κατά 30% έως το 2030, σε σχέση με το 2020 και β) η αντιστροφή της αποψίλωσης των δασών (αποδάσωση).
Η Κίνα η Ρωσία και η Ινδία (αντιπροσωπεύουν το 1/3 των εκπομπών μεθανίου) δεν θα συμμετάσχουν στο “global act” που εισηγούνται οι ΗΠΑ και η ΕΕ. Στη συμφωνία εντάχθηκαν περίπου 100 χώρες που ευθύνονται για το 50% των συνολικών εκπομπών.
Το μεθάνιο είναι το δεύτερο ισχυρότερο, μετά το CO2, θερμοκηπιακό αέριο. Παραμένει, όμως, μικρότερο χρόνο στην ατμόσφαιρα, αυξάνεται δε τα τελευταία χρόνια, με ρυθμό 9% ετησίως. Σύμφωνα με έρευνα του ΟΗΕ, η σχεδιαζόμενη μείωση των εκπομπών, μπορεί να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 0,3οΚ έως την δεκαετία του 2040. Ο περιορισμός των εκπομπών μεθανίου (από εξορύξεις ορυκτών, αγωγούς φυσικού αερίου, γεωργικές παραγωγές, χωματερές κλπ.) δεν απαιτεί, μάλιστα, την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών. Για την ώρα, οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα απέφυγαν να προσδιορίσουν με ποιο τρόπο θα πραγματοποιήσουν τις μειώσεις στις διάφορες οικονομικές δραστηριότητες.
Το δεύτερο θέμα για το οποίο καταγράφηκε μεγαλύτερη συμφωνία, αφορά την προστασία των δασικών εκτάσεων και τον δραστικό περιορισμό των αποψιλώσεων. Εδώ υπήρξε συμφωνία περισσοτέρων από 100 χωρών, περιλαμβανομένων της Κίνας, της Ρωσίας, καθώς και της Βραζιλίας του Μπολσονάρο, που από τότε που είναι πρόεδρος αύξησε τις αποψιλώσεις κατά 88%!
Αξίζει να σημειωθεί ότι αντίστοιχη δέσμευση για τον περιορισμό των αποδασώσεων είχε ληφθεί το 2014 (New York Declaration) με ορίζοντα υλοποίησης το 2020, που πέρασε χωρίς να έχει γίνει τίποτα. Αντίθετα, κάθε λεπτό που περνά εξαφανίζεται από την επιφάνεια του πλανήτη δασική έκταση ίση με 27 γήπεδα ποδοσφαίρου.
Η χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης
Την τρίτη ημέρα των εργασιών παρουσιάστηκε η πέμπτη έκδοση της μελέτης της οργάνωσης Insuring Our Future, που καταγραφεί και κατηγοριοποιεί τις πολιτικές χρηματοδοτήσεων των μεγάλων ασφαλιστικών ομίλων στον τομέα των επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο και φυσικό αέριο). Η μελέτη επισημαίνει ότι οι συνεχιζόμενες χρηματοδοτούμενες επενδύσεις στο χώρο αυτό, ναρκοθετούν τις προσπάθειες απανθρακοποίησης. Μόνο οι ευρωπαϊκοί ασφαλιστικοί όμιλοι έχουν αναθεωρήσει τις πολιτικές τους, με 33 από αυτούς να έχουν αποσυρθεί από τη στήριξη επενδύσεων στα ορυκτά καύσιμα, ενώ οι αμερικανικοί και κινεζικοί όμιλοι συνεχίζουν να επενδύουν, εμποδίζοντας τη μετάβαση στην απανθρακοποίηση της οικονομίας.
Ο άγγλος υπουργός των Οικονομικών ανέφερε ότι 450 χρηματοδοτικοί φορείς σε 45 χώρες δεσμευτήκαν να εφαρμόσουν τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού. Η ανακοίνωση αυτή συνάντησε μεγάλο σκεπτικισμό και αμφιβολίες εκ μέρους πολλών περιβαλλοντικών οργανώσεων και η επιβεβαίωση των φόβων ήρθε την ίδια ημέρα από τις Βρυξέλλες. Ένα “non paper” της Επιτροπής αναφέρει ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να θεωρεί το φυσικό αέριο και την πυρηνική ενέργεια σαν «μεταβατικές» ενεργειακές πηγές, υποκείμενες ως εκ τούτου, σε προγράμματα «πράσινης χρηματοδότησης», βάζοντας μόνο μια προϋπόθεση για το φυσικό αέριο: όριο εκπομπών 100 γρ. CO2 ανά κιλοβατώρα, που πολλοί θεωρούν «επιστημονική ντροπή» και κλασσικό δείγμα greenwashing.
6η Νοέμβρη: Παγκόσμια ημέρα δράσης. Συγκεντρώσεις στην Ελλάδα
Η 6η Νοέμβρη έχει οριστεί ως παγκόσμια ημέρα δράσης. Εκατομμύρια άνθρωποι αναμένεται να βγουν στους δρόμους ενάντια στην υπερθέρμανση του πλανήτη και καταστροφή του περιβάλλοντος, για να στείλει μήνυμα στη Σύνοδο του ΟΗΓΕ για το Κλίμα (COP26) στην Γλασκώβη.
Οι ελληνικές περιβαλλοντικές οργανώσεις συμμετέχουν στο διεθνές κάλεσμα και οργανώνουν συγκεντρώσεις πανελλαδικά. Σε αυτές συμμετέχουν πλήθος σωματεία εργαζομένων, φοιτητικοί σύλλογοι, όπως και το ΜΕΡΑ25, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το ΚΚΕ. Όπως μας ενημερώνει η Πρωτοβουλία Ενάντια στην Περιβαλλοντική Καταστροφή και την Κλιματική Αλλαγή, οι συγκεντρώσεις θα γίνουν:
Στην Αθήνα, στις 2 μ.μ., στην πλατεία Συντάγματος
Στην Θεσσαλονίκη, στις 12 μ., στην Καμάρα
Στα Χανιά, στις 12 μ., στην πλατεία Αγοράς
Στον Βόλο, στις 10 π.μ., στην πλατεία Αγίου Νικολάου
Στο Ηράκλειο Κρήτης, στις 12 μ., στην πλατεία Ελευθερίας
Στην Πάτρα, στις 12 μ., στην πλατεία Γεωργίου
Στην Κέρκυρα, στις 2 μ.μ., στην πλατεία Ανουντσιάτας
Στην Ξάνθη, στις 12 μ., στην κεντρική πλατεία
Στα Γιάννενα, στις 12 μ., στην Περιφέρεια