Η τρίτη Κυριακή του Νοέμβρη με απόφαση του ΟΗΕ από το 2005 έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων των τροχαίων συγκρούσεων. Η απόφαση λήφθηκε κάτω από την πίεση του οργανώσεων των θυμάτων που είχαν αναπτυχθεί σε διάφορες χώρες και άτυπα από τη δεκαετία του ’90 είχαν καθιερώσει την Ημέρα Μνήμης στο φόντο μιας τρομακτικής πραγματικότητας, της διαρκούς αύξησης των θανάτων και των τραυματισμών στο δίκτυο της κυκλοφορίας.
Από τις αρχές του αιώνα το τροχαίο τραύμα εντάσσεται σταθερά στα δέκα πρώτα αίτια θανάτου παγκόσμια, ενώ για τις ηλικιακές ομάδες από τα 5 έως τα 29 έτη αποτελεί την πρώτη αιτία.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ 1.350.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο ενώ σχεδόν 50.000.000 τραυματίζονται σοβαρά. Η τάση είναι σταθερά αυξητική με δυσοίωνες προβλέψεις για το 2030 με τους νεκρούς να προσεγγίζουν τα 2.500.000 αν δεν ληφθούν ριζικά μέτρα.
Η Ημέρα Μνήμης δεν αποτελεί απλά μια αφορμή για να σκεφτούμε όλους αυτούς τους ανθρώπους που η ζωή τους συντρίφτηκε από την κυριαρχία της μηχανοκίνησης. Είναι μια ώθηση για δράση. Δράση χωρίς μνήμη δεν μπορεί να υπάρξει.
Αν ωστόσο κανείς δει παγκόσμια τις πολιτικές των κυβερνήσεων στο θέμα θα διαπιστώσει πως στη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών καμιά σοβαρή δράση δεν έχει αναληφθεί, ιδιαίτερα στις μέσου και μικρού εισοδήματος χώρες, όπου κι ο μεγάλος αριθμός των θυμάτων.
Για να περιοριστούμε στην περιοχή μας, να σημειώσουμε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχει καμία δεσμευτική πολιτική για τα κράτη - μέλη στο θέμα οδική ασφάλεια, ενώ τα θέματα οδικής ασφάλειας ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Επιτρόπου Μεταφορών με τους επιτρόπους Υγείας, Παιδείας, Δικαιοσύνης κ.λπ. να μην έχουν την παραμικρή δυνατότητα να «αγγίξουν» το θέμα. Αυτό βέβαια έχει άμεση σχέση με τον ηγεμονικό ρόλο που έχει η αυτοκινητοβιομηχανία, ιδιαίτερα η γερμανική που απασχολεί ένα τεράστιο λόμπι για να επηρεάζει τις αποφάσεις στις Βρυξέλλες.
Οι φτωχές και οι μέσου εισοδήματος χώρες αποτελούν για την αυτοκινητοβιομηχανία τις μεγάλες αναδυόμενες αγορές. Η υπόσκαψη κάθε εναλλακτικού τρόπου μετακίνησης και πρώτα απ’ όλα των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και ιδιαίτερα αυτών της σταθερής τροχιάς αποτελεί προϋπόθεση για την «ομαλή λειτουργία της αγοράς» δηλαδή τη διαρκή αύξηση των πωλήσεων μηχανοκινήτων.
Αν πάρουμε σαν παράδειγμα τη χώρα μας θα διαπιστώσουμε πως από τα 2 περίπου εκατομμύρια οχήματα που κυκλοφορούσαν το 1985 περάσαμε στα περίπου 9 εκατομμύρια το 2020. Προφανώς την ίδια περίοδο από «σύμπτωση» διαλύθηκε το σιδηροδρομικό δίκτυο, ενώ η ανάπτυξη των Μέσων σταθερής τροχιάς στις πόλεις κατάντησε ανέκδοτο (Μετρό Θεσσαλονίκης).
Στη χώρα μας, και όχι μόνο, είναι πιο εύκολο να φτιάξει το κράτος έναν αυτοκινητόδρομο παρά ένα ποδηλατόδρομο. Το αυτοκίνητο έχει κυριαρχήσει και έχει καταλάβει τα πάντα, δρόμους, πεζοδρόμια πεζόδρομους, πλατεία, υπουργεία αλλά και το μυαλό των ανθρώπων.
Σε μια κοινωνία που η ιδιωτική μηχανοκίνηση αποτελεί τον συνδετικό ιστό μεταξύ των χωρικών και χρονικών αποστάσεων που έχει επιβάλει ο καταμερισμός εργασίας, όπου οι κοινωνικές ανισότητες οξύνονται και ο δημόσιος χώρος λεηλατείται, το τροχαίο τραύμα νομιμοποιείται ιδεολογικά σαν παράπλευρη απώλεια.
Παρά τις εκατοντάδες χιλιάδες των θυμάτων, νεκρών και αναπήρων, που έχουμε στη χώρα μας τα τελευταία πενήντα χρόνια από τροχαία εγκλήματα, το τεράστιο αυτό κοινωνικό πρόβλημα δεν αναγνωρίζεται ως πολιτικό. Καμιά ουσιαστική συζήτηση δεν διεξάγεται για τον περιορισμό τους ενώ η χώρα απουσιάζει διαχρονικά απ’ όλα τα παγκόσμια κυβερνητικά φόρα που ασχολούνται με το θέμα.
Η κατά περιόδους έκφραση λύπης για τα θύματα προφανώς δεν συνιστά πολιτική αντιμετώπισης του προβλήματος. Με την κυβέρνηση να πετάει κατά καιρούς πυροτεχνήματα (δεκαετές στρατηγικό σχέδιο 2021 -2030 που δεν έχει καν εκπονηθεί ενώ πέρασε ήδη ο πρώτος χρόνος της δεκαετίας) και με την Αριστερά σ’ όλες της τις εκφάνσεις να επιλέγει την αλαλία και να μην έχει πάρει ποτέ την πρωτοβουλία ν’ ανοίξει σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο η συζήτηση για την οδική ασφάλεια, για τη βιώσιμη κινητικότητα, για το Όραμα Μηδέν, δυστυχώς η Ημέρα Μνήμης Θυμάτων τροχαίων συγκρούσεων προβλέπεται νά ’χει μακρύ μέλλον στη χώρα μας.
ΥΓ. Τον Οκτώβρη ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το «Πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την οδική ασφάλεια 2021-2030 – Συστάσεις για τα επόμενα βήματα προς το Όραμα μηδενικών απωλειών» που επεξεργάστηκε και εισηγήθηκε η Έλενα Κουντουρά. Παρά τους σοβαρούς περιορισμούς που η ίδια η ΕΕ θέτει, που αναγκαστικά οδήγησαν στο να μη θιχτούν ή να μείνουν σε συγκεκριμένα πλαίσια κάποια θέματα, πρόκειται για την πρώτη σοβαρή επεξεργασία που μπορεί να βοηθήσει φορείς και κυβερνήσεις που ενδιαφέρονται να περιορίσουν δραστικά τους θανάτους και τραυματισμούς από τροχαία. Ενδεικτικά να αναφέρουμε την πρόταση θέσπισης του ορίου των 30k/h στις κατοικημένες περιοχές και την μηδενική ανοχή στο αλκοόλ κατά την οδήγηση.
Είτε γιατί η εισηγήτρια ανήκει στον ΣΥΡΙΖΑ είτε γιατί το θέμα δεν «συγκινεί» τα συστημικά ΜΜΕ, το θέμα αγνοήθηκε. Μένει να δούμε αν θά ’χει κάποια επίδραση στον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ.
Το κείμενο της απόφασης: www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0407_EL.html