Ο Γιώργος Ταμπάκης είναι ένας πολύ σημαντικός συνθέτης αλλά και δεινός δεξιοτέχνης της σύγχρονης κιθάρας. Θεωρείται ένας από τους πιο παραγωγικούς και δημιουργικούς μουσικούς της γενιάς του όσον αφορά την ευρωπαϊκή τζαζ μουσική σκηνή. Είναι απόλυτα παρών και ενεργός με τη σύνθεση, τον αυτοσχεδιασμό και τη ζωντανή παρουσίαση μουσικής σε παραστάσεις και πρότζεκτ για σύγχρονο χορό και πειραματικό θέατρο, ντοκιμαντέρ, ταινία βωβού κινηματογράφου και action painting. Οι συνθέσεις του εκφράζουν όλο το καλλιτεχνικό φάσμα της σύγχρονης δημιουργικής μουσικής. Στη δισκογραφία έχει στο ενεργητικό του 7 cd για σόλο 7χορδη κιθάρα και μικρά μουσικά σχήματα, ενώ στη πρόσφατη δουλειά του hEre nOw theN καινοτομεί παρουσιάζοντας συνθέσεις πλούσιες σε μουσικές ιδέες και τεχνικές, παίζοντας μια ιδιαίτερη 8χορδη κιθάρα, κατασκευής του Γιώργου Μπεχλιβάνογλου, η οποία μάλιστα φέρει το όνομά του: Giorgos Tabakis 8 string MOOV guitar. Με αφορμή αυτήν την κυκλοφορία συνομιλήσαμε με τον Γιώργο Ταμπάκη.
Γιατί κιθάρα; Ποιο είναι το έναυσμα για ένα παιδάκι να διαλέξει αυτό το όργανο;
Όταν ήμουν 9 ετών η μητέρα μου –έχοντας την άποψη ότι η μουσική εξισορροπεί τον ψυχισμό του ανθρώπου– μου πρότεινε να μάθω να παίζω κιθάρα. Χωρίς να καταλαβαίνω πλήρως τί σημαίνει αυτό, μου άρεσε η ιδέα και έτσι πήγαμε στο μοναδικό ωδείο που υπήρχε τότε στη Ναύπακτο. Εκεί γνώρισα τον Κώστα Ηλιάδη, που ερχόταν από την Αθήνα μια φορά την εβδομάδα για μαθήματα, και λίγο καιρό αργότερα η γιαγιά μου μου έκανε δώρο την πρώτη μου κιθάρα. Θυμάμαι πολύ καθαρά τη στιγμή που την έβγαλα από τη θήκη και την κοίταξα, την πήρα στην αγκαλιά μου και έπαιξα τις πρώτες νότες. Η σύνδεσή μου με την κιθάρα ήταν ακαριαία. Από εκείνη τη στιγμή και ως σήμερα, δεν έχει περάσει από το μυαλό μου ότι θα μπορούσα να παίζω άλλο όργανο. Δεν «διάλεξα» την κιθάρα, απλά δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς – ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά! Σταδιακά έγινε προέκταση του εαυτού μου, συνοδεύοντάς με στα χρόνια της εφηβείας και αργότερα της ενηλικίωσης με έναν πολύ έντονο και προσωπικό τρόπο.
Ποιος είναι ο πρώτος δάσκαλος που σας μετέφερε την αγάπη για την κλασική κιθάρα και τη μουσική;
Ο Κώστας Ηλιάδης! Τον γνώρισα όταν ήμουν 9 ετών και είμαι πλέον 41. Συνεχίζουμε να βρισκόμαστε για καφέ, συζήτηση και σχεδιασμό διαφόρων πρότζεκτ όταν τα προγράμματα το επιτρέπουν. Ο Κώστας είναι ένας εκπληκτικός άνθρωπος με όρεξη για τη ζωή και τη μουσική, εμπνέοντας αμέτρητους μαθητές μέσα στα χρόνια, μεταξύ αυτών και εμένα! Εκτός από την ιδιότητα αυτή του δασκάλου μουσικής, είναι συνθέτης σύγχρονης μουσικής, ο ιδρυτής και μαέστρος της Underground Youth Orchestra –η οποία είναι εξολοκλήρου δικό του δημιούργημα– όπως επίσης και ο διευθυντής της δισκογραφικής εταιρείας Ekfrassis Productions, με πολύ ενδιαφέρουσες παραγωγές. Είμαι χαρούμενος που ανάμεσα σε αυτές τις δουλειές είναι και οι δικές μου! Ο Κώστας από πολύ νωρίς μου μετέδωσε βαθύτερο ενδιαφέρον και ευαισθησία για τη μουσική, για τη μελέτη του οργάνου, για την επαφή με την τέχνη. Ποτέ δεν ήταν αυστηρός μαζί μου. Αντιθέτως, ήμουν ελεύθερος να κάνω αυτό που θέλω και ήταν πάντα υποστηρικτικός χωρίς να χρειάζεται να με πείσει προς κάποια κατεύθυνση. Δεν ήμουν μελετηρός ως παιδί αλλά όταν ήμουν μαζί του μου δημιουργούταν έντονα το συναίσθημα ότι θέλω να παίζω, να μελετάω, να ασχοληθώ όλο και περισσότερο με τη μουσική.
Θυμάμαι πολλές στιγμές μαζί του, μια απ' αυτές ήταν η προτροπή του να ακούω όλων των ειδών τις μουσικές που έχουν κιθάρα –ακόμα και αυτές που δεν μου αρέσουν– προκειμένου να αντιληφθώ όσο μεγαλύτερο μουσικό - κιθαριστικό εύρος μπορούσα. Αυτό το έκανα για χρόνια και εισέπραξα (και ακόμη εισπράττω) έναν τεράστιο όγκο προσεγγίσεων που μου «άνοιξε τα μάτια» σε σχέση με την αντίληψη του οργάνου που λέμε κιθάρα, πώς αυτό μπορεί να παιχτεί, τί ήχους μπορεί να παράξει και πολλά άλλα.
Πώς έγινε η μύησή σας στην κλασική τζαζ και ποιες επιρροές είχατε στη μουσική σας πορεία;
Η τζαζ ήρθε αρκετά αργότερα στη ζωή μου. Μια μεγάλη μου αγάπη είναι η ροκ μουσική, με την οποία άρχισα να ασχολούμαι γύρω στα 12-13 μου χρόνια, με διάφορα γκρουπ που φτιάχναμε με φίλους. Πολύ όμορφες μνήμες! Μετά από χρόνια και μέσα σε μια μικρή περίοδο άκουσα κάποια cd που πραγματικά κάτι άλλαξαν μέσα μου. Θυμάμαι χαρακτηριστικά κάποια κομμάτια του Egberto Gismonti, του Paco de Lucia και του John McLaughlin με το γκρουπ Shakti, όπως και αρκετών άλλων κιθαριστών. Έμεινα άναυδος από το πώς αισθάνθηκα ακούγοντας αυτές τις μουσικές. Γνωρίζοντας εκείνη την εποχή τον Ανδρέα Γεωργίου και αρχίζοντας μαθήματα μαζί του παράλληλα με τις κλασικές μου σπουδές, άκουσα τους δίσκους του και από ’κει και πέρα δεν σταμάτησα να ακούω καινούργια ακούσματα, απορροφώντας τα πάντα. Μου άρεσε να μελετάω και να ακούω τζαζ αλλά το μεγάλο ενδιαφέρον μου γρήγορα μετατοπίστηκε στα σύγχρονα μουσικά ρεύματα που ενώνουν στοιχεία από πολλά μουσικά είδη, διατηρώντας ταυτόχρονα την αισθητική προσωπικότητά τους!
Θέλω να σταθούμε λίγο στη συνεργασία σας με τον κιθαρίστα/σύνθετη Ανδρέα Γεωργίου. Έχετε πει πώς μέσω της επαφής μαζί του άλλαξε η προσωπική σας κοσμοθεώρηση για την τέχνη και τη ζωή.
Ο Ανδρέας είναι μια πολύ ιδιαίτερη καλλιτεχνική φυσιογνωμία με ένα τεράστιο καλλιτεχνικό αποτύπωμα. Ήρθα σε επαφή μαζί του σε μια πολύ ώριμη δική του μουσική περίοδο και έγινα δέκτης μιας ευρείας προσέγγισης για την κιθάρα, τη σύνθεση και πολλά πολλά άλλα. Γνώρισα προσωπικά μέσω των διεθνών συνεργασιών του παγκόσμιες μορφές της σύγχρονης αυτοσχεδιαστικής μουσικής όπως οι: Eberhard Weber, Paul McCandless, Mark Walker και άλλοι.
Με τον Ανδρέα μπόρεσα να εμβαθύνω σε ζητήματα που με ενδιέφεραν πάνω στην τζαζ και σύγχρονη κιθάρα, στα ανώτερα θεωρητικά, στον αυτοσχεδιασμό, σε μοντέρνες συνθέσεις, στη φιλοσοφία και αισθητική της μουσικής κ.λπ. Αμέτρητες συζητήσεις/αναλύσεις πάνω στην ιστορία της τέχνης, σε μουσικές του κόσμου, σε παλιά και νέα έργα και γενικά σε όποια μουσική θεματολογία μπορεί να φανταστεί κανείς.
Η μοναδική και αδέσμευτη μάτια του σε όλα τα παραπάνω με βοήθησε πάρα πολύ στην ανάπτυξη της προσωπικής μου μουσικής «φωνής». Μέσα από το σύνολο των γνώσεων, εμπειριών και εντυπώσεων που αποκόμισα από τη μακρόχρονη μαθητεία μου δίπλα στον Ανδρέα, έμαθα πώς να ψάχνω για το δικό μου επιθυμητό μουσικό αποτέλεσμα. Βέβαια αυτό είναι κάτι που διαρκώς εξελίσσεται και χρειάζεται ασταμάτητη ανατροφοδότηση, έντονο ενδιαφέρον, καλλιτεχνική επαγρύπνηση, κόπο και ανάγκη για την πραγματοποίησή του.
Αναζητήσατε και άλλους μουσικούς δρόμους. Ασχοληθήκατε με όργανα και μουσικές του κόσμου όπως με τα ινδικά sitar και sarod, το αυστραλιανό πνευστό didjeridoo. Αυτή η πολυπολιτισμική αντίληψη για τη μουσική πόσο συμβάλλει στο δημιουργικό σας έργο;
Έχω πειραματιστεί με αυτά τα όργανα όπως και με άλλα (κλασικό πιάνο, αρχαία ελληνική λύρα κ.λπ.) και ασχολήθηκα μαζί τους από έλξη για τον ήχο τους και από ενδιαφέρον για τον τρόπο που παίζονται. Σαφώς και η επαφή με διαφορετικά όργανα –και ειδικά άλλων μουσικών πολιτισμών– διευρύνει τη σκέψη μου, την αίσθηση, την αντίληψή μου για τη μουσική. Η μελέτη και ενασχόλησή μου με αυτά τα ιδιαίτερα ηχοχρώματα, τα κουρδίσματα, τις τεχνικές τους –όπως το παίξιμο ενός άταστου έγχορδου σαν το ινδικό sarod που χρειάζεται νύχια στο αριστερό χέρι (σε αντίθεση με την κιθάρα) ή η άσκηση της κυκλικής αναπνοής που χρειάζεται για να παιχτεί το didjeridoo– είναι κάτι που αποζητώ κατά περιόδους. Ίσως παίζει ρόλο και η ανάγκη μου για μια σχετική απομάκρυνση από το βασικό μου όργανο, αφήνοντας κάποιον απαραίτητο χώρο/χρόνο για την ανανέωση της σχέσης μου μαζί του. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα διαδικασία!
Το ευρύ κοινό όμως σας γνώρισε να παίζετε και να ηχογραφείτε με την 7χορδη ηλεκτροκλασική κιθάρα. Κυκλοφορώντας μάλιστα και 6 cd!
Για την ακρίβεια 8 cd, τα 7 εξ αυτών με 7χορδη κιθάρα και το 8ο με 8χορδη. Δεν είχα παρατηρήσει ξανά αυτή την αντιστοιχία αριθμών. Είχα την πρώτη μου 7χορδη κιθάρα ήδη από το 2005, με την οποία ασχολήθηκα για πολλά χρόνια πριν αρχίσει να δημιουργείται ένα σχετικά ενδιαφέρον μουσικό αποτέλεσμα.
Μετά από μια 10ετια είχα έρθει σε συνεργασία με τις εταιρείες κιθάρων Salvador Cortez (Ισπανία) και Godin (Καναδάς), παίζοντας με τις νέες τους 7χορδές κιθάρες. Με αυτές ηχογράφησα το πρώτο μου cd «Inter Mundos», για τρίο με κοντραμπάσο (Στάθης Παρασκευόπουλος) και ντραμς (Πάνος Κοκκίνης). Τα επόμενα χρόνια έγραφα νέο υλικό διαρκώς και έκανα πολλές συνεργασίες με αγαπητούς μουσικούς, ηχογραφώντας όπως είπα 7 cd σε 6 χρόνια, γράφοντας μουσική για βωβό κινηματογράφο, χοροθέατρο και dance projects, θεατρικές παραστάσεις και θεατρικά αναλόγια, live painting, ντοκιμαντέρ φωτογραφίας κ.ά.
Ήταν μια εποχή που έβγαιναν αβίαστα τα αποτελέσματα ενός 10ετους ψαξιματος.
Συνεργάστηκα, μεταξύ άλλων, με τους Σταυρό Παργινό, Ανδρέα Πολυζωγόπουλο, Τάκη Πατερέλη, Στέλιο Χατζηκαλέα και πολλούς πολλούς άλλους. Η πιο πρόσφατη συνεργασία μου είναι με τη διακεκριμένη Γερμανίδα κλαρινετίστα Rebecca Trescher και η ηχογράφηση του cd «Dual Nature» το 2020.
Και τώρα στο πρόσφατο hEre nOw theN παίζετε με μια μοναδική 8χορδη κιθάρα που το μοντέλο της μάλιστα φέρει το όνομά σας: GT 8 string Moov guitar. Πώς προέκυψε αυτό;
Τα τελευταία χρόνια ήθελα πολύ να ασχοληθώ με μια 8χορδη κιθάρα και να δω τί μπορώ να κάνω με ένα τέτοιο όργανο. Δεν ήθελα όμως μια απλή κλασική 8 χορδη αλλά μία που να έχει ειδικές προδιαγραφές που χρειάζομαι για τη μουσική που παίζω. Γνώρισα τις κιθάρες Moov του φίλου Γιώργου Μπεχλιβάνογλου και μου άρεσαν πολύ τόσο σε πρακτικό/κατασκευαστικό επίπεδο όσο και σε αισθητικό. Έτσι, του πρότεινα την κατασκευή μιας 8χορδης Moov κιθάρας με ένα δικό μου κούρδισμα (που είναι πολύ κοντά στο λεγόμενο Brahms tuning) και με κάποιες άλλες ιδιαιτερότητες. Ο Γιώργος αφοσιώθηκε σε αυτή την ιδέα κατασκευάζοντας από την αρχή τα πάντα καθώς δεν υπήρχαν τα καλούπια, ξύλα, ταστιέρες κ.λπ. για 8χορδη. Ήρθε σε επαφή με διάφορες εταιρείες από Ευρώπη και Ασία για να κατασκευάσουν τα απαραίτητα εξαρτήματα όπως καβαλάρηδες, πιεζοηλεκτρικό μικρόφωνο, ειδικά κλειδιά και ένα σωρό άλλα. Του είμαι ευγνώμων για αυτό το όργανο και καθόλη τη διαδικασία αισθανόμουν ότι επρόκειτο για μία ειδική και πολύ υψηλού επιπέδου κιθάρα. Μετά από 6 μήνες περίπου την είχα στα χέρια μου. Είχα πολύ έντονο το συναίσθημα πως αυτή η κιθάρα είχε κατασκευαστεί αποκλειστικά για μένα και αυτό μου έφερνε μεγάλη χαρά και όρεξη για μελέτη αλλά και μια ευθύνη απέναντι στον Γιώργο και στον εαυτό μου. Ο Γιώργος είχε την καλοσύνη να δώσει τα αρχικά μου στο μοντέλο και έτσι γεννήθηκε η GT 8 string Moov guitar!
Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να μελετήσετε τις δυνατότητες της 8χορδης Moov κιθάρας και πόσο ικανοποιητικό για εσάς είναι το αποτέλεσμα αυτών των συνθέσεων;
Η μελέτη των δυνατοτήτων ενός οργάνου είναι μια διαδικασία χωρίς τέλος. Τους πρώτους μήνες ενασχόλησής μου με το όργανο είχα μεγάλες δυσκολίες. Το άφησα στην άκρη για ένα χρονικό διάστημα, απογοητευμένος με την αδυναμία μου να παίξω κάτι καινούργιο που να με ικανοποιεί. Με δυσκόλευε ακόμα και το κούρδισμα που ο ίδιος είχα επιλέξει. Είναι ένα κούρδισμα που προσφέρει απίστευτες δυνατότητες αλλά ταυτόχρονα ανατρέπει όλα όσα έχει μάθει ένας κιθαρίστας στην πορεία του. Καταλάβαινα ότι υπάρχει μαγεία μέσα σε αυτό το όργανο χωρίς όμως να μπορώ να την προσεγγίσω. Μετά από μήνες μελέτης, προσπαθειών και πειραματισμών πολλών ωρών ημερησίως, άρχισε να χτίζεται μια σύνδεση η οποία έδωσε ένα μουσικό αποτέλεσμα που δεν είχα ποτέ φανταστεί. Αυτό που με «ξεκλείδωσε» ήταν η κατανόηση πως πρόκειται για ένα άλλο όργανο και όχι απλά για μια κιθάρα με την προσθήκη δύο επιπλέον χορδών. Τέτοια όργανα απαιτούν μια εντελώς προσωπική αντίληψη από τον παίχτη, νέες τεχνικές, δοκιμές και ιδέες που συχνά υπερβαίνουν την κιθαροκεντρική μάτια. Διαφορετικά δεν ξέρεις τί να παίξεις μ’ αυτά.
Έτσι έγινε στόχος το να ερευνήσω ένα αποτέλεσμα που να μπορεί να χαρακτηριστεί ως «διευρυμένη κιθάρα» και να ακούγεται ως κάτι «περισσότερο από κιθάρα». Επιθυμώ να δω τί άλλο μπορεί μουσικά και συναισθηματικά να εκφράσει μια κιθάρα εκτός από τα προφανή.
Το υλικό του hEre nOw theN μαζί με την παραπάνω διαδικασία πραγματοποιήθηκαν σε ένα διάστημα ενός έτους. Θεωρώ ότι ήταν αρκετά γρήγορο για ένα πρώτο αποτέλεσμα. Οι μουσικές προκλήσεις του οργάνου είναι εκεί και καλούμαι να τις ανακαλύψω/αποκαλύψω. Είναι ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για μένα.
Οι συνθέσεις σας ανήκουν στην ευρωπαϊκή τζαζ μουσική, τί σημαίνει αυτός ο όρος και πόσο ανοικτός είναι για να εκφράσετε τα συναισθήματά σας;
Ο όρος ευρωπαϊκή τζαζ και σύγχρονη αυτοσχεδιαστική μουσική (όπως και άλλοι αντίστοιχοι) εντάσσουν μουσικές που έχουν ρίζες, στοιχεία, εκφραστικά μέσα κ.ά. από την τζαζ και την κλασική μουσική ενώ δεν είναι τίποτα από τα δύο. Πρόκειται για μια μίξη μπορεί κάποιος να εκφράσει ελεύθερα το μουσικό του σύμπαν χρησιμοποιώντας όλη τη γνώση της δυτικής μουσικής αλλά και προσθέτοντας εθνικά/τοπικά στοιχεία. Πιστεύω ότι αυτός είναι ο λόγος που ελκύει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους, τόσο μουσικούς όσο και ακροατές. Προσωπικά αισθάνομαι πολύ άνετα σε αυτά τα μουσικά περιβάλλοντα.
Τί προϋποθέτει μια δημιουργική μουσική επικοινωνία; Το ρωτάω αυτό με αφορμή την άψογη συνεργασία σας με την Γερμανίδα κλαρινετίστα Rebecca Trescher, δημιουργήσατε έναν μοναδικό ντουέτο για τα χρονικά της σύγχρονης τζαζ σκηνής.
Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση! Προϋποθέτει ένα πραγματικό ενδιαφέρον για αυτό που κάνω, ένα όραμα που εμπνέει και μπορώ να το μοιράζομαι με τους συνεργάτες, ένα πρακτικό σχέδιο για το πώς μπορεί να υλοποιηθεί, ένα μουσικό αποτέλεσμα που να αξίζει τον κόπο και την κινητοποίηση που θα υπάρξει. Πιστεύω ότι αυτά είναι κάποια από τα βασικά στοιχεία που πρέπει να υπάρχουν σε μια συνεργασία. Όσον αφορά την Rebecca η επικοινωνία μας ήταν απλή και χωρίς πολλά λόγια. Υπήρξε από την πρώτη στιγμή ο αμοιβαίος καλλιτεχνικός και ανθρώπινος σεβασμός μεταξύ μας όπως και κοινές μουσικές αναζητήσεις. Καταλυτική ήταν η αρχική μας επαφή όπου γνωριστήκαμε μουσικά, καθώς και όταν ήρθε στην Αθήνα και φάνηκε ξεκάθαρα η «χημεία» μας. Κοιτώντας από χρονική απόσταση, όλα έγιναν όπως έπρεπε και για τους δυο μας!
Η πανδημία έφερε μια μεγάλη ανατροπή στη ζωή μας, εσείς πώς το βιώνετε αυτό ως καλλιτέχνης και ως επαγγελματίας;
Το αρχικό σοκ δεν υπάρχει πλέον και τα πράγματα προσπαθούν απεγνωσμένα να επιστρέψουν στην πρότερη κατάσταση τους. Μέσα στην καραντίνα ασχολήθηκα πάρα πολύ με τη μελέτη της 8χορδης, με νέο υλικό για διάφορα πρότζεκτ και ό,τι άλλο δημιουργικό μπορούσα και είχα κουράγιο να καταπιαστώ. Δεν ήθελα να με ακινητοποιήσει το άγχος, ο φόβος και η αβεβαιότητα, αντιθέτως βρήκα την ευκαιρία να ψάξω προς όλες τις κατευθύνσεις που με ενδιαφέρουν.
Αυτή η συγκέντρωση έδωσε αποτελέσματα που είμαι χαρούμενος, περήφανος γι’ αυτά και που με κάνουν να θέλω να συνεχίσω αυτό που κάνω, περισσότερο από ποτέ! Ελπίζω να έχουμε την υγεία μας και την ψυχραιμία που χρειάζεται αυτή η πρωτόγνωρη εποχή που ζούμε!