Η τρίτη αλλαγή υπουργού της κυβέρνησης Ερντογάν μέσα σε ένα χρόνο ξεκίνησε με επίκληση στον Θεό. Το πρώτο μήνυμα στο twitter του νέου υπουργού Οικονομικών Νουρεντίν Νεμπατί ήταν: «Θεέ μου, ας είναι εύκολο, ας μην δυσκολευτούμε στο έργο μας, ας υπερισχύσει η αλήθεια».
Επίκληση στη θρησκεία όμως έκανε και ο ίδιος ο Ερντογάν, όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος Μεχμέτ Γιλμάζ, στο άρθρο του «Εταίρος στην αποτυχία είναι η θρησκεία». Εκεί υπενθυμίζει πως ο Ταγίπ Ερντογάν στο θέμα της αποταμίευσης γενικότερα και ιδιαίτερα της αποταμίευσης του συναλλάγματος ανέφερε: «η αποταμίευση απαγορεύεται στη θρησκεία μας, όσοι το πράττουν θα το πληρώσουν ακριβά» ... «να γνωρίζετε πως, όσο είμαι σε αυτή τη θέση, θα αγωνιστώ για τα χαμηλά επιτόκια και τον πληθωρισμό, οι στίχοι του Κορανίου εξάλλου είναι σαφείς και θα εξετάσουμε το ζήτημα από αυτή την οπτική ώστε να πράξουμε ανάλογα». Όπως σχολιάζει ο Μεχμέτ Γιλμάζ, η μάχη με τα επιτόκια και τα ζητήματα της οικονομίας φαίνεται να προβάλλεται κυρίως ως αίτημα θρησκευτικό παρά ως πρόβλημα προς επίλυσιν της οικονομίας.
Λίγες μέρες νωρίτερα (29.11) στη διάρκεια πτήσης κατά την επιστροφή του από το Τουρκμενιστάν ο Ταγίπ Ερντογάν απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων σχετικά με την οικονομική κατάσταση είχε αναφέρει: «Αγωνιζόμαστε για ανεξάρτητη οικονομική πολιτική και σε αυτή την πορεία αντιστέκονται οι εσωτερικοί και εξωτερικοί "κηδεμόνες μας" με επιθέσεις.... Πριν από τη δική μας διακυβέρνηση η χώρα είχε δανειστεί με υψηλά επιτόκια, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια εξάρτηση. Μια εξαρτημένη χώρα δεν μπορεί να ασκήσει τη δική της πολιτική. Όταν ξεφεύγουμε από την καθιερωμένη γραμμή ερχόμαστε αντιμέτωποι με εκβιασμούς... Θα λύσουμε τα ζητήματα, τα οποία δεν έχουν οικονομική βάση, αλλά, προκύπτουν από τις αυξήσεις τιμών λόγω της συναλλαγματικής ισοτιμίας, με επενδύσεις, απασχόληση και αύξηση της παραγωγής υπέρ του λαού μας. Θα μεγαλώσουμε και καθώς θα μεγαλώνουμε κερδισμένος θα είναι ο λαός μας. Θα δείτε πως θα τα καταφέρουμε. Θα δείτε, ελπίζω πως ο πληθωρισμός θα πέσει πριν τις εκλογές... Τώρα είναι εμφανές πως τα λόμπι των επιτοκίων παίζουν παιχνίδι».
Η γνώμη των ειδικών
Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή της εταιρείας δημοσκοπήσεων και αναλύσεων Κόντα, Μπεκίρ Αγίρντιρ, «μεταξύ κυβέρνησης και ψηφοφόρων το μόνο κίνητρο που έχει απομείνει είναι η θρησκεία. Η παραίτηση του Λουτφού Ελβάν και η υπουργοποίηση του βοηθού του Νουρεντίν Νεμπατί δεν θα επιφέρει καμία αλλαγή στην οικονομία, υπάρχει ένας τρόπος διαχείρισης –τον οποίο ονομάζω πειθαρχημένη οικονομία– που έχει ξεκινήσει από την εποχή του Μπεράτ (γαμπρό του Ερντογάν).
Τα ζητήματα της οικονομίας , αυτό είναι βέβαιο, θα επηρεάσουν τη συμπεριφορά των ψηφοφόρων, με αρνητικές συνέπειες για την κυβέρνηση. Ο βασικός μισθός είναι το μέσο εισόδημα του 47-48% ανά εκατό νοικοκυριά. Ας υποθέσουμε ότι το 30% είναι περίπου το ένα τρίτο, δεν φαίνεται πως αυτό το ένα τρίτο θα δώσει οπωσδήποτε την ψήφο του στην παρούσα κυβέρνηση. Από την άλλη, το μεγαλύτερο μειονέκτημα της αντιπολίτευσης είναι η σκέψη πως θα κερδίσουν ούτως ή άλλως και ήδη γίνεται ο διαμοιρασμός των υπουργείων».
Η Εσρά Νουρ Ουγουρλού, η οποία ετοιμάζει το διδακτορικό της στα οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Massachusetts Amherts, σε συνέντευξή της στον δημοσιογράφο Χικμέτ Αντάλ για το bianet org, αναφέρει: «Ο Ταγίπ Ερντογάν και το κόμμα του υπέγραψαν τη μεγαλύτερη υποτίμηση της λίρας μετά από την Τανσού Τσιλέρ (1994), με αποτέλεσμα να μειωθεί δραστικά η αγοραστική δύναμη του κόσμου και οι πολίτες να βιώνουν ουσιαστικές δυσκολίες στην καθημερινότητά τους. Είναι άγνωστο πόσο θα συνεχιστεί η κρίση αυτή, αυτό που είναι γνωστό είναι πως έφθασαν ως εδώ. Παρά τη νεοφιλελεύθερη πολιτική που ακολούθησε το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK Parti), ένας οικονομικός παράγοντας που συνέβαλε στο να διατηρήσει τη δημοτικότητά του ήταν το "ζεστό" χρήμα από το εξωτερικό που έρρεε μεταξύ των ετών 2002-2013, όταν η ισοτιμία του δολαρίου ήταν κατά μέσο όρο στο 1,51 της λίρας. […] Με τα νέα δεδομένα όλοι οι παράγοντες που συνέβαλαν στη δημοφιλία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης δεν υπήρχαν πια, εξαφανίστηκαν. Προσωπικά δεν πιστεύω πως η μείωση των επιτοκίων και η υποτίμηση της τουρκικής λίρας είναι αποτέλεσμα μιας συνειδητής ανταγωνιστικής συναλλαγματικής πολιτικής. Αντίθετα, είναι μια μάταια προσπάθεια να συγκαλύψει την αναπόφευκτη υποτίμηση της λίρας και να την παρουσίαση ως συνειδητή επιλογή».
Οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης
Ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου (CHP) με επιστολή του προς τους υπεύθυνους των σούπερ μάρκετ ζητάει να κρατήσουν σταθερές τις τιμές δέκα βασικών προϊόντων με την υπόσχεση πως μόλις βρεθεί το κόμμα του στην εξουσία θα τους αποζημιώσει. Τα προϊόντα που ζητά να εξαιρεθούν από τις αυξήσεις είναι: το αλεύρι, το βούτυρο, το γάλα, το πλιγούρι, τα μακαρόνια, η φακή, τα αυγά, το τυρί το αλάτι και ένα είδος λαχανικού κάθε μήνα.
Από την άλλη, η πρόεδρος του Καλού Κόμματος (IYI) Μεράλ Ακσενέρ, μιλώντας σε συνάντηση της ΚΟ του κόμματος (1.12) τόνισε: «Χωρίς ντροπή συνεχίζει να υποστηρίζει (εννοεί τον Ερντογάν) πως τα επιτόκια είναι η αιτία και ο πληθωρισμός το αποτέλεσμα, όσο συνεχίζει να μιλάει απερίσκεπτα, το δολάριο σκαρφαλώνει, ο πληθωρισμός αυξάνεται και φυσικά υποφέρει ο λαός, οι νέοι μας μένουν άνεργοι. […] Ζούμε όλες τις συνέπειες αυτού του συστήματος, σε όλα τα επίπεδα. Οι υπεύθυνοι αυτής της κατάστασης δεν βλέπουν τι συμβαίνει, ζουν φυλακισμένοι σε ένα παράλληλο σύμπαν που έχει διαμορφώσει το "σαράι". Δημιουργούνται ουρές έξω από τα βενζινάδικα και τις δικαιολογούν "επειδή υπάρχουν πολλά αμάξια". Το κουλούρι στοιχίζει 3,5 λίρες, βλέπουμε πια ο κόσμος να αγοράζει μισό αντί ολόκληρο. […] Αυτή η κυβέρνηση έκανε τα χρήματα μας κουρέλι, καταχράστηκε την εμπιστοσύνη μας Όποτε πιέζεται ο Ερντογάν μιλάει για τις ουρές στα καύσιμα που υπήρχαν παλιότερα, μιλά για αναπόφευκτες αυξήσεις τιμών. Μόνο που ο λαός δεν πληρώνεται με δολάρια ενώ ό,τι εισάγουμε το πληρώνουμε με δολάρια».