Σε μια από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις των τελευταίων ετών, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν το Σάββατο στην Πλατεία Μαΐου του Μπουένος Άιρες ενάντια στην νέα συμφωνία που διαπραγματεύεται η κυβέρνηση του Αλμπέρτο Φερνάντες με το ΔΝΤ, για την αποπληρωμή του δανείου των 57 δισ. δολαρίων που ζήτησε το 2018 ο Μαουρίσιο Μάκρι. Οι διαδηλωτές ζήτησαν να μην πληρωθεί ούτε ένα πέσο για ένα χρέος απεχθές και παράνομο, αφού το δάνειο, που είναι το μεγαλύτερο στην ιστορία του ΔΝΤ, δόθηκε για να σωθούν ο Μακρισμός και το μεγάλο κεφάλαιο και χωρίς να περάσει η συμφωνία από το Κογκρέσο. Ο μαρξιστής οικονομολόγος Χούλιο Γκαμπίνα, μιλάει στην «Εποχή» για τις απαιτήσεις του ΔΝΤ, τις συνέπειες αυτής της συμφωνίας, και τις δυνατότητες της Αριστεράς να προωθήσει μια ριζοσπαστική ατζέντα αιτημάτων και να επηρεάσει αποφασιστικά τις εξελίξεις.
.jpg)
Πώς εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις και ποιες είναι οι απαιτήσεις του ΔΝΤ;
Βαδίζουμε στο τέλος των συνομιλιών μεταξύ κυβέρνησης και ΔΝΤ, που διαπραγματεύονται τους όρους για μια δεκαετή δανειακή σύμβαση διευκόλυνσης, η οποία προβλέπει τέσσερα χρόνια περίοδο χάριτος, και επομένως οδηγεί την έναρξη των αποπληρωμών το 2026. Η διαπραγμάτευση αφορά ένα απεχθές χρέος που είναι αδύνατο να αποπληρωθεί και προκύπτει από ένα δάνειο 57 δισ. δολαρίων, εκ των οποίων εκταμιεύθηκαν τα 45 δισ. Το ΔΝΤ απαιτεί την σταθεροποίηση των μακροοικονομικών λογαριασμών, και συγκεκριμένα: α) την μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, β) τον περιορισμό της δυνατότητας να εκδίδει χρήμα, γ) την αποκατάσταση των διεθνών αποθεμάτων για την διασφάλιση των μελλοντικών πληρωμών του χρέους, δ) την επιτάχυνση του ρυθμού νομισματικής υποτίμησης (ζήτηση από μεγάλους παραγωγούς και εξαγωγείς), ε) τον περιορισμό της τάσης του πληθωρισμού, ο οποίος υπερβαίνει το 50% ετησίως. Το πρόβλημα είναι ότι ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαπραγμάτευση, πρακτικά εδώ και δύο χρόνια έχει προχωρήσει μια προσαρμογή που έχει αρνητικό αντίκτυπο στον πληθυσμό με χαμηλότερα εισοδήματα.
Γιατί η κυβέρνηση του Αλμπέρτο Φερνάντες επισπεύδει την υπογραφή συμφωνίας; Τι προσπαθεί να επιτύχει στις διαπραγματεύσεις που κάνει με το ΔΝΤ;
Η κυβέρνηση θέλει να «καθησυχάσει την οικονομία», όπως αρέσκεται στον υπουργό Οικονομίας να επαναλαμβάνει, να δημιουργήσει ευνοϊκό κλίμα για ξένες επενδύσεις, κυρίως στην ενέργεια, και έτσι να προσπαθήσει να διατηρήσει το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης που φέτος μπορεί να φτάσει στο 10%, έναντι της πτώσης κατά 9,9% που είχε το 2020. Η Αργεντινή βιώνει επί πέντε χρόνια ύφεση και άνιση κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου. Αυτό ωθεί την κυβέρνηση να διαπραγματευτεί με το ΔΝΤ τον κεντρικό πυρήνα της οικονομικής πολιτικής της Αργεντινής και επιδιώκει να έρθει σε συμφωνία με το ΔΝΤ εγκρίνοντας ένα σχέδιο προσαρμογής και αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις στα εργασιακά και στην κοινωνική ασφάλιση, όροι που είχαν τεθεί και κατά την έγκριση του δανείου του 2018. Η κυβέρνηση προσπαθεί να αποσιωπήσει την πραγματικότητα, για να συνεργαστεί με το ΔΝΤ, επιδιώκοντας τη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και τη διασφάλιση της επικράτησής της στις προεδρικές εκλογές του 2023, αφού η πρόσφατη εκλογική ήττα στις ενδιάμεσες κοινοβουλευτικές εκλογές τής έχει επιφέρει πλήγμα. Υπάρχει φόβος για ένα μεγάλο ξέσπασμα μιας κοινωνικής σύγκρουσης.
Να μιλήσουμε και για τις μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις που υπάρχουν ενάντια στην συμφωνία με το ΔΝΤ.
Η κοινωνική δυσαρέσκεια αυξάνεται. Υπάρχει ένα ευρύ λαϊκό κίνημα κατά του ΔΝΤ, που εκδηλώνεται στην εκστρατεία απόρριψης αυτής της συμφωνίας και του δημόσιου χρέους. Πρόκειται για μια πολιτική πρωτοβουλία που γίνεται από την «Αυτόνομη κίνηση για την αναστολή των πληρωμών και τον λογιστικό έλεγχο με λαϊκή συμμετοχή», η οποία αποτελείται από διάφορες κοινωνικές και λαϊκές οργανώσεις με επικεφαλής τον Αδόλφο Πέρες Εσκιβέλ και την Νόρα Κορτίνιας, δύο εμβληματικές προσωπικότητες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αργεντινή. Η εκστρατεία ξεκίνησε ουσιαστικά με τη χορήγηση του δανείου από το ΔΝΤ, και αναπτύσσει πολλές δημόσιες πρωτοβουλίες μετά την κυβερνητική αλλαγή στα τέλη του 2019. Ταυτόχρονα, και μετά τα καλά εκλογικά αποτελέσματα που είχε η κοινοβουλευτική Αριστερά (FITU), στις 11 Δεκεμβρίου έγινε μια μεγάλη κινητοποίηση όπου χιλιάδες διαδηλωτές στην πλατεία Μαΐου φώναξαν ότι απορρίπτουν το χρέος και τη συμφωνία με το ΔΝΤ. Ο ρόλος της FITU θα είναι θεμελιώδης όταν η συμφωνία συζητηθεί στο Κογκρέσο, όπου υπάρχει μεγάλη πλειοψηφία για την έγκρισή της από το κυβερνών κόμμα και τη δεξιά αντιπολίτευση. Η ενότητα της κοινοβουλευτικής Αριστεράς και ενός μεγάλου μέρους της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς μπορεί να αποτελέσει μια πολύ σημαντική αφετηρία για την οικοδόμηση μιας εναλλακτικής πολιτικής στην προοπτική των προεδρικών εκλογών του 2023. Θα είναι πολύ σημαντικό εάν ενωθεί και με τα δυσαρεστημένα τμήματα του κυβερνώντος κόμματος, που είναι επικριτικά για μια συμφωνία με το ΔΝΤ. Το κύριο αίτημα είναι ενάντια στην προσαρμογή και στις εργασιακές και συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις που περιέχονται στην αρχική συμφωνία, και η απόρριψη της οποιαδήποτε διαπραγμάτευσης με το ΔΝΤ, κάτι με το οποίο συμφωνεί και ένα σημαντικό τμήμα ανθρώπων που σχετίζονται με το κυβερνών κόμμα.
Ποιες θα είναι οι συνέπειες της επικείμενης συμφωνίας;
Αυτή η συμφωνία θα σημαίνει μεγαλύτερη υποταγή της οικονομικής πολιτικής της Αργεντινής στον έλεγχο του ΔΝΤ, και μεγαλύτερη εξωτερική εξάρτηση από τα διεθνικά κεφάλαια που κυριαρχούν στην τοπική οικονομία. Η συμφωνία θα εμβαθύνει τον οπισθοδρομικό χαρακτήρα της κοινωνικής οικονομικής κατάστασης, η οποία αγγίζει σχεδόν το μισό του πληθυσμού που ζει σε συνθήκες φτώχειας και με υψηλά επίπεδα ανεργίας και εργασιακής ανασφάλειας. Ταυτόχρονα, μπορεί να προκαλέσει μεγάλες κοινωνικές συγκρούσεις και πολιτική αστάθεια.
Ποια θεωρείς ότι θα μπορούσε να είναι η λύση για μια χώρα με τόσο μεγάλο εξωτερικό χρέος, όπως η Αργεντινή;
Πρώτον, επιβάλλεται η αναστολή των πληρωμών του δημόσιου χρέους και η έναρξη μιας ολοκληρωμένης διαδικασίας ελέγχου του χρέους με λαϊκή συμμετοχή. Αυτό θα απελευθερώσει σημαντικούς πόρους για την ενίσχυση της οικονομικής κατάστασης των φτωχών τμημάτων του πληθυσμού. Οι πληρωμές του 2021 στο ΔΝΤ είναι περισσότερο από 6 δισ. δολάρια, και η πρόβλεψη για το 2022, πριν από την συμφωνία, είναι περίπου 19 δισ. δολάρια, ποσά που είναι απαραίτητα για την ανοικοδόμηση της οικονομικής ικανότητας των κοινωνικών τμημάτων που επηρεάζονται περισσότερο από την πολιτική της προσαρμογής. Ωστόσο, θα χρειαστεί να προχωρήσουμε και στην τροποποίηση της οικονομικής πορείας της Αργεντινής, ενάντια και πέρα από το σημερινό παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Αυτό σημαίνει να προχωρήσουμε σε μια κατεύθυνση παραγωγής που βασίζεται στην επισιτιστική κυριαρχία και είναι ενάντια στις αγροτικές εξαγωγικές δραστηριότητες, και να οικοδομήσουμε μια στρατηγική ενεργειακής κυριαρχίας για τον τερματισμό του εξορυκτισμού των πετρελαϊκών εταιρειών και των διεθνικών εταιρειών που επιδιώκουν την κυριαρχία των εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Επίσης, πρέπει να τερματιστεί ο χρηματοοικονομικός νόμος του 1977 της δικτατορίας, και να τροποποιηθεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα για μια λογική χρηματοδότησης ενός νέου παραγωγικού μοντέλου και μιας εναλλακτικής ανάπτυξης.
Σημ: Ο Χούλιο Γκαμπίνα είναι πρόεδρος στο Ίδρυμα Κοινωνικής Έρευνας και Πολιτικής FISYP, διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών και Εκπαίδευσης της Αυτόνομης Κεντρικής Ένωσης Εργαζομένων, πρόεδρος στην Εταιρεία Πολιτικής Οικονομίας και Κριτικής Σκέψης της Λατινικής Αμερικής (SEPLA), και μέλος του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου της ATTAC Αργεντινής.