«Το καθρέφτισμα μια ιτιάς σ’ ένα ποτάμι, η σκιά ενός σχοινοβάτη στην άμμο ή το τρίξιμο μιας πόρτας σε μια ξεχασμένη αποθήκη. Το καθετί γύρω μας μπορεί να γίνει η πύλη που οδηγεί στον κόσμο της έμπνευσης και της φαντασίας, ακόμα και τα λάθη που κάνω όταν γράφω βιαστικά ή που συναντώ όταν διορθώνω τα δοκίμια των βιβλίων μου. Για παράδειγμα είχα δει σε ένα τυπογραφικό δοκίμιο τη λέξη λυκοπατάτες αντί γλυκοπατάτες και αυτό μου έδωσε την έμπνευση για πατάτες που, όταν τις τρως, γίνεσαι λύκος.(…) Το Κουφέιτ πάλι, η Χώρα των Κουφέτων, όπου ζούνε οι ροζ και οι γαλάζιοι κουφετάνθρωποι, δημιουργήθηκε επειδή έγραψα λάθος στον υπολογιστή τη λέξη Κουβέιτ».
Ευγένιος Τριβιζάς
Η δημόσια καύση βιβλίων του Τριβιζά στη Χαλκίδα, ένα καινούριο καθ’ ημάς Auto da Fé από σύγχρονους σκοταδιστές ιεροεξεταστές, μια ακόμα μετάλλαξη του ίδιου παλιού φασιστικού παραληρηματικού μίσους για τη σκέψη. Πρόκειται για την αρχετυπική εκκαθαριστική επιθετικότητα απέναντι στα γραπτά κείμενα, το εμμονικό μίσος προς τα βιβλία, που θέλει να ακυρώσει τη δύναμη των λέξεων, θέλει να καταστρέψει τον όγκο της ύποπτης γνώσης μαζί με τους δημιουργούς της. Φοβίζουν οι εγγενείς αντιφάσεις και αμφιθυμίες που η γνώση γεννάει, τρομάζουν ακόμα και οι ιστορίες για νήπια. Τα νήπια δεν πρέπει να ακούσουν κανέναν ορθό λόγο, ούτε καν τον «ορθό λόγο των παραμυθιών». Εκείνοι ακριβώς που χάφτουν αμάσητα τα εθνικά μας παραμύθια, εκείνοι που ορκίζονται στο καθαρό μας αίμα και στον αδιάκοπο ρου της ιστορίας του έθνους, εκείνοι καίνε παιδικά παραμύθια.
Αρνούνται τα εμβόλια και τις μάσκες και καίνε το βιβλίο που μιλάει για τον «φριχτό Κόβιντ τον μικροπρεπή». Τι κι αν είναι παραμύθι; Πίσω από την καύση δύσκολα κρύβεται ο θεμελιακός αντιδιανοουμενισμός του φασισμού. Ο γνωστός τηλεπλασιέ κηραλοιφών Βελόπουλος χαρακτήρισε απαράδεκτο το παραμύθι του Τριβιζά! Ποιος; Ο Βελόπουλος με τις χειρόγραφες επιστολές του Ιησού! Είναι οι ίδιοι αγύρτες που άλλοτε απειλούσαν ιστορικούς ότι τα βιβλία τους θα οδηγηθούν στη χωματερή της Ιστορίας, γιατί αμφισβητούσαν τους εθνικούς μας μύθους. Είναι οι ίδιοι που τρομοκρατούσαν όποιον στήριζε τον συμβιβασμό για το όνομα της Μακεδονίας.
Είναι η ίδια απαράλλαχτη αρχετυπική ιδέα του αφανισμού της (δια)νόησης, η καύση των ιδεών. Στο θέατρο της βίας κατά της νόησης, η φωτιά είναι το πιο εμβληματικό θέαμα. Η συμβολική της δύναμη είναι η απόλυτη κάθαρση που μόνο διά της καύσης μπορεί να επέλθει. Η φωτιά θανατώνει το σώμα της σκέψης που έχει εγκατασταθεί στα βιβλία. Επιχειρεί να θανατώσει την επιθυμία της σκέψης μέσω του φόβου. Η καύση του βιβλίου είναι μια πολλαπλή θανάτωση, των λέξεων, των ιδεών και συμβολικά του ίδιου του συγγραφέα. Το προσωπικό του δημιούργημα αφανίζεται στη θέση του δημιουργού του.
Καύση βιβλίων, καύση ιδεών. Ο φασισμός εχθρεύεται την ελεύθερη νόηση. Η φωτιά στις πλατείες ήταν πάντοτε δημόσιο θέαμα με τεράστια συμβολική δύναμη. Μια –προσωρινή έστω- επικράτηση της μνησικακίας, της συμπλεγματικής αμάθειας πάνω στην πνευματική ανωτερότητα. Κάθε φορά που ο όχλος «χόρευε γύρω από τη φωτιά», οι απαγορευμένοι συγγραφείς κινδύνευαν, φυλακίζονταν, θανατώνονταν.
Καρικατούρες όλων αυτών οι πυρομανείς της Χαλκίδας, έριξαν στη φωτιά τα παραμύθια που το υπουργείο Παιδείας μοίρασε σε νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία. «ΟΧΙ! Δεν θα μας μπείτε στη μύτη!» λέγεται το βιβλιαράκι που κάηκε μαζί με μάσκες, rapid tests και φωτοτυπίες του Νόμου 4682/2020 περί των μέτρων περιορισμού του κορονοϊού. Η πρώτη σκέψη πάει στο βράδυ της 10ης Μαΐου του 1933 στο Βερολίνο. Μικρή λεπτομέρεια: βροχή εμπόδιζε την ανάφλεξη και η πυροσβεστική τα έβρεξε με βενζίνη. «Παραδίδω στη πυρά ό,τι είναι αντιγερμανικό», είπε ο φοιτητής Χέρμπερτ Γκούτγιαρ. Ο σύνδεσμος βιβλιοπωλών είχε συντάξει λίστες με «αντιγερμανικό πνεύμα» για κάψιμο. Να γιατί ο φασισμός δεν είναι απλώς ένα καθεστώς, είναι μια συνολική διαστροφή των βασικών εννοιών: οι βιβλιοπώλες έλεγαν ποια βιβλία έπρεπε να καούν, οι πυροσβέστες έβαζαν φωτιά, οι φοιτητές έριχναν βιβλία στις φλόγες.
Η σκέψη πάει και στα παλιά δικά μας. Στις 16 Αυγούστου 1936, λίγες μέρες μετά την επιβολή του καθεστώτος Μεταξά, ο φοιτητής της φασιστικής αντισημιτικής 3Έψιλον Παναγιωτόπουλος κραυγάζει «ρίχνομεν εις τας φλόγας το μίασμα αυτό της σκέψεως και της ψυχής του Έθνους από την ηθική σκλαβιά εις την οποία συνέτειναν και τα βιβλία αυτά» κι ένας άλλος ακροδεξιός φοιτητής, ο Σαρρής, βάζει φωτιά στα «ερυθρά έντυπα».
Κάποιοι λένε: μη δίνετε σημασία στους λίγους παλαβούς που έκαψαν παραμύθια σε ντενεκέδες στη Χαλκίδα, μην ασχολείστε με τους γραφικούς θεματοφύλακες του Συντάγματος στη βόρεια Ελλάδα. Όταν ακούω κάτι τέτοιο, θυμάμαι πάντα τον Χάινριχ Χάινε. «Αυτό ήταν μόνο ένα πρελούδιο, εκεί όπου καίτε βιβλία, στο τέλος θα καίτε ανθρώπους» έγραψε το 1821 στο Almansor.