Φωτογραφίες: Νικόλας Κοκοβλής
Στο Μεταξουργείο, στο εργαστήρι Μαιρηβή, κάνει στάση εδώ και 17 χρόνια το ταξίδι που ξεκινούν οι κούκλες Πρέσβειρες Καλής Κοινωνίας από τις Γυναικείες Φυλακές του Ελεώνα Θηβών. Το ταξίδι αυτό με προορισμούς τη Ζυρίχη και την Αθήνα, σκοπό και αποστολή έχει να θυμίσει και να ζητήσει αλληλεγγύη για τις γυναίκες που βρίσκονται κρατούμενες / φυλακισμένες / έγκλειστες / υπό σωφρονισμό.
Επισκεπτήριο είναι το όνομα που επιλέχθηκε για το τριήμερο παζάρι, για να θυμίζει την ορατότητα και παρουσία των γυναικών που είναι στη φυλακή, την υποχρέωση να μένει ζωντανή, επιδιώκοντας με την επισκεψιμότητα να μειωθεί η απόσταση και η υποτιμημένη συζήτηση για τα δικαιώματα των γυναικών που είναι στη φυλακή.
Το εργαστήρι Λόγος και Ύφασμα λειτουργεί εδώ και 22 χρόνια συνεχώς, με την ευθύνη της Εύας Χειλαδάκη από την ΑΡΣΙΣ. Στην αρχή στις φυλακές του Κορυδαλλού σήμερα στη Θήβα, με σκοπό την άσκηση και απόκτηση δεξιοτήτων παράλληλα με την απόκτηση εισοδήματος για τις συμμετέχουσες.
Εργαστήρι δημιουργικό, καθώς με υφάσματα για ανακύκλωση, κλωστή και βελόνα, χάντρες και πούλιες, αξιοποιεί τη δεξιότητα των γυναικών να ράβουν και να κεντούν –εκπαίδευση των γυναικών σε όλο το κόσμο– φτιάχνοντας κούκλες, άντρες, γυναίκες και παιδιά, αγγέλους, άλογα, μπάντες για το τοίχο, μαξιλάρια κ.λπ., προσφέροντας ένα χώρο ελεύθερο για έκφραση, περισυλλογή, σύνθεση, αναμνήσεις, θετικότητα, φαντασία και δημιουργική απόδραση.
Εργαστήρι παραγωγικό, γιατί απευθύνεται στην αγορά και επιχειρεί μέσω των πωλήσεων να προσφέρει εισόδημα στις γυναίκες στη φυλακή, προκειμένου να καλύψουν έξοδα κατά την περίοδο έκτισης ποινής –είδη υγιεινής, σερβιέτες κ.λπ.– αλλά και να φτιάξουν ένα μικρό ταμείο για παιδιά και οικογένεια που περιμένουν από αυτές βοήθεια, είτε για το μικρό κομπόδεμα της αποφυλάκισης.
Η φυλάκιση των γυναικών διακρίνεται από αυτή των ανδρών χωρίς να έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τόσο την εγκληματολογία όσο και τη σωφρονιστική. Και αυτό γιατί κατέχει μια σταθερή μειοψηφούσα θέση σε σχέση με την εγκληματικότητα των ανδρών, συχνά δε στον πληθυσμό των γυναικών συναντάμε θύματα ενδοοικογενειακής βίας, παράνομης εκμετάλλευσης και διακίνησης, κακοποίησης, φτώχειας, ανεργίας, ηθικής καθαρότητας και σε καμία περίπτωση τις επικίνδυνες για τη δημόσια ασφάλεια γυναίκες.
Στη Θήβα, σε στεγαστικές συνθήκες ομολογουμένως καλύτερες του Κορυδαλλού, η φυλακή ως προς τη δομή και λειτουργία της παραμένει η ίδια. Ακόμα έχει την πτέρυγα με τις μωρομάνες, η οποία θα μπορούσε να είναι παρελθόν και στη θέση της να βλέπαμε την εναλλακτική έκτιση ποινής με βραχιόλια, επιτρέποντας σε μητέρες και παιδιά το οικείο και κοινοτικό περιβάλλον, τον σωφρονισμό στην κοινότητα και την ελαχιστοποίηση όλου του κόστους: οικονομικού, κοινωνικού, ψυχολογικού τόσο για τη μητέρα όσο και το παιδί.
Στη Θήβα, που τα επισκεπτήρια είναι περιορισμένα εξαιτίας της απόστασης και του κόστους, υπάρχουν γυναίκες που έχουν ανάγκη να έχουν φωνή, να είναι ορατές και να διεκδικούν τη θέση τους, την ταυτότητα τους και τα δικαιώματα τους. Όσο αυτό καθυστερεί, συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε μαζί τους για μια καλή κοινωνία που θα τις περιμένει χωρίς στιγματισμούς, προκαταλήψεις και δια βίου τιμωρίες. Στην κατεύθυνση αυτή εργάζεται το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, τα εργαστήρια και παρεμβάσεις από οργανώσεις και συλλογικότητες, το επιστημονικό προσωπικό της φυλακής, στέλνοντας ένα θετικό μήνυμα ότι αυτά, μαζί με σεβασμό, αξιοπρέπεια και αναγνώριση, είναι οι βασικοί άξονες για την εξάλειψη της υποτροπής και την ισότιμη συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Την επανένταξη. Μια επανένταξη η οποία ακόμα παραμένει ρητορική και κενή περιεχομένου και υπηρεσιών: χωρίς ένα δημόσιο ξενώνα για τον πρώτο καιρό, χωρίς το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, χωρίς μια υποστηρικτική ομάδα αναφοράς.
Στην ΑΡΣΙΣ για τα τελευταία 29 χρόνια συνεχίζουμε να καταγγέλλουμε ειρηνικά ένα σύστημα σωφρονισμού που ανήκει στο παρελθόν και όλα εκείνα που καταλήγουν να κατέχουν ισχυρότερη δύναμη από αυτή του Νόμου. Να ενδυναμώνουμε τις γυναίκες και να ενδυναμωνόμαστε από την επιτυχία τους και την επίμονη και επίπονη επιλογή τους να κλείσουν τη πόρτα του εγκλεισμού. Αυτά τα χρόνια έχουμε πλέον πολλά παραδείγματα γυναικών που προσβάλλουν την επιχειρηματολογία του μονόδρομου της υποτροπής. Την Αιμιλία, μέλος Κοινωνικού Συνεταιρισμού, την Μαρία, αυτοαπασχολούμενη, την Νίκη, που σήμερα είναι στο Πανεπιστήμιο, την Μαρίνα, την Παπίκα, την Μόνικα, την Ελίζαμπεθ… και μαζί τους μάθαμε και μαθαίνουμε πολλά. Για μια επανάσταση της καθημερινότητας και μια ανατροπή που με φθηνά και πολύτιμα υλικά δίνει προοπτική και αισιοδοξία.
Το φετινό δρομολόγιο του Επισκεπτηρίου πραγματοποιήθηκε κανονικά –το 2020 είχε ματαιωθεί εξαιτίας της πανδημίας– δίνοντας μας την ευκαιρία της συνάντησης στον φιλόξενο χώρο Μαιρηβή και του αναστοχασμού σε αυτά που κερδήθηκαν και αυτά που παραμένουν ακόμα αδικαίωτα στο χρόνο δικαιώματα.
Καλή κοινωνία σύντομα κορίτσια!