Τρία ναυάγια σημειώθηκαν τις μέρες που πέρασαν (Φολέγανδρος, Αντικύθηρα, Πάρος) αφήνοντας πίσω τους δεκάδες νεκρούς, ανάμεσά τους ακόμα και βρέφος, και αγνοούμενους πρόσφυγες, που είχαν ξεκινήσει το ταξίδι για τη σωτηρία της ζωής τους από πολέμους και διώξεις. Ένα ταξίδι που η Ευρώπη, παρά το Δίκαιο που έχει καταστήσει, φροντίζει να γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνο, οδηγώντας σε τραγικούς πνιγμούς για ακόμα μια φορά.
Το νέο στοιχείο που παρατηρείται στα τελευταία τρία ναυάγια, είναι η διαδρομή που επιλέχθηκε, δηλαδή από την Τουρκία η απευθείας πορεία προς την Ιταλία. «Οι προσφυγικές διαδρομές έχουν ένα βασικό χαρακτηριστικό πάντα: επιλέγουν τη συντομότερη διαδρομή από το ένα μέρος στο άλλο. Από την Τουρκία στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, από τη Λιβύη στη Λαμπεντούζα ή στη Μάλτα, από το Μαρόκο στην Ισπανία κοκ. Για πρώτη φορά, όμως, έχουμε το παράδοξο να δημιουργείται μια νέα μεταναστευτική διαδρομή, η διαδρομή της Καλαβρίας (Τουρκία προς Ιταλία), που έχει σημειώσει 4 φορές αύξηση μέσα στο 2021 και αφορά περίπου το 16% των αφίξεων της Ιταλίας», περιγράφει στην «Εποχή» ο Ιάσονος Αποστολόπουλος, συντονιστής διάσωσης στο καράβι Mare Jonio της Ιταλίας. Η διαδρομή αυτή, προφανώς, όπως εξηγεί ο ίδιος, είναι πιο επικίνδυνη και θανατηφόρα, καθώς οι άνθρωποι πρέπει να διασχίσουν όλο το Αιγαίο, να κάνουν τον περίπλου της Πελοποννήσου και από εκεί να περάσουν το Ιόνιο και την Αδριατική, με βάρκες μιας χρήσεως και ιστιοπλοϊκά 6 μέτρων που στοιβάζονται 80 και 100 άνθρωποι.
Πιο θανατηφόρες διαδρομές λόγω επαναπροωθήσεων
Ο λόγος που οδηγεί τους πρόσφυγες σε ένα τόσο παρακινδυνευμένο ταξίδι το τελευταίο διάστημα είναι επίσης προφανής: «Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της μεγάλης βίας των ελληνικών αρχών με τα συνεχόμενα φαινόμενα των επαναπροωθήσεων στη θάλασσα, όπως και των κρατικών απαγωγών–εξαφανίσεων ανθρώπων, που ενώ έχουν φτάσει σε ελληνικό έδαφος, ξυλοκοπούνται, τους αφαιρούνται τα προσωπικά αντικείμενα και έγγραφα, τους βάζουν πάλι σε βάρκες και τους πετάνε στη θάλασσα για να επιστρέψουν στην Τουρκία. Αυτά σε συνδυασμό με τον γεωγραφικό περιορισμό και τον εγκλεισμό στα κέντρα των νησιών, οδηγούν τους πρόσφυγες να ρισκάρουν τη ζωή τους ταξιδεύοντας απευθείας στην Ιταλία, που δεν έχει επιβάλλει για καμία περιοχή της γεωγραφικό περιορισμό, όπως άλλωστε και καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα».
Παρά, όμως, τους δεκάδες νεκρούς μόλις μέσα σε τρεις μέρες, η κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει καμία πρόθεση να αναθεωρήσει την πολιτική της και τις παράνομες πρακτικές των επαναπροωθήσεων, που επιμένει πως δεν συμβαίνουν. Κάτι, βέβαια, που δεν θα μπορεί να κάνει για πολύ ακόμα, καθώς το επόμενο διάστημα θα ξεκινήσει από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου η εξέταση των 32 προσφυγών από 47 αιτούντες άσυλο κατά της Ελλάδας, για την παράνομη επαναπροώθησή τους. Έτσι, ο υπουργός Ναυτιλίας, Γ. Πλακιωτάκης, στη δήλωσή του για τα ναυάγια αναφέρθηκε αποκλειστικά στις ευθύνες των διακινητών και της Τουρκίας, που τους αφήνει να δρουν «ανεξέλεγκτα». Σημειώνεται πως το λιμενικό για το ναυάγιο της Πάρου συνέλαβε τρία άτομα από τους διασωθέντες ως διακινητές. Καθώς είναι σπάνιο φαινόμενο οι ίδιοι οι διακινητές να ρισκάρουν τη ζωή τους, μπαίνοντας στα σαπιοκάραβα που στοιβάζουν τους πρόσφυγες, ας ελπίσουμε πως η δικαιοσύνη θα διαλευκάνει την υπόθεση και δεν θα οδηγηθούν στη φυλακή εξιλαστήρια θύματα.
«Το να αναφέρονται οι αρμόδιοι υπουργοί μόνο στο θέμα των διακινητών είναι η εύκολη λύση και δείχνει στην πραγματικότητα αδιαφορία. Γιατί οι πολιτικές της Ευρώπης και της Ελλάδας σπρώχνουν τους πρόσφυγες στους διακινητές (που προφανώς πρόκειται για παλιανθρώπους, που πρέπει να αντιμετωπιστούν), αφού δεν υπάρχει καμία δυνατότητα νόμιμης και ασφαλούς διόδου για αίτηση ασύλου, αφήνοντάς τους ως μόνο τρόπο να ρισκάρουν τη ζωή τους στη θάλασσα και στον Έβρο», σημειώνει ο Ιάσονας Αποστολόπουλος.
Η διάσωση δεν θα έπρεπε να είναι πολιτικό επίδικο
Η αδιαφορία, άλλωστε, της κυβέρνησης για τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στη θάλασσα έχει φανεί το προηγούμενο διάστημα και από την ψήφιση διάταξης (αρ. 40 στον 4825/2021) που απαγορεύει σε εθελοντές και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις τη διάσωση των ανθρώπων χωρίς πρότερη έγγραφη άδεια κάθε φορά από το λιμεναρχείο. Καθιστώντας, δηλαδή, τη δράση τους αδύνατη, παρά τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή η παρεμπόδιση, όπως διαπιστώθηκε με τον χειρότερο τρόπο. «Είναι αδιανόητο ότι έχει φτάσει να είναι πολιτικό επίδικο το αν θα διασώζεται κάθε ανθρώπινη ζωή στη θάλασσα. Αυτά είναι ζητήματα που έχουν λυθεί από την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες, είναι στοιχειώδης κανόνας του δικαίου της θάλασσας. Η κυβέρνηση καθώς φαίνεται, επιδιώκει με αυτόν τον τρόπο να μην υπάρχουν μάρτυρες για αυτά που γίνονται στο Αιγαίο, συκοφαντώντας χυδαία, παράλληλα, τους διασώστες σαν διακινητές», τονίζει ο ίδιος.
«Όταν θέτουμε τόσο καιρό το προσφυγικό στους αρμόδιους υπουργούς, η απάντηση είναι ότι έχει λήξει, με αποτέλεσμα να έρχονται τέτοιες τραγικές στιγμές για να τους διαψεύσουν και να τους υπενθυμίσουν πως η προσφυγιά είναι ένα ζήτημα παγκόσμιο, που θα συνεχίζει όσο οι αιτίες της δεν σταματούν. Ακόμα και τώρα, όμως, οι δηλώσεις τους δείχνουν δυστυχώς ότι δεν ενδιαφέρονται για τις συνέπειες της πολιτικής της κυβέρνησης και βλέπουν μόνους υπεύθυνους τα δίκτυα διακινητών και την εργαλειοποίηση από την Τουρκία. Προκειμένου, όμως, να σταματήσουν και τα δύο αυτά φαινόμενα, μόνη λύση είναι η δημιουργία νόμιμων και ασφαλών διόδων, ο επιμερισμός των αιτούντων άσυλο στα κράτη-μέλη με αλληλεγγύη και η τήρηση του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου», επισημαίνει στην «Εποχή» και ο Γιώργος Ψυχογιός, τομεάρχης Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Κορίνθου.
Προς το παρόν αλληλεγγύη έδειξε μόνο η τοπική κοινωνία των νησιών, προσφέροντας στους διασωθέντες είδη για τις πρώτες ανάγκες τους και δείχνοντας, όπως υπογραμμίζει ο βουλευτής, πως η αποτρεπτική πολιτική της κυβέρνησης δεν εκφράζει τον ελληνικό λαό, αλλά τον προσβάλλει, παρά το πώς θέλει να παρουσιάζει η ίδια το ζήτημα.
Χωρίς επίδομα επί τρεις μήνες
Τις επόμενες μέρες, όπως θέλουν οι πληροφορίες, οι πρόσφυγες πρόκειται να μεταφερθούν σε δομές στην ενδοχώρα, χωρίς να σημαίνει όμως ότι τα βάσανά τους τελείωσαν. Κάθε άλλο δυστυχώς, αφού εδώ και τρεις μήνες οι αιτούντες άσυλο δεν λαμβάνουν το χρηματικό επίδομα που προβλέπεται γι’ αυτούς. Το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου υποτίθεται ότι από τον Οκτώβρη θα αναλάμβανε το ίδιο να διανέμει το επίδομα αυτό (χρήματα από ευρωπαϊκά κονδύλια), που μέχρι τότε δινόταν από την Ύπατη Αρμοστεία. Ο διαγωνισμός που έκανε, όμως, ήταν άγονος, με αποτέλεσμα απλά να μην κάνει τίποτα για την άμεση επίλυση του κενού που δημιουργήθηκε, αφήνοντας τους πρόσφυγες στην τύχη τους.
«Εδώ και τρεις μήνες χιλιάδες άνθρωποι έχουν μείνει χωρίς καθόλου χρήματα, που σημαίνει ότι δεν μπορούν να συμπληρώσουν τη διατροφή τους, να αγοράσουν είδη πρώτης ανάγκης, ούτε να πληρώσουν το παράβολο που χρειάζεται για την οικογενειακή τους επανένωση. Βιώνουν πραγματικά μια τραγωδία. Παρόλα αυτά το υπουργείο τόσο καιρό δεν έχει βρει λύση, αλλά μόνο μετά από τις απανωτές δικές μας καταγγελίες και των ανθρώπων στο πεδίο, απάντησε ότι θα αναλάβει προσωρινά τη διανομή του επιδόματος μια ΜΚΟ που συνεργαζόταν γι’ αυτό με την Ύπατη Αρμοστεία στο προηγούμενο καθεστώς, και το επόμενο διάστημα θα γίνει καινούργιος διαγωνισμός. Τρεις μήνες μετά, δηλαδή, παραδέχονται ουσιαστικά ότι δεν είχαν σχεδιάσει τίποτα για τη μετάβαση του προγράμματος ούτε πριν, αλλά ούτε και τώρα κατόπιν εορτής, δείχνοντας τον κυνισμό τους και την αδιαφορία τους για τις ζωές των προσφύγων», καταγγέλλει τη στάση του υπουργείου ο Γιώργος Ψυχογιός.