Ταξίδι στην Αθήνα με το βλέμμα στον ευρωπαϊκό Νότο
Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός
Ακούγοντας τις τοποθετήσεις του Φρ. Ολάντ που περιλάμβαναν και «ετούτο αλλά και εκείνο» σκεφτόμουν ότι αντιστοιχούν στη σημερινή θέση της Γαλλίας στην ευρωπαϊκή σκηνή.Η Γαλλία, όντως, κινείται σε δύο επίπεδα. Το ένα είναι να παραμείνει, ακόμη και με προβλήματα, ο βασικός συνομιλητής και, στη χειρότερη περίπτωση, ακόμη και συγκρουσιακός εταίρος και ηγεμονικός συνδιαχειριστής με την Γερμανία. Είναι ένας κλασικός ρόλος της Γαλλίας, με ιστορική συνέχεια.
Φοβάται τώρα ότι τον χάνει.Ναι, τον τελευταίο καιρό υπήρχαν σαφή δείγματα ότι τον χάνει και ο χειρισμός της ελληνικής διαπραγμάτευσης και η παρέμβαση του Ολάντ τον Ιούλιο ήταν μια προσπάθεια, μάλλον πετυχημένη, επανόδου της Γαλλίας σε έναν ηγετικό ρόλο, διαφοροποιημένο μεν αλλά όχι ακόμη συγκρουσιακό με την Γερμανία.
Γιατί αυτή η επίσκεψη Ολάντ
Άρα, δεν μπορεί να μην έχει και κάποιο περιεχόμενο η επίσκεψη εδώ, γιατί αλλιώς δεν πείθει.Μα η συνάντηση αυτή δεν θα γινόταν αν δεν είχε ένα ουσιαστικό περιεχόμενο από τη γαλλική πλευρά. Μ’ αυτή θέλει να κεφαλαιοποιήσει το ρόλο που έπαιξε από τις 25 Ιανουαρίου μέχρι τη δραματική 12η Ιουλίου. Αν πάμε λίγο πίσω, θα θυμηθούμε ότι οι Γάλλοι, από την πρώτη στιγμή του σχηματισμού της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, προειδοποιούσαν λέγοντας στην ελληνική πλευρά «κινηθείτε στο δεδομένο πλαίσιο, μην το αμφισβητείτε μετωπικά και ελάτε όλοι μαζί να το αλλάξουμε». Το μήνυμα αυτό το είχε συμπυκνώσει ο γάλλος υπουργός Οικονομικών ο κ. Σαπέν με ένα δίπτυχο, σχεδόν αντιφατικό, που έλεγε «τήρηση των συμφωνηθέντων, σεβασμό στη θέληση του ελληνικού λαού». Ήταν, βεβαίως, αλληλοαναιρούμενα. Εννοούσαν όμως ότι δεν θέλουν ρήξη, ούτε προβλήματα στην ευρωζώνη, ούτε μια πρόωρη αντιπαράθεση με την Γερμανία. Εξηγείται η γαλλική αισιοδοξία, ας πούμε, το διάστημα Φεβρουαρίου - Μαρτίου με την ποσοτική χαλάρωση Ντράγκι, ότι από μόνη της θα έσωζε την κατάσταση. Διαψεύστηκαν στη συνέχεια. Φοβόντουσαν, λοιπόν, μήπως η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δώσει την αφορμή στη Γερμανία για μια επίδειξη πυγμής που τις συνέπειές της θα δεχόταν και η Γαλλία και όλες οι χώρες του Νότου. Στη συνέχεια χρησιμοποίησαν το διαμεσολαβητικό και πυροσβεστικό ρόλο που διαδραμάτισε η Γαλλία ακριβώς για να καταγράψουν μια διαφοροποίηση που δεν αφορά, όμως, μόνο την Ελλάδα.
Και πάνω σ’ αυτή εργάζονται τώρα.Ακριβώς. Υπάρχουν δύο προτάσεις για το μέλλον της ευρωζώνης. Η μία, η γαλλική, που προτείνει κυβέρνηση της ευρωζώνης να γίνει η Κομισιόν προοδευτικά εκλεγμένη από το Ευρωκοινοβούλιο και να γίνει και μια βουλή της ζώνης του ευρώ, που θα εκλέγεται με κάποιον τρόπο. Θέλει, έτσι, η Γαλλία να εισαγάγει την ερμηνεία ή μάλλον παρερμηνεία ή και επαναδιαπραγμάτευση των όρων της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Φάνηκε αυτό στην ελληνική διαπραγμάτευση παρ’ όλο που δεν ήταν πάντα ορατό από την Αθήνα. Εργαζόταν και για τον εαυτό της καθώς για μια ακόμη χρονιά αποκλίνει από το δημοσιονομικό στόχο. Η πραγματικότητα είναι σκληρή, δεν μπορεί η Γαλλία να μπει στον κορσέ του 3% υπάρχει κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης, πολιτικής αποσταθεροποίησης και την ακροδεξιά να εισπράττει το όφελος.
Άρα υπάρχει και ένας ακόμη περιορισμός.Η κατάσταση είναι αποκαρδιωτική στη Γαλλία. Αν δεν ανατραπεί η σημερινή δημοσκοπική πτώση και του Ολάντ και του Σοσιαλιστικού Κόμματος που κινδυνεύει να πάθει ότι έπαθε το ΠΑΣΟΚ τον Μάιο του 2012, αλλά με τη διαφορά ότι στην Ελλάδα η φθορά εισπράχθηκε κυρίως από τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ στη Γαλλία εισπράττεται από την λαϊκιστική δεξιά που έχει υιοθετήσει το σύνθημα έξω από την Ευρώπη.
Κάτι κινείται στην Ευρώπη
Η Αριστερά μαζί με τους Πράσινους κάνουν κάποιες κινήσεις. Θα έχουν τύχη;Εδώ πρέπει να πάρουμε μια ανάσα είναι να πούμε το εξής. Αυτή τη στιγμή, εκτός Γαλλίας, στην Πορτογαλία και ίσως αύριο και στην Ισπανία γίνονται ιστορικά γεγονότα. Από τότε που η ιστορική σοσιαλδημοκρατία έκανε τη στροφή και αποδέχθηκε να είναι ο διαχειριστής μιας ασύδοτης νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης έσπασαν και οι ιστορικές ρίζες της ενότητας της Αριστεράς από την εποχή των Λαϊκών Μετώπων. Η πέραν των σοσιαλιστών αριστερά, παραδοσιακή, κομμουνιστική, αλλά και η ριζοσπαστική ανανεωτική θεώρησε ότι πλέον η σοσιαλδημοκρατία είναι μια χαμένη υπόθεση. Τα πράγματα αποδείχθηκαν πιο σύνθετα. Παρά τη στροφή της η κοινωνική της σύνθεση την ωθούσε αλλού.
Ένα τμήμα της Αριστεράς αναφερόταν στη σημασία της κοινωνικής βάσης τους.Δεν γνωρίζουμε το σοσιαλδημοκρατικό φαινόμενο στην Ελλάδα, αφού το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν κάτι αντίστοιχο. Καλώς ή κακώς, αρέσει ή δεν αρέσει στην πέραν των σοσιαλιστών Αριστερά το SPD της Γερμανίας ή το Εργατικό Κόμμα της Αγγλίας και λιγότερο το ΣΚ της Γαλλίας είναι κόμματα της εργατικής τάξης, από τη σύνθεση της βάσης τους και μερικές φορές και της στελέχωσής τους. Τώρα μπαίνει ερωτηματικό στη θέση της Αριστεράς ότι πρέπει να ξεχάσουμε τους σοσιαλιστές, όπως και στη θέση της σοσιαλδημοκρατίας ότι η πέραν αυτών Αριστερά έχει εγκλωβιστεί στη διαμαρτυρία και δεν αποτελείται από κόμματα που μπορούν να αποκτήσουν κυβερνησιμότητα. Οι ειδήσεις από την Πορτογαλία ότι είναι πιθανή μια κυβέρνηση σοσιαλιστών - κομμουνιστών - ανανεωτικής αριστεράς, με μια παρόμοια δυναμική να πριμοδοτείται στην Ισπανία, θα επηρεάσουν τη βαθιά διαιρημένη και καχύποπτη μεταξύ της Αριστεράς της Γαλλίας, παρά την ενωτική τους κουλτούρα που άντεξε ακόμη και στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Στις περιφερειακές εκλογές του Δεκεμβρίου θα γίνει η πρώτη καταμέτρηση, αν αυτή η προσπάθεια πετυχαίνει ή όχι.
Τα περιθώρια της Ελλάδας
Ας ξαναέρθουμε στην Ελλάδα. Τι αποκρυσταλλώνεται με τις προχθεσινές συμφωνίες που υπογράφτηκαν;Το πρώτο που αποκρυσταλλώνεται, χωρίς να λέγεται ρητά αλλά προκύπτει απ’ όλες τις τοποθετήσεις είναι μια κόκκινη γραμμή να μην υποστεί περαιτέρω πίεση η Ελλάδα. Το δεύτερο είναι έμμεσο και λέει ότι αν κινηθείτε έξυπνα και δεν βρεθείτε τυπικά παραβατικοί μ’ αυτά που έχετε υπογράψει τότε θα σας βοηθήσουμε να κινηθείτε στο δρόμο που κινηθήκαμε και εμείς. Η Γαλλία στην πράξη χαλαρώνει το Σύμφωνο Σταθερότητας με τον προϋπολογισμό της. Το ίδιο και ο Ρέντζι που ανακοίνωσε ότι κάνει λιτότητα με φαντασία… Το ίδιο κάνει και ο απερχόμενος δεξιός Ραχόι στην Ισπανία με τον εικονικό του προϋπολογισμό. Η Ευρώπη στην πράξη απονευρώνει τη λιτότητα γερμανικής κοπής. Το επιβεβαιώνει και η δήλωση Ντράγκι στη Μάλτα ότι χρειάζεται και η πολιτική εκτός από τη νομισματική πολιτική.
Θα μπορούσε η Ελλάδα να κάνει το ίδιο υπό το βάρος των καταναγκασμών της;Είναι αδύνατον να φανταστούμε μια Ευρώπη που έχει αρχίσει να παίρνει στροφή, αν αυτή η στροφή καταστεί μη αντιστρέψιμη, η Ελλάδα να μην επηρεάζεται και να μένει εγκλωβισμένη σε μια συμφωνία. Πιο αργά, πιο δύσκολα αλλά θα ωφεληθεί.
Και η Γερμανία, πώς αντιδρά;Υπάρχουν μια σειρά λόγων που πιέζουν και τη Γερμανία. Πρώτον, η πτώση του ρυθμού ανάπτυξης στην Κίνα και στις λοιπές αναδυόμενες οικονομίες επηρεάζει ήδη τις γερμανικές εξαγωγές. Δεύτερον, δεν διαφαίνεται σύντομη λύση στην Ουκρανία και το εμπάργκο της Ρωσίας ματώνει την Γερμανία. Τρίτον, το κόστος της Volkswagen είναι τεράστιο. Τέταρτον, το δημοσιονομικό κόστος της διαχείρισης του προσφυγικού. Έχει ανάγκη, λοιπόν, και η ίδια να χαλαρώσει τη λιτότητα γιατί μοναδική διέξοδος των εξαγωγών της είναι η ευρωζώνη. Παρ’ όλα αυτά δεν κάνει τη στροφή για εσωτερικούς λόγους. Ο πρώτος είναι μια κρίση ταυτότητας που την διατρέχει λόγω κλονισμού της λιτότητας και του προσφυγικού ζητήματος. Και τα δύο κλονίζουν την ταυτότητά της: της προσήλωσης στη λιτότητα και στην πολιτισμική καθαρότητα.
Η οικονομική πτυχή της επίσκεψης
Η επίσκεψη έχει και οικονομική και επιχειρηματική πτυχή.Η Γαλλία θέλει να δημιουργήσει ένα προηγούμενο και για τις άλλες χώρες του Νότου. Η Γαλλία παραδοσιακά ήθελε να είναι κύριος συνομιλητής της Γερμανίας εκπρόσωπος του Νότου αλλά και διαμεσολαβητής ανάμεσα στην Γερμανία και στο Νότο. Αν, από μια ιστορική αλλεργία, η Ιταλία και η Ισπανία προτιμούσαν να τα βρίσκουν απ’ ευθείας με την Γερμανία. Έτσι όπως εξελίσσεται, όμως, τώρα η κατάσταση τείνουν να αλλάζουν. Οι Γερμανοί τους σπρώχνουν χωρίς να το καταλαβαίνουν. Στην Ελλάδα η Γαλλία είχε παραδοσιακά επιχειρηματική παρουσία. Τώρα είναι και το ενδιαφέρον για τα Βαλκάνια, κοινό με της Κίνας και της Ρωσίας αλλά και των ΗΠΑ. Στον τομέα των σιδηροδρόμων η Γαλλία έχει ενδιαφέρον και τεχνολογικές ικανότητες. Αυτά κουμπώνουν και με το συμφέρον της Κίνας για γρήγορες, με αφετηρία τον Πειραιά, μεταφορές προς την Κεντρική Ευρώπη, με δεδομένο ότι η Γερμανία δεν έχει ενσωματωθεί στα Βαλκάνια όσο στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Θα ήταν, βέβαια, τραγικό να αγοραστεί από τους Γάλλους η ΕΥΔΑΠ ή η ΔΕΥΑΘ τη στιγμή που στο Παρίσι αποϊδιωτικοποιείται η εταιρεία υδάτων.Μα το νερό είναι κάτι εμβληματικό. Όπου ιδιωτικοποιήθηκε, αποτέλεσε τεράστια αποτυχία. Το Παρίσι είναι μια, όντως, εμβληματική περίπτωση το αντίστοιχο στο νερό με ό,τι συνέβη με την ΕΜRΟΝ στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας στην Καλιφόρνια.