Το πρωί της Πέμπτης δόθηκαν επιτέλους όλα τα τμήματα της Αττικής Οδού στην κυκλοφορία, μετά από την τριήμερη παράλυση του αυτοκινητόδρομου, αλλά και την πολύωρη ταλαιπωρία χιλιάδων ανθρώπων, μέχρι να αρχίσει ο απεγκλωβισμός τους από τον στρατό το βράδυ της Δευτέρας.
Η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών έχει διατάξει από την πρώτη μέρα τη διενέργεια προκαταρτικής έρευνας για το αδίκημα της «παρακώλησης συγκοινωνιών», ενώ η ιδιωτική εταιρεία με την κυβέρνηση συνεχίζουν να αλληλοκατηγορούνται για το ποιος φέρει την ευθύνη του χάους που επικράτησε.
Αττική Οδός
«Η αλήθεια είναι ότι την ευθύνη για την κυκλοφορία μέχρι τα διόδια της Αττικής Οδού την έχει το κράτος, η Τροχαία. Από εκεί και έπειτα η ευθύνη ανήκει στην εταιρεία. Ας μην παίζουμε, λοιπόν, με το ένα μέτρο πριν και το ένα μετά. Το ζήτημα είναι ότι κανείς δεν πήρε απόφαση έστω για το κομμάτι της δικής του αρμοδιότητας. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, είναι απόλυτη υποχρέωση του παραχωρησιούχου να έχει ανοικτό και λειτουργικό τον αυτοκινητόδρομο. Εκεί απέτυχε πλήρως, όταν απλά γι’ αυτό θα μπορούσε να μην είχε επιτρέψει την είσοδο των βαρέων οχημάτων. Αντιθέτως όμως, ακόμα και το μεσημέρι, που ήδη είχε δημιουργηθεί το πρόβλημα, επέτρεπε κανονικά στα αυτοκίνητα να μπαίνουν, και αφού πλήρωναν τα διόδια, μετά από 200 μέτρα εγκλωβίζονταν κι αυτά», εξηγεί στην Εποχή ο Δημήτρης Αναγνωστόπουλος, συγκοινωνιολόγος.
Προσθέτει δε πως η αποζημίωση των 2.000 ευρώ από την Αττική Οδό, όπως εξήγγειλε ο πρωθυπουργός, είναι σε λάθος κατεύθυνση: «Η λογική “πάρε κάποια χρήματα και μη μιλάς” δημιουργεί λάθος ανακλαστικά και αντίληψη για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα των υποδομών. Αυτό που θα πρέπει να γίνει για τις αποζημιώσεις, είναι να τηρηθεί το θεσμικό μας πλαίσιο, μέσα από δικαστικές διαδικασίες, προκειμένου να εξετασθεί παράλληλα και η επιβολή τυχόν κυρώσεων προς την εταιρεία για την αθέτηση των υποχρεώσεών της. Το Δημόσιο δε, πρέπει να εξετάσει την επιβολή διοικητικού προστίμου στην εταιρεία, όπως προβλέπεται από τις ρήτρες της συμφωνίας παραχώρησης». Σημειώνεται πως με τον τρόπο που προβλέπεται τώρα να δοθούν οι αποζημιώσεις κατά όχημα, δεν θα γίνει επανόρθωση σε όλους τους επιβάτες που εγκλωβίστηκαν, αλλά μόνο σε όποιον έχει την ιδιοκτησία του οχήματος. Γεγονός που σημαίνει, επίσης, ότι πολλοί εργαζόμενοι που βρέθηκαν στην Αττική Οδό με εταιρικό όχημα, δεν θα λάβουν καν οι ίδιοι την αποζημίωση, αλλά η επιχείρηση στην οποία δουλεύουν.
Παράλληλα, την ίδια στιγμή που η εταιρεία πρόκειται να πληρώσει ψίχουλα, διεκδικεί από το κράτος 87 εκατ. ευρώ για διαφυγόντα κέρδη λόγω των λοκντάουν, όπως και επιμήκυνση της συμφωνίας εκμετάλλευσης του υφιστάμενου δρόμου –που ήδη θα έπρεπε να είχε δοθεί πίσω στο Δημόσιο. Όλα αυτά φέρνουν ξανά προς συζήτηση τους κινδύνους που ενέχει η παραχώρηση νευραλγικών τομέων για τη λειτουργία του κράτους και τα δικαιώματα των πολιτών σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. «Χωρίς να θέλω να μπω σε ζητήματα αρχής και δογματικών θέσεων για το ποιος είναι καλύτερος στη διαχείριση, είναι σαφές πως η ελεύθερη και ασφαλής μετακίνηση είναι δικαίωμα του κάθε πολίτη και θα πρέπει να προσφέρεται με τον πιο λειτουργικό και φθηνό τρόπο. Όποιος και αν είναι ο φορέας υλοποίησης, το σίγουρο και αδιαπραγμάτευτο είναι ότι ο σχεδιασμός ανήκει στο κράτος. Η μετακίνηση δεν είναι εμπόρευμα για να υπάγεται στους κανόνες αγοράς», τονίζει σε κάθε περίπτωση ο Δημήτρης Αναγνωστόπουλος.
Άμεσα διαχειριστικά μέτρα, μικρού κόστους
Άλλωστε, η Αττική Οδός δεν ήταν ο μόνος δρόμος που αντιμετώπισε πρόβλημα. Κεντρικές οδικές αρτηρίες της Αθήνας ήταν απροσπέλαστες από το χιόνι από το μεσημέρι της Δευτέρας, με επίσης εγκλωβισμένα αμάξια, για τα οποία δεν έχει γίνει κανένας λόγος περί αποζημίωσής τους.
«Από την ΕΜΥ είχαν δοθεί όλα τα απαραίτητα στοιχεία για τον κατάλληλο σχεδιασμό δράσης. Και αν για την ύπαρξη κατάλληλων υποδομών χρειάζεται μακροχρόνιος σχεδιασμός, αυτό δεν ισχύει και για το ζήτημα της ετοιμότητας. Αυτή είναι που έλλειψε αδικαιολόγητα και προκάλεσε όλα αυτά τα προβλήματα», σημειώνει ο συγκοινωνιολόγος και περιγράφει κάποια από τα διαχειριστικά μέτρα, μικρού κόστους που θα μπορούσαν και θα έπρεπε να είχαν ληφθεί άμεσα: «Το πιο απλό θα ήταν να έχει κηρυχτεί αργία για τη Δευτέρα και την Τρίτη και έτσι θα είχαμε μικρή κυκλοφορία και ελάχιστες επιπτώσεις. Αντίστοιχα, θα έπρεπε να είχε απαγορευτεί τελείως η κυκλοφορία των βαρέων οχημάτων και το Κέντρο Διοίκησης Κυκλοφορίας της περιφέρειας, σε συνεργασία με την ΕΜΥ, να βλέπει σε ποιους δρόμους θα πρέπει να κατευθύνει την κυκλοφορία κάθε στιγμή. Η ρίψη αλατιού θα έπρεπε να είχε γίνει προφανώς την προηγούμενη νύχτα και όχι αφού είχε ξεκινήσει η χιονόπτωση. Ταυτόχρονα, τα εκχιονιστικά μηχανήματα θα έπρεπε να βρίσκονται ήδη σε ενδιάμεσους σταθμούς στους δρόμους και όχι να ξεκινούν όλα από μία βάση, διασχίζοντας μεγάλες αποστάσεις μέχρι να φτάσουν στους δρόμους που έχουν πρόβλημα. Ενώ θα έπρεπε να είχαν δημιουργηθεί και αντίστοιχοι σταθμοί πρώτων βοηθειών και προμηθειών».
Σχεδιασμός κατάλληλων υποδομών
Από εκεί και πέρα, βέβαια, σίγουρα χρειάζεται να σχεδιαστούν και να κατασκευαστούν κατάλληλες υποδομές, που θα μειώνουν τις επιπτώσεις των καιρικών φαινομένων στο οδικό δίκτυο. Κάποια απ’ αυτές, όπως σημειώνει ο Δημήτρης Αναγνωστόπουλος, είναι η επίστρωση με οδόστρωμα με αντιολισθητικές ιδιότητες, η δημιουργία διαδρόμων διαφυγής σε περίπτωση εκτροπής αμαξιών, η σήμανση με τη βοήθεια της πληροφορικής, που θα στέλνει τους οδηγούς, ανάλογα της κατάστασης, σε συμπληρωματικά οδικά δίκτυα όταν θα χρειάζεται κ.ά.
Σίγουρα δε, θα πρέπει η πολιτεία να ενημερώσει καλύτερα τους πολίτες για ζητήματα οδικής συμπεριφοράς. Όχι, όμως, για να κρύβεται πίσω από την ατομική ευθύνη, καθώς «όσον αφορά τον σχεδιασμό του οδικού δικτύου εν γένει, όχι μόνο όταν έχουμε έντονα καιρικά φαινόμενα, η λογική ανέκαθεν είναι ότι σχεδιάζεται έτσι ώστε να μπορεί να απορροφήσει και τα ανθρώπινα, ατομικά λάθη και αμέλειες. Είμαστε υποχρεωμένοι να τα λαμβάνουμε υπόψιν όταν σχεδιάζουμε τις υποδομές», σχολιάζει ο συγκοινωνιολόγος για τη γνωστή στάση της κυβέρνησης, επιρρίπτοντας ευθύνες στους οδηγούς που δεν είχαν αλυσίδες. Την ίδια ώρα πάντα που η ίδια δεν είχε εξασφαλίσει να έχουν αλυσίδες τα λεωφορεία, αποσύροντάς τα τελικά από την κυκλοφορία και αφήνοντας αποκλεισμένους, χωρίς μέσο μεταφοράς χιλιάδες ανθρώπους της Αττικής.