Οι επικείμενες γαλλικές προεδρικές εκλογές, στις 10 Απριλίου, φαίνονται προβλέψιμες. Σαν remake του 2017. Με τους ίδιους πρωταγωνιστές, τον ίδιο πρόεδρο. Το σενάριο έχει πολλές πιθανότητες να επαληθευτεί. Ωστόσο, κάποια σημάδια αβεβαιότητας μπορούν να αλλάξουν πτυχές του.
Κατακερματισμός της Αριστεράς και μια αμυδρά ελπίδα
Ο αναπάντεχος, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις και προβλέψεις, αποκλεισμός του Ζοσπέν από το δεύτερο γύρο στις προεδρικές του 2002, σήμανε την αρχή του τέλους του Σοσιαλιστικού κόμματος (ΣΚ). Τελείωσε τον συνεργάτη του Μιτεράν ο οποίος πάσχισε να ζωντανέψει ένα κόμμα χωρίς όραμα και σχέσεις με την κοινωνία. Τα επόμενα χρόνια σημαδεύτηκαν από την αναιμική παρουσία του ΣΚ, μέχρι που τα σκάνδαλα Σαρκοζί έφεραν τον Ολάντ στην προεδρία. Η κακή εικόνα του τελευταίου επιτάχυνε τη διάλυση του ΣΚ.
Είκοσι χρόνια μετά την κατάρρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚ) αποσυντέθηκε και το ΣΚ. Μετά το 1970, ΚΚ και ΣΚ ξεπερνούσαν αθροιστικά το 40% στις εκλογές. Σήμερα δεν φτάνουν το 10% στις προεδρικές. Οι ψηφοφόροι τους σκόρπισαν. Από τον Μακρόν ως την Λεπέν. Το μεγαλύτερο, όμως, τμήμα είναι εκεί. Ψηφίζει κυρίως Μελανσόν στις προεδρικές, στηρίζει υποψηφίους κομμουνιστές σοσιαλιστές, οικολόγους, αριστερούς, στις τοπικές, περιφερειακές, βουλευτικές εκλογές.
Θα περιμέναμε αντιδράσεις στον κατακερματισμό, την ανασύνθεση. Τουναντίον. Στις τωρινές προεδρικές οι υποψήφιοι του χώρου αφθονούν. Τέσσερις το 2017, εννιά τώρα. Το ΚΚ δεν στηρίζει πια Μελανσόν, έχει δικό του υποψήφιο. Από κοντά δύο σοσιαλιστές, δύο οικολόγοι, τρεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς σε σύνολο 28 υποψηφίων. Στις 4 Μάρτη θα δούμε πόσοι μπορούν να είναι συνεχίσουν. Με το γαλλικό νόμο κάθε υποψήφιος πρέπει να συγκεντρώσει 500 υπογραφές αιρετών. Οι υπογραφές μαρτυρούν τις κακές σχέσεις στο χώρο. Ο Μελανσόν δυσκολεύεται να τις βρει.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις δύο υποψήφιοι στην Αριστερά συγκεντρώνουν ποσοστά άξια λόγου. Ο Μελανσόν 10% και ο οικολόγος Ζαντό 6%. Οι υπόλοιποι είναι κάτω από 3,5%. Όλοι μαζί 26 με 28%. Μπορεί να βελτιωθεί το ποσοστό αυτό; Μπορεί να υπάρχουν ενοποιητικές διεργασίες έστω και τώρα; Αριστερά ΜΜΕ προσάπτουν στον Μελανσόν ότι κοίταξε το σπίτι του, δεν δρομολόγησε διεργασίες στο χώρο. Οι υποστηρικτές του, αντίθετα, θεωρούν ότι ενήργησε γόνιμα, στήριξε το ΚΚ και άλλους σχηματισμούς. Θεωρούν ότι η υποψηφιότητά του έχει δυναμική, γεγονός που αποτυπώνεται στην υπαρκτή δημοσκοπική του άνοδο και σε προσχωρήσεις από το χώρο της οικολογίας, του ΚΚ και άλλων. Θυμίζουν ότι οι δημοσκοπήσεις το 2017 τού έδιναν 13% και πήρε 19,5%, ενώ σύμφωνα με τις τωρινές δημοσκοπήσεις είναι ο μόνος αριστερός υποψήφιος που έχει σοβαρή αποδοχή στα λαϊκά στρώματα.
Ο πόλεμος στα Δεξιά
Το 2017 όλοι περίμεναν την Λεπέν στο δεύτερο γύρο. Δεν αποκλειόταν ακόμη και η πρωτιά της. Τα πράγματα δυσκόλεψαν. Πιστεύεται ότι δεν πρόκειται να εκλεγεί ποτέ πρόεδρος. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που τώρα έχει έναν σκληρό ανταγωνιστή τον «μαυροπόδη» (Γάλλοι της Αλγερίας) Ζεμούρ, δημοσιογράφο, κυρίως στη Φιγκαρό και στη δημόσια τηλεόραση. Και τους δύο τους ανταγωνίζεται η περιφερειάρχης της περιοχής του Παρισιού, η Πεκρές των Ρεπουμπλικάνων - πρώην γκωλικών.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η Πεκρές διεύρυνε την επιρροή της, ανταγωνίζεται την Λεπέν για το δεύτερο γύρο. Τα ποσοστά τους κυμαίνονται γύρω στο 15 με 17%. Ακολουθεί ο Ζεμούρ με 13%. Η έκβαση είναι ανοιχτή. Η Λεπέν κόλλησε, οι άλλοι δύο έχουν μεγαλύτερη δυναμική. Τακτικές και στρατηγικές είναι διαφορετικές.
Με το νερό που έβαλε στο κρασί της, η Λεπέν θεωρείται από ακροδεξιούς σοφτ. Σε επίπεδο λόγου ο Ζεμούρ απευθύνεται αποκλειστικά στη «Δεξιά» και επιτίθεται συχνά στον Μελανσόν. Επιδιώκει να προσελκύσει ακροδεξιούς κάθε απόχρωσης, αλλά και την ισχυρή στη Γαλλία καθολική δεξιά, που εκφραζόταν ιδιαίτερα από τον πρωθυπουργό του Σαρκοζί, Φιγόν. Η Πεκρές απευθύνεται κυρίως στη σιρακική δεξιά και σε τμήματα του κέντρου, εμφανιζόμενη ταυτόχρονα σκληρή και μετριοπαθής, ώστε να πάρει ψηφοφόρους από τον Μακρόν.
Ποιος από τους τρεις θα πάρει κεφάλι; Δύσκολα η Λεπέν. Η Πεκρές έχει στηρίγματα σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο αλλά δεν γοητεύει. Ο Ζεμούρ δεν έχει οργανωμένο κόμμα, γνωρίζει από μέσα και υποστηρίζεται από συμφέροντα και ομάδες πληθυσμού. Σύμφωνα με έρευνες ακολουθεί τον Μακρόν στις προτιμήσεις των επιχειρηματιών, έχει την υποστήριξη εφημερίδων και καναλαρχών όπως τον μεγαλομέτοχο του Canal+, το κανάλι του οποίου τον στηρίζει απόλυτα. Τέλος, ο ρατσιστικός του λόγος φαίνεται να αγγίζει μέρος των φτωχών σε βάρος της Λεπέν.
Ο Μακρόν και το αύριο
Ακολουθώντας την τακτική Μιτεράν, ο Μακρόν δεν είναι ακόμη υποψήφιος. Το κόμμα του δεν ρίζωσε, ωστόσο ο ίδιος τα πήγαινε μέχρι πρόσφατα αρκετά καλά στις δημοσκοπήσεις. Τον Γενάρη, όμως, έφτασε στο ναδίρ της δημοτικότητάς του, 37%. Το αντίστοιχο διάστημα ο Σαρκοζί συγκέντρωνε 32% και έχασε τις εκλογές, ο Ολάντ 20% και αποσύρθηκε. Έχει λόγους να θορυβηθεί αλλά όχι πολύ.
Οι δημοσκοπήσεις τού δίνουν 25% στον πρώτο γύρο, όπως ακριβώς στις εκλογές του 2017. Τώρα, όμως, οι ανταγωνιστές είναι περισσότεροι. Παλεύουν μεταξύ τους σκληρά για το 2ο γύρο. Συνακόλουθα, η μεταξύ τους συνεννόηση είναι δύσκολη. Επιπλέον, ενδέχεται τώρα ο/η αντίπαλός του στο 2ο γύρο να περάσει με χαμηλό ποσοστό, 16-18%, και έτσι δύσκολα να καλύψει τη μεγάλη διαφορά.
Ο Μακρόν έχει δύο ακόμη ατού. Εκλέγεται κυρίως με αριστερές ψήφους. Σύμφωνα με έρευνες, το 2017 πήρε το 46% των ψηφοφόρων του Ολάντ στον πρώτο γύρο. Τώρα δηλώνει ότι τον ψηφίζει το 36%, το 29% δηλώνει αναποφάσιστο. Στο δεύτερο γύρο παίρνει ψήφους κυρίως από Αριστερά. Γι’ αυτό, ενώ εστιάζει σε ζητήματα ταμπού στη δεξιά και την ακροδεξιά (εθνικό μεγαλείο, τάξη, ασφάλεια, μετανάστευση), υιοθετεί λεκτικά αριστερά θέματα (κρατικός παρεμβατισμός, στήριξη αδυνάτων). Το δεύτερο πλεονέκτημα αφορά το αύριο. Ο Μακρόν είναι υποψήφιος για τελευταία φορά. Δίπλα του ετοιμάζονται για το αύριο επώνυμοι συντηρητικοί όπως ο πρώην πρωθυπουργός του Φιλίπ.
Στο τοπίο αυτό, ο Μακρόν πιθανότατα θα επανεκλεγεί. Και θα στραφεί δεξιότερα. Θα τον ωθήσουν η διαφαινόμενη αθροιστικά άνοδος της ακροδεξιάς, η διάχυση του ακροδεξιού λόγου, ακόμη και σε εμβληματικά συντηρητικά έντυπα όπως η Φιγκαρό, και η πολυδιάσπαση της Αριστεράς. Ας κρατήσουμε και κάποια καλά. Παρά τις αλλαγές στα ΜΜΕ, η ελευθεροτυπία αντέχει. Καμία σχέση με πετσωμένα μέσα. Ακόμη κι αν η φωνή της Αριστεράς δεν ακούγεται δυνατά, πολυφωνία υπάρχει. Επιπλέον, υψηλό ποσοστό ψηφοφόρων, ιδιαίτερα πρώην σοσιαλιστών, δηλώνει αναποφάσιστο. Η στάση τους αφήνει χαραμάδες για μικροεκπλήξεις. Τέλος, έχουμε κάποιες αντιδράσεις από ανθρώπους των γραμμάτων, των επιστημών και των τεχνών. Ορισμένοι είναι πίσω από τις –σε εξέλιξη– «λαϊκές προκριματικές» στην Αριστερά που συγκεντρώνει μισό εκατομμύριο πολίτες αλλά φουντώνει τις έριδες μεταξύ των υποψηφίων.