Alberto Prunetti «Αμίαντος: Μια εργατική ιστορία», μετάφραση: Βαγγέλης Ζήκος, εκδόσεις Ακυβέρνητες Πολιτείες, 2021
Αλμπέρτο Προυνέτι, «108 μέτρα. The New Working Class Hero»
μετάφραση: Βαγγέλης Ζήκος, εκδόσεις Απρόβλεπτες, 2020
Ιδιαίτερη περίπτωση ο ιταλός συγγραφέας Αλμπέρτο Προυνέτι (1973) απ’ το Λιβόρνο. Εκεί, στα εργοστάσια σιδηροκατασκευών δούλεψε ο πατέρας του επί 35 χρόνια. Παρόλη την ταπεινή καταγωγή του, ο Προυνέτι κατόρθωσε να σπουδάσει και να μεταναστεύσει στην Βρετανία ένεκα ανεργίας. Μετέφρασε Ντέιβιντ Γκρέμπερ, Ρομπέρτο Αρλτ, Άντζελα Ντέιβις – έκανε και επιμέλειες κειμένων. Είναι υπεύθυνος της σειράς «Working class» (εκδ. Alegre) πάνω σε βιωματικές ιστορίες των εργαζόμενων τάξεων. Βιβλία του διαβάζονται σε πέντε γλώσσες, αγγλικά, γαλλικά κ.ά.
Στο πρώτο βιβλίο της «Working class τριλογίας» του, στον Αμίαντο ο συγγραφέας διατρέχει την επαγγελματική ζωή του πατέρα του Ρενάτο, συγκολλητή μεταλλεργάτη –συνδικαλιστή και μέλος του ΙΚΚ– που ταξίδεψε για τις ανάγκες της δουλειάς επί δεκαετίες σε όλη την Βόρειο Ιταλία. Δυστυχώς πέθανε πριν την σύνταξη από καρκίνο (αμιάντωση) με την εισπνοή σωματιδίων αμιάντου, ψευδάργυρου, μόλυβδου κ.ά.: «Επικίνδυνη δουλειά: συγκόλληση σε απόσταση λίγων εκατοστών από τη δεξαμενή πετρελαίου. Μία μόνο σπίθα είναι ικανή να πυροδοτήσει μια βόμβα που μπορεί να εξαφανίσει το διυλιστήριο. Γι’ αυτό σου λένε να χρησιμοποιείς αυτόν τον βρόμικο γκρι μουσαμά, που αντέχει στις υψηλές θερμοκρασίες, αφού παράγεται από μια ελαφριά και ανθεκτική ουσία: τον αμίαντο… μία μόνο ίνα αμιάντου και σε τριάντα χρόνια είσαι νεκρός.»
Ο γιός του, Αλμπέρτο, αποφασίζει να διεκδικήσει αποζημίωση, θέλοντας να αποδείξει, «ότι δεν ήταν ατομική του ευθύνη η ασθένεια, δεν οφειλόταν δηλαδή στο κάπνισμα ή κάπου αλλού, αλλά στις κοινωνικές αιτίες που τον ανάγκαζαν να δουλεύει σε τόσο βλαβερές συνθήκες». Συνθέτει το εργασιακό βιογραφικό του γονιού του και ανακαλύπτει πως ο άνθρωπος είχε δουλέψει στις πιο μολυσμένες περιοχές της Ιταλίας με χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής και υψηλότερο ποσοστό θανάτων, στις χαλυβουργίες και τα διυλιστήρια. Βρίσκει στα πράγματα του εκλιπόντος και δικά του απ’ τα παλιά και νιώθει πως στην ουσία γράφει ένα βιβλίο για τον πατέρα του. Παράλληλα διαβάζει παρόμοιες ιστορίες εργατών στην αιχμή του βιομηχανικού οίστρου (’60 –’70) που ευτύχησαν να στείλουν τα παιδιά τους στο πανεπιστήμιο ενώ αυτοί δεν είχαν τελειώσει ούτε το δημοτικό. Θέλησε να μιλήσει για εκείνους τους εργάτες που δημιούργησαν το οικονομικό «θαύμα» και πολλοί χάθηκαν άδικα στον βωμό του κέρδους: «Δεν είναι μια οικογενειακή ιστορία, είναι μια ιστορία μιας κοινωνικής τάξης. Αυτό είναι ο Αμίαντος».
Ο Προυνέτι συγκολλά θραύσματα μνήμης, χωρίς υποψία μελό, αντιμετωπίζει με αγάπη και συγκίνηση τον αγώνα του Ρενάτο. Η μαρεμάνικη διάλεκτος, η μπάλα, τα βιβλία, ο Στιβ ΜακΚουίν, τα μαστορέματα, οι άλλες εργατικές οικογένειες, και οι φωτογραφίες στο τέλος της αφήγησης με την συγκλονιστική αντιπαράθεση της εικόνας του πατέρα, πριν και 35 χρόνια μετά.
Αυτά που διδάχθηκε στο εργατικό περιβάλλον ο Αλμπέρτο, - ενότητα και ταξική αλληλεγγύη -θα τον βοηθήσουν όταν ακαδημαϊκός απόφοιτος, πλέον, θα εργαστεί χειρωνακτικά εδώ και εκεί στην χώρα του αλλά κυρίως ενάμιση χρόνο στην Αγγλία. Από την εμπειρία του αυτή κυκλοφορεί τα «108 μέτρα. The New Working Class Hero»: «Είναι κανόνες που ισχύουν σε κάθε εργοτάξιο, ακόμα και αν πας να δουλέψεις στο εξωτερικό… Να βοηθάς τους συναδέλφους. Να απεργείς. Να μη γλείφεις τον κώλο του αφεντικού. Να μην είσαι απεργοσπάστης… Μην εμπιστεύεσαι τους φραγκάτους». Συμβουλές του Ρενάτο που ο γιός του εφαρμόζει στην πιτσαρία του Μπρίστολ με ετερόκλητο πολυεθνικό πλήρωμα. Δουλεύει ως βοηθός κουζίνας, ήτοι λαντζέρης, στο «Καθαρτήριο» (4 τετραγωνικών μέτρων) και… 400 βαθμών -το χιούμορ χρωματίζει έντονα το δεύτερο μέρος της τριλογίας. Τούτη η αυλή των θαυμάτων δέχεται συντροφικά των μετανάστη - συγγραφέα -ποτισμένη με μπύρες, ψιλοτσακωμούς, soccer, Σέξπιρ, όπερα και Σαμάνθα Φοξ· Brexit και αποβιομηχανοποίηση -η τραυματική εμπειρία του αταίριαστου: «Ορκίστηκα. Ο Θεός να φυλάει τη Βασίλισσα. Και όποιος στο Βασίλειο ζυγώσει, τον καμπινέ ας ξεβουλώσει.»
Αναμένεται στα ελληνικά το τρίτο μέρος, «Ο κύκλος των βλάσφημων», με τον Προυνέτι να αφηγείται στην κόρη του την ιστορία της μητέρας του.