Γιάννης Μαρής «Έγκλημα στο Κολωνάκι», εκδόσεις Άγρα, 2021
Οι μυστηριώδεις ιστορίες του έμελλε να τον καθιερώσουν ως τον «πατέρα της ελληνικής αστυνομικής μυθοπλασίας». Απ’ την άλλη, εκείνος πρώτος αντιλήφθηκε –σε καιρούς ανυποψίαστους– ότι αυτό το παραγνωρισμένο λογοτεχνικό είδος θα μπορούσε να αναδείξει ιδανικά τα κοινωνικά προβλήματα και τις στρεβλώσεις της μεταπολεμικής εποχής. Ο λόγος, βέβαια, για τον Γιάννη Μαρή ο οποίος μέσα από κλασικά πια έργα –όπως «Ο θάνατος του Τιμόθεου Κώνστα», η «Εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη» και, φυσικά, το «Έγκλημα στο Κολωνάκι» – αποτυπώνει εξαιρετικά τη μετεμφυλιακή Αθήνα, ενώ ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει τους διάφορους χαρακτήρες δείχνει μια ιδιαίτερη κοινωνική ευαισθησία: Αναρωτιέται τι είναι αυτό που γεννά τους μικροκακοποιούς, τους ρουφιάνους, τις πόρνες, τον υπόκοσμο που βλέπουμε στις ιστορίες του.
Και, βέβαια, δεν παραλείπει να εστιάσει στην εγκληματική συμπεριφορά των μεγαλοαστών, καταδεικνύοντας ότι η δικαιοσύνη δεν είναι ίδια για όλους. Ο Μαρής επιδόθηκε στη συγγραφή πρωτοτύπων ιστοριών, όπως το «Έγκλημα στα παρασκήνια» που φιλοξενήθηκε σε συνέχειες –τον Νοέμβριο του 1954– στην Απογευματινή και συνοδεύτηκε με τη διαφημιστική φράση: «Κάτι που γράφεται διά πρώτην φορά εις ελληνικήν εφημερίδα». Σε κάθε περίπτωση, η επιτυχία του Μαρή κάθε άλλο παρά ήταν τυχαία, αφού διέθετε πάντα μια στέρεη πλοκή με ανατροπές και μια βαθμιαία ανάπτυξη της εξιχνίασης του μυστηρίου, ενώ την ίδια στιγμή δεν παρέβλεπε να αναδείξει προσεκτικά τον ψυχισμό, τα κίνητρα και τους στόχους των προσώπων.
Η καινοτομία του Μαρή είναι ότι συνδύασε το ελαφρό λαϊκό θέαμα με το αστυνομικό μυθιστόρημα, δηλαδή μια θεματολογία μικροαστική με μια αφήγηση ριζοσπαστική. Πάντως, το βασικό τρικ που χρησιμοποιούσε, είναι η πλαστοπροσωπία: Ο νεκρός που είναι ζωντανός, ο ζωντανός που παριστάνει κάποιον άλλον, οι υπόγειοι οικογενειακοί δεσμοί ή οι κρυφές ερωτικές σχέσεις. Μέχρι που εμφανίζεται ένα πτώμα! Από εκεί και πέρα τα πάντα ακολουθούν μια αδυσώπητη νομοτέλεια. Ποια είναι τα κίνητρα του εγκλήματος; Ζήλια; Εκδίκηση; Συμφέρον; Πρόκειται για ερωτικά θρίλερ της δεκαετίας του ’50 μέσα από τα οποία ο συγγραφέας θα αποδεικνυόταν ένας μετρ της ιστορίας μυστηρίου, υπογραμμίζοντας, παράλληλα, τις ιδεοληψίες και φωτίζοντας τα απόκρυφα της νεοελληνικής καθημερινότητας.
Η συγγραφική σταδιοδρομία του Γιάννη Μαρή ξεκίνησε, το 1953, όταν με το πραγματικό του όνομα Γιάννης Τσιριμώκος δημοσίευσε το εμβληματικό «Έγκλημα στο Κολωνάκι» – ένα «αθηναϊκό αστυνομικό μυθιστόρημα» στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Οικογένεια». Μάλιστα, σε σχετικές διαφημίσεις που δημοσιεύτηκαν στην Ακρόπολη διαβάζουμε ότι «είναι το πρώτο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα». Αναμφίβολα, είναι το έργο που έθεσε τις βάσεις του ελληνικού νουάρ.
Το περιοδικό, όμως, κλείνει σύντομα, το έργο μένει ημιτελές και αφήνει το κοινό σε αγωνία. Λίγο μετά, το 1954, το μυθιστόρημα εκδίδεται στις ιστορικές εκδόσεις «Ατλαντίς» και ο συγγραφέας υπογράφει πλέον με το ψευδώνυμο Γιάννης Μαρής, που θα γίνει διάσημο και θα το κρατήσει σε όλη την πολύχρονη και πλούσια καριέρα του.
Πρωταγωνιστής του είναι ο θρυλικός αστυνόμος Μπέκας –που βασίστηκε στον επιθεωρητή Μαιγκρέ του Ζορζ Σιμενόν– ο οποίος δεν λύνει απλώς γρίφους σχετικούς με ένα έγκλημα, αλλά επιχειρεί να διεισδύσει στην ψυχοσύνθεση των εμπλεκομένων χαρακτήρων για να τους κατανοήσει. Στο ίδιο μυθιστόρημα εμφανίζεται για πρώτη φορά και ο δημοσιογράφος Μακρής, το alter ego του συγγραφέα.
Μια νύχτα βρίσκεται δολοφονημένος στο διαμέρισμά του στην οδό Σκουφά στο Κολωνάκι ο επιτυχημένος και ευκατάστατος ζωγράφος Νάσος Καρνέζης. Βασικός και αυτονόητος ύποπτος ο Φλωράς, ο σύζυγος της μοιραίας ερωμένης του ζωγράφου. Και όμως, η επιμονή του γιου, με τη συνδρομή του δημοσιογράφου Μακρή και του αστυνόμου Μπέκα, θα πολλαπλασιάσουν τις εκδοχές του πιθανού ενόχου. Η υπόθεση αποκτά ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον, καθώς οι φόνοι συνεχίζονται και ένας μυστηριώδης άγνωστος πλανάται απειλητικά σε όλο το μυθιστόρημα.
Και όλα αυτά, με τον αστυνόμο Μπέκα να ξέρει περισσότερα απ’ όσα λέει και τους υπόπτους να σκιαγραφούνται με ασυνήθιστη προσήλωση στην ψυχοσύνθεσή τους, ενώ σταδιακά θα εμφανίζονται τα μικρά κομμάτια από το παζλ με τα μυστικά που κάποιοι από αυτούς κρύβουν επιμελώς: τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται...