Σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους του Ψυχρού Πολέμου, στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και ενώ οι ΗΠΑ αναζητούσαν τρόπο να απεγκλωβιστούν από τα αδιέξοδα του πολέμου στο Βιετνάμ ένα «γεράκι» στον Λευκό Οίκο, ο Χένρι Κίσινγκερ κατέληγε στο -προφανώς δυσάρεστο για τον ίδιο- συμπέρασμα ότι η πολιτική πολυπολικότητα στον πλανήτη δεν επέτρεπε να πιστεύει κανείς ότι θα μπορέσει να επιβληθεί παντού το «αμερικανικό σχέδιο».
Η εκτίμηση αυτή έρχεται τώρα στο νου παρακολουθώντας τόσο την ρητορική όσο και την πρακτική της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν σε σχέση με το Ουκρανικό. Την ώρα που οι Ευρωπαίοι, κυρίως με πρωτοβουλία του Εμανουέλ Μακρόν, δείχνουν να ξυπνούν κάπως από το λήθαργό τους και να προσπαθούν να αρθρώσουν μια πρόταση για τη δυνατότητα εξεύρεσης μιας διεξόδου αποκλιμάκωσης, οι ΗΠΑ σηκώνουν τους τόνους και προβαίνουν σε κινήσεις εντυπωσιασμού, όπως η αποστολή στρατευμάτων στην Ανατολική Ευρώπη και η «κινητοποίηση» των εκεί συμμάχων τους. Παράλληλα, στοχευμένες διαρροές στον Τύπο εμφανίζουν χάρτες, αεροφωτογραφίες και σενάρια για το πώς και πότε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μια ρωσική εισβολή. Δίνουν μέχρι και ημερομηνίες και ποσοστά! Αυτή είναι η δημόσια, η επικοινωνιακή τους προσέγγιση στο ζήτημα.
Παρασκηνιακά αυτό που προωθείται με ταχείς ρυθμούς είναι το σενάριο των «σκληρών κυρώσεων» κατά της Μόσχας, που φαίνεται να επικεντρώνεται κυρίως στον περιορισμό της προμήθειας της Ευρώπης με φυσικό αέριο και πετρέλαιο από την Ρωσία, συν τον αποκλεισμό της από το διεθνές σύστημα τραπεζικών συναλλαγών που δεν είναι άσχετο με το προηγούμενο. Στο στόχαστρο παραμένει ο περιβόητος πλέον αγωγός Nord Stream 2, τον οποίο ποτέ δε μπόρεσε να «χωνέψει» η Ουάσιγκτον, συνεχίζοντας να πιέζει σε κάθε ευκαιρία το Βερολίνο να εγκαταλείψει αυτό το σχέδιο, που έχει κοστίσει ήδη πάνω από 8 δισ. δολάρια. Την περασμένη Δευτέρα, ο Τζο Μπάιντεν υποδέχτηκε τον καγκελάριο της Γερμανίας Ολαφ Σολτς και αυτό που επέλεξε να αναδείξει στην κοινή τους εμφάνιση στον Τύπο ήταν να προειδοποιήσει, ότι ο Nord Stream 2 θα τελειώσει οριστικά αν υπάρξει ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Δεν διευκρίνισε τι θα γίνει αν δεν υπάρξει εισβολή.
Η φον ντερ Λάιεν έχει πει το «ναι»
Την ίδια στιγμή είχε ενεργοποιηθεί μερικά χιλιόμετρα παραπέρα το Συμβούλιο Ενέργειας ΗΠΑ-ΕΕ με κύριο αντικείμενο την αύξηση των ροών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) μέσω τάνκερ από τις ΗΠΑ προς την Ευρώπη. Πρόκειται για σχιστολιθικό αέριο το οποίο είναι και ακριβό και οικολογικά προβληματικό. Αλλά αυτό δεν φαίνεται να ανησυχεί ούτε τον Ζόζεπ Μπορέλ ύπατο εκπρόσωπο εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ ούτε τον αμερικανό ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν που μίλησαν με ιδιαίτερη θέρμη για αυτή την προοπτική.
Μερικές ημέρες νωρίτερα η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε τηλεφωνηθεί ακριβώς για το ίδιο ζήτημα με τον πρόεδρο Μπάιντεν και είχαν συμφωνήσει (αλήθεια με ποια εντολή των 27;) ότι η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, σημαίνει ακριβώς απεξάρτηση από τη Μόσχα και μεγαλύτερη «εξάρτηση» από το αμερικανικό αέριο. Δεν το είπαν έτσι αλλά αυτό ήταν το νόημα, αποκαλύπτοντας ότι τελικά πίσω από τον «καημό» για την Ουκρανία κρύβονται τεράστια οικονομικά συμφέροντα. Μπαίνει τελικά κανείς στον πειρασμό να πιστέψει ότι μια ελεγχόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία είναι το σενάριο, που εύχονται κάποιοι κύκλοι στην Ουάσιγκτον (μέχρι και η Ντόρα Μπακογιάννη άρχισε να αναρωτιέται). Θα μπορούσαν τότε να κλείσουν τα συμβόλαια για περισσότερο φυσικό αέριο, αλλά και περισσότερο στρατιωτικό υλικό στην Ανατολική Ευρώπη. Και φυσικά θα είχαν και μια «χειροπιαστή απόδειξη» για την ανάγκη στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ευρώπη και για την χρησιμότητα του ΝΑΤΟ.
Δώρο στους Κινέζους
Το παράδοξο της στρατηγικής της διοίκησης Μπάιντεν είναι ότι ενώ έχει θέσει ως ένα βασικό της στόχο να αποτρέψει την προσέγγιση Πεκίνου-Μόσχας, με την στάση της επιτυγχάνει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα όπως έδειξε η συνάντηση Πούτιν-Τζιπίνγκ πριν από μια εβδομάδα με αφορμή την έναρξη των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων της Κίνας. Εκεί δεν υπογράφηκαν μόνο σημαντικές οικονομικές και εμπορικές συμφωνίες, αλλά οι δύο δυνάμεις αλληλοϋποστηρίχτηκαν στα αιτήματά τους για τη διευθέτηση παγκοσμίων ζητημάτων ασφαλείας. Η Κίνα στήριξε το ρωσικό αίτημα για παροχή εγγυήσεων ασφαλείας από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ και η Ρωσία ζήτησε από τους Αμερικανούς να μείνουν μακριά από σκέψεις ανάμιξής τους στην Ταϊβάν.
Ο Κίσιγκερ πίστευε ότι το Πεκίνο αποτελούσε ένα καλό χαρτί στις αντιπαραθέσεις εκείνης της εποχής. Φαίνεται ότι τη θεωρία του περί πολυπολικότητας την έχουν κατανοήσει σήμερα καλύτερα στη Μόσχα και στο Πεκίνο.