Περισσότεροι από 650 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους το 2021, προσπαθώντας να περάσουν από το Μεξικό στις ΗΠΑ, θύματα μιας βαρβαρότητας που διαπερνά τις πολιτικές των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων και αποτυπώνει τη διαχρονικά σκληρή αντιμεταναστευτική στάση του αμερικανικού κράτους. Ο καθηγητής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, Τζέισον Ντε Λεόν, που ειδικεύεται στην μελέτη του μεταναστευτικού φαινομένου στην Κεντρική Αμερική, μιλάει στην «Εποχή» για τη στρατηγική της «Πρόληψης μέσω της Αποτροπής», που οδηγεί τους μετανάστες στο θάνατο, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αιτούντες άσυλο στις ΗΠΑ, και τις ανεκπλήρωτες προεκλογικές υποσχέσεις του Μπάιντεν.
.jpg)
Πώς είναι σήμερα η κατάσταση στα σύνορα Μεξικού - ΗΠΑ;
Αυτή είναι μια ερώτηση που είναι δύσκολο να απαντηθεί μέσα σε λίγες γραμμές. Θα πω, ωστόσο, ότι τα σύνορα αυτή τη στιγμή είναι γεμάτα από αιτούντες άσυλο, που περιμένουν να μιλήσουν με τις αμερικανικές αρχές. Οι άνθρωποι αυτοί είναι από διάφορες χώρες της Κεντρικής Αμερικής (π.χ. Ονδούρα και Γουατεμάλα), καθώς και από την Αϊτή, την Βραζιλία, την Βενεζουέλα και διάφορες αφρικανικές χώρες. Όλοι τους στεγάζονται σε μεξικανικούς προσφυγικούς καταυλισμούς κάτω από φρικτές συνθήκες, και οι αρχές έχουν την ελπίδα ότι οι παρατεταμένες περίοδοι αναμονής θα τους αποθαρρύνουν από την υποβολή αιτήσεων ασύλου και ότι θα τα παρατήσουν και θα επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Εκτός από αυτούς, υπάρχουν και πολλοί άλλοι μετανάστες που προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα μέσω της Αριζόνα και του Τέξας, αφού δυσκολεύονται πολύ να περιμένουν την αμερικανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση να εξετάσει την υπόθεσή τους. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που έχουν το νόμιμο δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο αναγκάζονται να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους, εξαιτίας των πολιτικών που έχουν σχεδιαστεί για να τους αποτρέψουν να εισέλθουν στη χώρα με νόμιμα μέσα.
Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα και ποιοι οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες που προσπαθούν να περάσουν από το Μεξικό στις ΗΠΑ;
Οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν εκβιασμούς, ληστείες, απαγωγές, δολοφονίες και τράφικινγκ στα δίχτυα εγκληματικών οργανώσεων και διεφθαρμένων κυβερνητικών αξιωματούχων του Μεξικού. Αντιμετωπίζουν επίσης μεγάλο κίνδυνο θανάτου όταν προσπαθούν να διασχίσουν μέρη όπως η έρημος Σονόρα της Αριζόνα, όπου χιλιάδες άνθρωποι έχουν ήδη πεθάνει εξαιτίας της έκθεσής τους σε ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως η ζέστη και η έλλειψη νερού (σημ: σύμφωνα με ερευνητές η ασφαλής διέλευση της ερήμου απαιτεί περίπου 60 λίτρα νερό, ποσότητα που είναι αδύνατο να την μεταφέρει ένας άνθρωπος. Παράλληλα, στην περιοχή των συνόρων η αλληλεγγύη ποινικοποιείται, ενώ στο φως της δημοσιότητας έχουν έρθει πολλά βίντεο με αμερικανούς συνοριοφύλακες να καταστρέφουν τρόφιμα και μπουκάλια νερού που αφήνουν οι ακτιβιστές στα περάσματα).
Πώς οδηγούνται οι μετανάστες σε αυτές τις επικίνδυνες για τη ζωή τους περιοχές;
Όλοι οι θάνατοι μεταναστών στα σύνορα, σε περιοχές όπως η Αριζόνα, το Τέξας, και το Νέο Μεξικό, λόγω της έκθεσής τους σε ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες, είναι το άμεσο αποτέλεσμα της «Πρόληψης μέσω της Αποτροπής». Αυτή είναι μια πολιτική που έβαλαν οι ΗΠΑ στο αντιμεταναστευτικό οπλοστάσιό τους το 1994 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, η οποία διοχετεύει τους μετανάστες μακριά από τα αστικά σημεία εισόδου προς απομακρυσμένες και αφιλόξενες περιοχές όπου η ασφάλεια είναι ελάχιστη, και όπου οι άνθρωποι πρέπει να περπατούν για μέρες μέσα σε ένα θανατηφόρο έδαφος για να φτάσουν στους προορισμούς τους.
Πώς αποτιμάς την μεταναστευτική πολιτική του Μπάιντεν μέχρι σήμερα; Παρά τις προεκλογικές υποσχέσεις των Δημοκρατικών ότι θα σταματήσουν την σκληρή αντιμεταναστευτική πολιτική του Τραμπ, βλέπουμε ότι επί προεδρίας Μπάιντεν οι απελάσεις έχουν ξεπεράσει τα 1,8 εκατομμύρια, οι χωρισμοί οικογενειών συνεχίζονται, η χορήγηση ασύλου είναι ελάχιστη και εξακολουθεί να εφαρμόζεται ο Title 42 (σημ: νόμος του Τραμπ, ο οποίος δίνει το δικαίωμα στην αμερικανική κυβέρνηση να απαγορεύει την είσοδο μεταναστών στις ΗΠΑ επικαλούμενη τον κίνδυνο μετάδοσης της πανδημίας, και δεν τους αφήνει να ζητήσουν άσυλο).
Εδώ θα αναφέρω τον στίχο των Who: «Meet the new boss, same as the old boss» (Γνωρίστε το νέο αφεντικό, όπως και το παλιό αφεντικό). Σε πολλούς Αμερικανούς, ο Μπάιντεν υποσχέθηκε μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση της μετανάστευσης και αυτές οι υποσχέσεις δεν έχουν ακόμη εκπληρωθεί. Αυτό δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι η κυβέρνηση Ομπάμα απέλασε περισσότερους ανθρώπους από τον Τζορτζ Μπους, και υποστήριξε επίσης το πρόγραμμα Frontera Sur στο Μεξικό, το οποίο ήταν βασικά μια προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η μεξικανική κυβέρνηση, μέσω χρηματοδότησης από τις ΗΠΑ, για να σταματήσει τους μετανάστες από την Κεντρική Αμερική πριν προλάβουν να φτάσουν στα σύνορα του Μεξικού με τις ΗΠΑ. Η απανθρωπιά κατά των μεταναστών δεν είναι κομματικό ζήτημα, τόσο οι Δημοκρατικοί όσο και οι Ρεπουμπλικάνοι ευθύνονται για τη βαρβαρότητα που βιώνουν οι μετανάστες στα σύνορα. Σήμερα ο Μπάιντεν βρίσκεται στην εξουσία και οι άνθρωποι εξακολουθούν να αναγκάζονται να περιμένουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς πριν μπορέσουν να υποβάλουν νόμιμα αίτηση για άσυλο. Είναι πρόεδρος και οι μετανάστες εξακολουθούν να πεθαίνουν στην έρημο σχεδόν καθημερινά.
Με αφορμή την αναφορά σου στις ανεκπλήρωτες προεκλογικές υποσχέσεις του Μπάιντεν για μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση της μετανάστευσης, το ερώτημα που προκύπτει είναι ποια θα μπορούσε να είναι σήμερα η αφετηρία μιας τέτοιας συζήτησης;
Πρέπει να καταλάβουμε ότι μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση της μετανάστευσης δεν ξεκινά και δεν σταματά στα σύνορα. Πρέπει να κατανοήσουμε και να βοηθήσουμε στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης σε πολλές χώρες που αναγκάζουν τους ανθρώπους να φεύγουν. Ορισμένες από αυτές τις συνθήκες (π.χ. πολιτική αστάθεια, οικονομική υπανάπτυξη, πόλεμοι ναρκωτικών, κλιματική αλλαγή) σχετίζονται άμεσα με τις πολιτικές και τις ενέργειες των ΗΠΑ, που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στους ανθρώπους σε άλλα μέρη. Οι Αμερικανοί πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν την υποκρισία ότι έχουμε συνοριακές πολιτικές που σκοτώνουν μετανάστες στα νότια σύνορά μας, ωστόσο παραβλέπουμε ότι είναι οι ίδιοι μετανάστες που κάνουν δουλειές τις οποίες οι περισσότεροι δεν θα έκαναν. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι η οικονομία μας στηρίζεται στους εργαζόμενους χωρίς χαρτιά, που τους εκμεταλλευόμαστε για δικό μας όφελος (σημ: οι εργαζόμενοι χωρίς χαρτιά στις ΗΠΑ είναι το 4,6% του συνολικού εργατικού δυναμικού, ενώ στις κατασκευές και στις υπηρεσίες ξεπερνούν το 20%). Μόνο με την κατανόηση αυτών των αλληλένδετων ζητημάτων μπορούμε να αρχίσουμε να έχουμε ορθολογικές συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο επίλυσης αυτού του προβλήματος.