Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς διοργάνωσε, την Τετάρτη 16/02, διαδικτυακή εκδήλωση με αφορμή τη δημοσίευση της μελέτης «Ο οικονομικός και κοινωνικός ρόλος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα».
Η συγγραφική ομάδα της έκθεσης αποτελείται από τη Βάλια Αρανίτου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης, τον Αντώνη Αγγελάκη, δρ. Τεχνολογικών Πολιτικών και Καινοτομίας, τον Μιχάλη Νικολακάκη, δρ. Κοινωνιολογίας και τον Γιώργο Ιωαννίδη, δρ. Πολιτικής Οικονομίας και Πολιτικής Απασχόλησης. Την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος Γιάννης Αγουρίδης.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) «αποτελούν βασική παράμετρο της ελληνικής δομής». Η μεγάλη διαφορά σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης είναι οι επιχειρήσεις που απασχολούν κάτω από τέσσερις εργαζόμενους («επιχειρήσεις μινιατούρα» ορίζονται στην έκθεση) και «αντιπροσωπεύουν το 89% του συνόλου της επιχειρηματικότητας», σχολίασε εισαγωγικά η Β. Αρανίτου.
Οι ΜμΕ ως εργαλεία κοινωνικής ενσωμάτωσης
«Με τον άνεμο του εκσυγχρονισμού, οι μικρομεσαίοι μετατράπηκαν στο ανάθεμα, αντιμετωπίστηκαν σαν βαρίδι για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Είναι χαρακτηριστική η έκθεση της επιτροπής Πισσαρίδη, όπου το πολύ μικρό μέγεθος της επιχείρησης συνδέεται με γκρίζες ζώνες της οικονομίας ή με πολύ χαμηλή παραγωγικότητα […] Από την άλλη μεριά, οι μικρές επιχειρήσεις αναδείχθηκαν σε εργαλεία κοινωνικής ενσωμάτωσης περιθωριοποιημένων ομάδων, οι οποίες ενδέχεται να αυξήσουν έτσι τις σχέσεις τους με τις τοπικές κοινωνίες».
Η Β. Αρανίτου στάθηκε στις μεταβολές του αριθμού των επιχειρήσεων κατά το διάστημα 2011–2017 (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ). Σε όλους τους κλάδους παρουσιάζεται συρρίκνωση των πολύ μικρών επιχειρήσεων έως εννέα εργαζομένων, ενώ αντίθετα διαπιστώνεται αύξηση στις επιχειρήσεις άνω των δέκα εργαζομένων (εξαιρούνται οι κλάδοι της μεταποίησης και των κατασκευών που συρρικνώθηκαν και στις δύο κατηγορίες).
«Οι αλλαγές είναι τεράστιες εις βάρος των πολύ μικρών επιχειρήσεων […] Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί, είναι με ποιο τρόπο αυτές οι επιχειρήσεις που αντιπροσωπεύουν τεράστιο ποσοστό των εργαζομένων και αποτελούν πολύ μεγάλο αριθμό της επιχειρηματικής δράσης, θα ενταχθούν στο επόμενο στάδιο του παραγωγικού μετασχηματισμού που θα επέλθει στη χώρα και δεν θα καταλήξουν να γίνουν “ζόμπι” όπως πολλοί νομίζουν».
Ζητούμενο η επέκταση της τεχνολογικής αναβάθμισης
Στη συνέχεια, ο Αντώνης Αγγελάκης εστίασε στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας. «Οι επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας αποτελούν ένα ολοένα σημαντικότερο τμήμα της εγχώριας παραγωγικής βάσης, με σταδιακά αυξητικές τάσεις. Δύο βασικοί μηχανισμοί που τροφοδοτούν αυτή την ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων και τεχνοβλαστών, δηλαδή επιχειρήσεων που προκύπτουν μέσα από τη δράση που πραγματοποιείται σε ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια […] Είναι πολύ σημαντικό να δούμε όχι μόνο το πώς περαιτέρω θα στηριχθούν οι επιχειρήσεις τεχνολογικής έντασης, ώστε να διευρύνουν το μερίδιό τους στη συνολική παραγωγική δομή, αλλά και πώς η τεχνολογική αναβάθμιση θα περάσει και στους κλάδους με χαμηλή παραγωγικότητα, μέσα από τη συνέργεια με επιχειρήσεις τεχνολογικής έντασης», όπως επεσήμανε.
Στήριξη των μικρών επιχειρήσεων
Παρόντες στην εκδήλωση και εκπρόσωποι παραγωγικών φορέων. Ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ, Γιώργος Καββαθάς, τόνισε πως «δεν μπορούμε να βιώσουμε την επανάληψη της ίδιας αναπτυξιακής πολιτικής, με αποκλειστική στόχευση στους μεγαλύτερους οικονομικούς παίκτες μέσω του διαύλου των τραπεζών, που λειτουργεί εκ των πραγμάτων με αποκλεισμούς για το μεγαλύτερο κομμάτι της οικονομίας, δηλαδή τις μικρές επιχειρήσεις. Χρειαζόμαστε ένα άλλο μείγμα πολιτικών, που θα κρατήσει ζωντανές τις μικρές επιχειρήσεις […] Ένας σχεδιασμός που δεν θα προβλέπει χρηματοδότηση εξαγωγών και συγχωνεύσεων μόνο, αλλά και συνεργατικών σχημάτων μικρών επιχειρήσεων».
Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Γιώργος Καρανίκας, εστίασε σε ευρήματα της έκθεσης για τον κλάδο του εμπορίου. «Στο σύνολο του κλάδου του εμπορίου, το 3% των μεγαλύτερων επιχειρήσεων, που απασχολούν πάνω από 10 άτομα, πραγματοποιούν το 61% των πωλήσεων και εισπράττουν τα 3/5 της καταναλωτικής δαπάνης. Στο υπόλοιπο 97% μένουν τα 2/5 των εσόδων», επεσήμανε.
Ένα εκ των συμπερασμάτων της μελέτης είναι πως φαίνεται να έχει εδραιωθεί ένας «έντονος δυισμός» μεταξύ των πολύ μικρών και των μεγάλων επιχειρήσεων. Κύριο χαρακτηριστικό του, η ταχύτερη ανάπτυξη των επιχειρήσεων με περισσότερα από 50 άτομα προσωπικό και η σταδιακή συρρίκνωση των πολύ μικρών. Η πορεία αυτή εντοπίζεται από τη δεκαετία του ’90, αλλά εντείνεται κατά την ύφεση 2008–2015.
Για την ανάγκη «αλλαγής της τραπεζικής νοοτροπίας, η οποία θα επιτρέψει στους μικρομεσαίους επιχειρηματίες να ενταχθούν τόσο στις λίστες των δανειοληπτών, όσο και των επιλέξιμων υποψηφίων για αναπτυξιακά προγράμματα», μίλησε ο Γιάννης Μπρατάκος, πρόεδρος του ΕΒΕΑ.
«Θα πάμε σε μία ενίσχυση της τάσης για συγκεντροποίηση της αγοράς και περιορισμό της συμμετοχής των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην οικονομική δραστηριότητα ή θα ενισχύσουμε τα πλεονεκτήματα που έχουν οι ΜμΕ; Θεωρώ πως εδώ η απάντηση είναι πάρα πολύ κρίσιμη», σχολίασε κατά την τοποθέτησή του ο βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Χαρίτσης.
«Τι θα γίνει με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το νέο ΕΣΠΑ; Θα υπάρξει στήριξη για δικτυώσεις και συνεργατικά σχήματα ή θα οδηγηθούμε σε βίαιες εξαγορές; […] Δυστυχώς έχει ακουστεί και από τις τράπεζες και από την κυβέρνηση ότι το 85% των ελληνικών επιχειρήσεων είναι εκτός χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης», συμπλήρωσε ο πρώην υπουργός, θέτοντας τις κατευθύνσεις που θα κρίνουν τις κυβερνητικές προθέσεις για τη στήριξη των ΜμΕ ή την περαιτέρω συρρίκνωσή τους.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη διαδικτυακή εκδήλωση στο κανάλι του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς στο Yοutube, αλλά και να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεση στο site του Ινστιτούτου.