Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή στην Ουκρανία, προφανώς αναμένοντας ότι οι δυνάμεις του μπορούν να υποτάξουν την ουκρανική αντίσταση. Αλλά η επίθεση θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει το καθεστώς του –με τους Ρώσους να δείχνουν ήδη μια αξιοσημείωτη έλλειψη ενθουσιασμού για πόλεμο.
Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία χθες βράδυ. Οι χειρότεροι φόβοι μας έχουν επιβεβαιωθεί. Η έκταση της εισβολής δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητή, αλλά είναι ήδη σαφές ότι ο ρωσικός στρατός επιτέθηκε σε στόχους σε όλη τη χώρα και όχι μόνο στα νοτιοανατολικά, κατά μήκος των συνόρων των αποκαλούμενων «λαϊκών δημοκρατιών». Σήμερα το πρωί, Ουκρανοί σε διάφορες πόλεις ξύπνησαν από τις εκρήξεις.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε σαφή το στόχο αυτής της στρατιωτικής επιχείρησης: την πλήρη παράδοση του ουκρανικού στρατού. Το πολιτικό σχέδιο παραμένει ασαφές, αλλά πιθανότατα να στοχεύει στη δημιουργία μιας φιλορωσικής κυβέρνησης στο Κιέβο. Η ρωσική ηγεσία υποθέτει ότι η αντίσταση θα καμφθεί σύντομα και ότι οι περισσότεροι ουκρανοί πολίτες θα αποδεχτούν ευσυνείδητα το νέο καθεστώς. Οι κοινωνικές επιπτώσεις για την Ρωσία είναι προφανές ότι θα είναι σοβαρές –ήδη από το πρωί, πριν ακόμα ανακοινωθούν οι δυτικές κυρώσεις, το ρωσικό χρηματιστήριο κατέρρευσε και η πτώση του ρουβλιού έσπασε όλα τα ρεκόρ.
Το διάγγελμα του Πούτιν χθες βράδυ, κατά το οποίο σήμανε την έναρξη του πολέμου, εκφωνήθηκε στη γλώσσα του ιμπεριαλισμού και της αποικιοκρατίας. Υπό αυτή την έννοια, η κυβέρνησή του είναι η μόνη που μιλά τόσο ανοιχτά σαν ιμπεριαλιστική δύναμη των αρχών του εικοστού αιώνα. Το Κρεμλίνο δεν είναι πλέον σε θέση να κρύβει –ούτε καν πίσω από τις αιτιάσεις για διεύρυνση του ΝΑΤΟ- το μίσος του για την Ουκρανία και την επιθυμία του να της δώσει ένα τιμωρητικό «μάθημα». Αυτές οι ενέργειες είναι πέρα από τα ορθολογικά «συμφέροντα» και εδράζουν στη σφαίρα της «ιστορικής αποστολής», όπως την αντιλαμβάνεται ο Πούτιν.
Από τη σύλληψη του Αλεξέι Ναβάλνι τον Ιανουάριο του 2021, η αστυνομία και οι υπηρεσίες ασφαλείας έχουν συνθλίψει την οργανωμένη αντιπολίτευση στην Ρωσία. Η οργάνωση του Ναβάλνι χαρακτηρίστηκε «εξτρεμιστική» και διαλύθηκε. Οι διαδηλώσεις αλληλεγγύης οδήγησαν σε περίπου δεκαπέντε χιλιάδες συλλήψεις και σχεδόν όλα τα ανεξάρτητα μίντια είτε έκλεισαν είτε χαρακτηρίστηκαν ως «ξένοι πράκτορες» και περιορίστηκε η λειτουργία τους. Οι αντιπολεμικές μαζικές διαδηλώσεις είναι απίθανο να οργανωθούν –δεν υπάρχει πολιτική δύναμη ικανή να τις συντονίσει και να εξασφαλίσει μια μαζική συμμετοχή στους δρόμους, οι κινητοποιήσεις, ακόμα και οι ατομικές διαμαρτυρίες, τιμωρούνται άμεσα και αυστηρά. Οι ακτιβιστές και οι διανοούμενοι της Ρωσίας είναι συγκλονισμένοι και έχουν παραλύσει από τα γεγονότα.
Ένα καθησυχαστικό σημάδι είναι ότι δεν διακρίνεται κάποια ξεκάθαρη υποστήριξη του πολέμου από την ρωσική κοινωνία. Σύμφωνα με τη Levada Center, τη μόνη εναπομείνασα ανεξάρτητη εταιρεία δημοσκοπήσεων (χαρακτηρίστηκε από την ρωσική κυβέρνηση ως «ξένος πράκτορας») το 40% των Ρώσων δεν συμφωνεί με την αναγνώριση της ανεξαρτησίας στο Ντονιέτσκ και το Λουγκάνσκ, ενώ το 45% των Ρώσων συμφωνεί. Αναπόφευκτα έχουν εμφανιστεί σημάδια «συσπείρωσης γύρω από τη σημαία». Είναι αξιοσημείωτο, ωστόσο, ότι παρά τον πλήρη έλεγχο των μίντια και τη δραματική έκρηξη προπαγανδιστικής δημαγωγίας στην τηλεόραση, το Κρεμλίνο δεν καταφέρνει να υποκινήσει τον ενθουσιασμό των πολιτών για τον πόλεμο.
Δεν έχουμε μια επανάληψη πατριωτικής κινητοποίησης, όπως αυτή που ζήσαμε κατά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Η εισβολή στην Ουκρανία καταρρίπτει τη δημοφιλή θεωρία ότι επιθετικότητα στο εξωτερικό στοχεύει σε συσπείρωση στο εσωτερικό. Το αντίθετο, αυτός ο πόλεμος θα αποσταθεροποιήσει το καθεστώς και θα απειλήσει ακόμα και την ύπαρξή του σε κάποιο βαθμό, καθώς το «πρόβλημα του 2024» -η ανάγκη να δημιουργηθεί μια πειστική συνθήκη για την επανεκλογή του Πούτιν, στις επόμενες προεδρικές εκλογές- βρίσκεται ακόμα πάνω στο τραπέζι.
Η Αριστερά σε όλο τον κόσμο πρέπει να συσπειρωθεί γύρω από ένα μήνυμα: όχι στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τις ενέργειες της Ρωσίας. Θα οδηγήσουν σε βάσανα και θανάτους. Αυτές τις μέρες της τραγωδίας, καλούμε σε διεθνή αλληλεγγύη με την Ουκρανία.
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Jacobin.