Την Κυριακή 13 Μαρτίου στην Κολομβία σημειώθηκε για πρώτη φορά στα εκλογικά χρονικά της χώρας μια ιστορική νίκη για τον συνασπισμό της Αριστεράς που φέρει τον αντίστοιχο τίτλο: «Ιστορικό Σύμφωνο», καθώς αναδείχθηκε από τις πρώτες κοινοβουλευτικές δυνάμεις στις εκλογές. Η λίστα του συνασπισμού εκλέχθηκε ως η μεγαλύτερη δύναμη της Γερουσίας, αφήνοντας πίσω τα δύο πιο παραδοσιακά κόμματα, το Φιλελεύθερο και το Συντηρητικό. Με 16 από τις 108 έδρες, ίδιο αριθμό με τους Συντηρητικούς και μία περισσότερες από τους Φιλελεύθερους (15). Ακολουθούν η λίστα του Συνασπισμού Κέντρου Ελπίδας, που περιλαμβάνει την Πράσινη Συμμαχία, με 14 έδρες, όσες και το μειωμένο Δημοκρατικό Κέντρο, το κυβερνητικό κόμμα που ίδρυσε ο πρώην πρόεδρος Álvaro Uribe.
Στα πρόθυρα της νίκης
Επίσης, στη Βουλή των Αντιπροσώπων των 188 εδρών, το Ιστορικό Σύμφωνο αναδείχθηκε ως η δύναμη με τις περισσότερες ψήφους, αν και πίσω από τους Φιλελεύθερους σε αριθμό εδρών (32 έναντι 25). «Σε ένα μεγάλο μέρος της χώρας είμαστε οι πρώτοι στη Γερουσία», υποστήριξε ο Γουστάβο Πέτρο στη δήλωσή του ως του επικρατέστερου υποψήφιου του αριστερού συνασπισμού, καθώς στην διαβουλευτική καθολική ψηφοφορία που διεξήχθη ταυτόχρονα με τις κοινοβουλευτικές εκλογές, συγκέντρωσε πάνω από τέσσερα εκατομμύρια ψήφους, αναδεικνύοντας τη δυναμική του πολιτικού του σχεδίου. «Το Ιστορικό Σύμφωνο πέτυχε το καλύτερο αποτέλεσμα των προοδευτικών δυνάμεων στην ιστορία της Δημοκρατίας της Κολομβίας», πρόσθεσε. «Είμαστε στα πρόθυρα της νίκης στον πρώτο προεδρικό γύρο», ο οποίος θα διεξαχθεί στις 29 Μαΐου.
Ο 62χρονος Πέτρο, πρώην αντάρτης του Κινήματος Μ19, πρώην Δήμαρχος Μπογκοτά (2012-14), οικονομολόγος, παθιασμένος ρήτορας, ενσαρκώνει ένα σύγχρονο αφήγημα «βιώσιμης, πράσινης ανάπτυξης» σε μια χώρα η οποία είναι τέταρτη παγκοσμίως στη βιοποικιλότητα, με στοιχεία ιστορικής κριτικής τύπου Γκαλεάνο και των «ανοιχτών πληγών» της εξαρτημένης από τον ιμπεριαλισμό ηπείρου, με τον παραδοσιακό πολιτικό ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό του δολοφονημένου το 1948 ηγέτη Γκαϊτάν. Στις εκλογές του 2018 κατάφερε να φτάσει στον δεύτερο γύρο, αλλά έχασε τελικά από τον νυν Πρόεδρο Ντούκε.
Με την ισχυρή κοινοβουλευτική ομάδα του Ιστορικού Συμφώνου, αναγνωρισμένες προσωπικότητες από την αριστερά όπως η Μαρία Χοσέ Πιζάρο, ο Ιβάν Σεπέντα Κάστρο – τέκνα και οι δύο δολοφονημένων ηγετών- και η Πιεδάδ Κόρδοβα θα επιστρέψουν στο Κογκρέσο. «Έχουμε την προσδοκία ότι δεν θα είμαστε αντιπολίτευση. Θέλουμε να είμαστε κυβερνητική δύναμη και αυτό αποτελεί μια τεράστια πρόκληση», δήλωσε η Πιζάρο στην EL PAÍS τον περασμένο μήνα, αναφερόμενη στο πώς το Ιστορικό Σύμφωνο πρέπει να αντιμετωπίσει την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση από θέση ευθύνης.
Απέναντί του θα έχει τις συνασπισμένες δυνάμεις της Δεξιάς η οποία στο πρόσωπο του πρώην Κυβερνήτη της Αντιόκια Φαχάρδο θα προσπαθήσει να αντεπιτεθεί για τη διατήρηση των προνομίων των γαιοκτημόνων, των παραστρατιωτικών και της μαφίας, σε ένα κλίμα έντονης πόλωσης όπως προβλέπεται.
Νέος κύκλος αριστερών κυβερνήσεων
Η εκλογή του Μπόριτς τον Δεκέμβριο στη Χιλή θεωρήθηκε ευρέως ως μέρος μιας νέας «παλίρροιας» αριστερών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική. Προηγήθηκε η νίκη των αριστερών υποψηφίων προέδρων στο Μεξικό, την Αργεντινή και τη Βολιβία μεταξύ 2018 και 2020 και στο Περού και την Ονδούρα πέρυσι. Δύο αριστεροί, ο Γκουστάβο Πέτρο στην Κολομβία και ο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα στην Βραζιλία, την πολυπληθέστερη χώρα της περιοχής, προηγούνται στις δημοσκοπήσεις ενόψει των προεδρικών εκλογών τον Μάιο και τον Οκτώβριο αντίστοιχα. Η Λατινική Αμερική, όπως φαίνεται, «είναι έτοιμη να στραφεί αποφασιστικά προς τα αριστερά», σημειώνει μεταξύ άλλων ο Economist, σε πρόσφατο άρθρο του, σε μια προσπάθεια να ερμηνεύσει το φαινόμενο αυτού του νέου κύκλου αριστερών κυβερνήσεων που μόλις ξεκίνησε. Καθώς ο πρώτος κύκλος έκλεισε με την ολοκλήρωση ενός «νέο-μπολιβαριανού μοντέλου» όπως ενσαρκώθηκε από λαϊκιστές Καουντίγιος τύπου Τσάβες, αλλά και την όχι πάντα αψεγάδιαστη εμπειρία της διακυβέρνησης των Λούλα, Κορέα και Μοράλες ή ακόμη και της Κίρχνερ (του αργεντίνικου νεο-περονισμού) που αποτέλεσαν τις εμβληματικές μορφές αυτού του πρώτου κύκλου.
Tον πρώτο αυτό κύκλο διαδέχτηκε μια διαδικασία αντιδραστικής παλινόρθωσης μιας πιο σκληρής και ταξικά αδιάλλακτης νέο-δεξιάς η οποία βάσισε την πολιτική της επικράτηση στην έξαλλη ρητορική, τον ρεβανσισμό και τη δικαστική δίωξη ακόμη εναντίον των αντιπάλων της και τον ακραίο νεοφιλευθερισμό.
Η πολιτική μετεξέλιξη των παλαιών ένοπλων κινημάτων στην περίπτωση της Κολομβίας πραγματοποιήθηκε με την εφαρμογή της Συμφωνίας Ειρήνης που υπογράφηκε στην Αβάνα το 2016 από τον τότε μετριοπαθή κεντροδεξιό Πρόεδρο Σάντος και τις ένοπλες ομάδες του FARC, η οποία δυστυχώς ακυρώθηκε με το δημοψήφισμα του ίδιου έτους.
Διπλή μετάβαση
H λατινοαμερικανική αριστερά σήμερα είναι κατεξοχήν πληθυντική, εκπροσωπούμενη από ποικίλα κινήματα υπεράσπισης ανθρώπινων δικαιωμάτων, υπεράσπισης των ιθαγενών, των εκπατρισμένων χωρικών, συνδικαλιστικών οργανώσεων κλασικού τύπου, μεταρρυθμιστών και οικολόγων, πάσης φύσεως φιλελεύθερους διανοούμενους της αντι-αυταρχικής δημοκρατικής Αριστεράς, που συνενώνονται σε μετωπικά σχήματα, διεκδικώντας ή και ασκώντας κυβερνητική εξουσία σε αρκετές πλέον χώρες της ηπείρου, συνιστώντας το νέο πολιτικό υπόδειγμα μιας νέας Αριστεράς του 21ου αιώνα.
Εν κατακλείδει, είναι γεγονός ότι η Λατινική Αμερική, στη λεγόμενη διαδικασία της “διπλής μετάβασης” (δηλ. ταυτόχρονη μετάβαση στην απορρυθμισμένη οικονομία των παγκοσμιοποιημένων αγορών μέσω τυπικού μόνο εκδημοκρατισμού) υιοθετεί πλέον μια άλλη εναλλακτική διαδικασία δημοκρατικής ενδυνάμωσης, εγκαταλείποντας τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, τις οποίες επέβαλαν μέχρι πρότινος οι διεθνείς χρηματοοικονομικοί οργανισμοί και οι ντόπιες ολιγαρχίες ακόμη και με δικτατορίες ή κεκαλυμμένο αυταρχισμό όπως στην περίπτωση της Κολομβίας.