Το ζήτημα δεν είναι αν πρόκειται για «ψίχουλα» ή για «μέτρα μετρημένα στο μέτρο της πραγματικότητας». Το ζήτημα είναι ότι πρόκειται για μέτρα που παίρνονται χωρίς τη συμμετοχή των κοινωνικών φορέων, χωρίς να αφουγκράζεται την κοινωνία. Είναι τα νιοστά μέτρα που παίρνονται «δοκιμαστικά», να δει αν η κοινωνία θα τα «αποδεχτεί» ή αν θα υπάρξουν αντιδράσεις. Και τότε θα προσθέσει κάτι ακόμα ή θα αρκεστεί σε αυτά. Η λογική του «βάλε λίγο και από αυτό», «βάλε λίγο και από το άλλο» μπορεί να είναι ένας ευχάριστος (ή δυσάρεστος –ανάλογα του αποτελέσματος) πειραματισμός για μία συνταγή μαγειρικής, αλλά για ένα σχεδιασμό πολιτικής δείχνει ότι δεν υπάρχει όραμα, στόχος, ορίζοντας. Ότι πάει βλέποντας και κάνοντας.
Στην κατεύθυνση που έχει επιλέξει
Σε όλες τις κρίσεις που έχει αντιμετωπίσει η κυβέρνηση απαντά με βραχυχρόνια – έκτακτα μέτρα, «στοχευμένα» και ποτέ «οριζόντια», που στόχο έχουν να αντιμετωπίσουν την «νέα» κάθε φορά «περιπέτεια». Επί δύο χρόνια η περιπέτεια της πανδημίας αντιμετωπίζεται με μέτρα που ανανεώνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, επί έξι μήνες η ενεργειακή κρίση αντιμετωπίζεται με μέτρα που ανανεώνονται με το μήνα, όλο το προηγούμενο καλοκαίρι οι πυρκαγιές αντιμετωπίζονταν με μέτρα που ανανεώνονταν ανάλογα με το μετεωρολογικό δελτίο. Έτσι και τώρα, το κύμα ακρίβειας –που η κυβέρνηση το ερμηνεύει ως ένα νέο φαινόμενο, απόρροια του πολέμου- αντιμετωπίζεται με παροδικά μέτρα, που σε καμία περίπτωση δεν θα συνδράμουν στο να ξεπεραστούν «τα πρωτοφανή κύματα ακρίβειας που απειλούν την ευημερία όλων των κοινωνιών», όπως είπε ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης. Ανακοινώθηκε έκτακτη ενίσχυση πριν το Πάσχα 200 ευρώ σε όσους ουσιαστικά ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Τα Χριστούγεννα ήταν 250 ευρώ. Ανακοινώθηκε τρίμηνη επιδότηση βενζίνης της τάξης των 13 ευρώ, σε περίπτωση που καταναλώσεις βενζίνη 140 ευρώ το μήνα. Η βενζίνη έχει αυξηθεί κατά 30,26% σε ένα χρόνο και η τιμή της δεν έχει σταθεροποιηθεί, το αντίθετο. Επιπλέον θα δοθεί για το μήνα Απρίλιο αποζημίωση ειδικού σκοπού 200 ευρώ στις υπηρεσίες ταξί. Στους εργαζόμενους σε ταχυμεταφορές, τίποτα. Ούτε στους εργαζόμενους σε φορτηγά. Ούτε στους εργαζόμενους που υποχρεούνται να μετακινούνται με το αυτοκίνητο μεγάλες αποστάσεις, π.χ. αναπληρωτές εκπαιδευτικοί. Η κυβέρνηση διαμήνυσε ότι κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί, δεδομένων των συνθηκών. Δεν ανάφερε, βέβαια, ότι κάνει ό,τι μπορεί στην κατεύθυνση που έχει επιλέξει να κινηθεί.
Σύμφωνα με τον σφυγμό
Αυτή η τακτική αμφιβάλλω κατά πόσο θα μπορέσει να κατευνάσει την ανησυχία των πολιτών. Σύμφωνα με την Marc (14/3) το 82,3% των πολιτών ανησυχεί περισσότερο για την ακρίβεια και τις ανατιμήσεις, το 80,6% για τον πόλεμο στην Ουκρανία και το 32,2% για την πανδημία. Η πανδημία εδώ και δύο μήνες και περισσότερο από όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εξαφανιστεί από τους σχεδιασμούς πολιτικής της κυβέρνησης. Ίσως ακολουθώντας και τον σφυγμό που έδιναν οι δημοσκοπήσεις, αφού ένας στους δύο πολίτες έκριναν πως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να χαλαρώσουν τα μέτρα (Pulse, 28/2). Έτσι, ανακοινώθηκε το τέλος της εβδομαδιαίας ενημέρωσης για την εμβολιαστική επιχείρηση «Ελευθερία», αναβλήθηκε για δεύτερη συνεχόμενη φορά η εβδομαδιαία ενημέρωση για την πανδημία και συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό η χαλάρωση των μέτρων (τις επόμενες εβδομάδες θα καταργηθούν οι μάσκες στα σχολεία και θα μειωθούν τα self tests στους μαθητές). Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την περασμένη Τετάρτη εξέφρασε την ανησυχία του για την αύξηση των κρουσμάτων, γεγονός που επιβεβαιώνει και ο ΕΟΔΥ ανακοινώνοντας αύξηση θανάτων, κρουσμάτων και διασωληνωμένων.
Από την άλλη, ο σφυγμός της κοινωνίας σε σχέση με τον πόλεμο υποχρέωσε την κυβέρνηση να αλλάξει ρότα. Η συντριπτική πλειοψηφία εκφράζει την έντονη ανησυχία της για τον πόλεμο και τις συνέπειές του [Pulse (80%) και της Marc (80,6%)], ενώ καταγράφηκε μια ισχυρή αντίδραση για την αποστολή στρατιωτικού εξοπλισμού (62%, Abacus, 9/3). Έτσι ο πρωθυπουργός έδειξε τη νέα «σωστή πλευρά της ιστορίας», την ειρήνη («στη διεθνή σκακιέρα είμαστε με το μέρος της ειρήνης, του διεθνούς δικαίου και της δύσης»), ενώ διέρρευσε στον Τύπο ότι «η Αθήνα ήταν αρνητική στη βολιδοσκόπηση από το Κίεβο για αποστολή αντιαεροπορικών συστημάτων» (Καθημερινή, 17/3). Διευκρινίστηκε δε στο ίδιο κείμενο ότι «σε γενικές γραμμές, μετά τις αρχικές αποστολές Καλάσνικοφ και εκτοξευτήρων, η Αθήνα ακολουθεί την ευρύτερη γραμμή της ΕΕ για προσήλωση στην ανάγκη διπλωματικής λύσης».
Εξυπηρετήσεις ημετέρων
Είναι άλλωστε και εκλογές μπροστά. Και θα πρέπει η συνεχώς μειούμενη δημοφιλία της κυβέρνησης να ανακάμψει και να βρεθεί παράθυρο ευκαιρίας που θα διαμορφώσει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για διεξαγωγή εκλογών. Τα σενάρια δίνουν και παίρνουν. Πλούσια η επιχειρηματολογία για τον Μάιο ή τον Ιούνιο. Η κυβέρνηση επιμένει στη λήξη της τετραετίας. Και εργάζεται άκοπα στη λογική της «εξυπηρέτησης ημετέρων». Το νομοσχέδιο για τις «Πρότυπες προτάσεις για έργα υποδομής» πέρασε με τις ψήφους της κυβέρνησης και τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης για αντισυνταγματικότητα και ενίσχυση της διαφθοράς. Ο συγκεκριμένος νόμος δίνει τον κύριο λόγο στους «εθνικούς μας κατασκευαστές» για το τι είδους θα είναι οι υποδομές που θα χτίσουν. Εκείνοι θα σχεδιάζουν, θα καταθέτουν τις προτάσεις και θα υλοποιούν, κατόπιν έγκρισης από τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Επικρατείας. Υποδομές «κατά παραγγελία ιδιωτών», χωρίς κεντρικό σχεδιασμό. Η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) έκανε λόγο για κίνδυνο ανάπτυξης διαφθοράς, ενώ με μία πρόταση κατέδειξε τη λογική πίσω από το νόμο: «Στην περίπτωση των αυτόκλητων προτάσεων, το κύριο κίνητρο ενός ιδιωτικού φορέα που υποβάλλει μια πρόταση έργου είναι να προωθήσει τα συμφέροντά του, τα οποία μπορεί να μην ευθυγραμμίζονται πάντοτε με τα συμφέροντα της κυβέρνησης ή τις ανάγκες της κοινωνίας».
Αντίστοιχα το νομοσχέδιο για το νέο ΕΣΠΑ, που καταψηφίστηκε από την αντιπολίτευση, θεσμοθετεί τις πελατειακές σχέσεις, «δημιουργώντας ένα τεράστιο παράθυρο παράκαμψης κάθε αξιοκρατικής διαδικασίας, μαζικών και αθρόων προσλήψεων», όπως τόνισε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Χ. Μαμουλάκης. Ομοίως, και οι αποχαρακτηρισμοί εκτάσεων που θεωρείται ότι έγιναν δασικές λόγω εγκατάλειψης της αγροτικής καλλιέργειας («διασωθέντες αγροί»), όπως και άρθρα που τακτοποιούν «βαριά» αυθαίρετα. Και φυσικά, όπως κάθε προεκλογική περίοδος που σέβεται τον εαυτό της, έτσι και αυτή εγκαινιάζεται με «επιχειρήσεις σκούπα» και συλλήψεις στο σωρό, στο πολύπαθο κέντρο, με κάμερες, τηλεοπτικές εμφανίσεις του αρμόδιου υπουργού και πολλά χαμόγελα «επιτυχίας». Δεκατέσσερις άνθρωποι φορτώθηκαν σε ένα πούλμαν και εστάλησαν στην Αμυγδαλέζα, έτσι για να βγει το σενάριο «αντιμετώπισης της εγκληματικότητας».