«Ξεκινήστε άμεσα να γεμίζετε του ταμιευτήρες σας με φυσικό αέριο για τον επόμενο χειμώνα, αλλά και για να διασφαλίσετε επαρκή αποθέματα αν υπάρξει κλιμάκωση της κρίσης και έλλειψη προσφοράς». Αυτή θα είναι, σύμφωνα με το Reuters, η προτροπή προς τα κράτη-μέλη της ΕΕ της Συνόδου Κορυφής των ευρωπαίων ηγετών τις 24 και 25 Μαρτίου, στο κοινό ανακοινωθέν που θα εκδοθεί τις επόμενες μέρες.
Εντάσσεται στο πλαίσιο της απόφασης για άμεση μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ένωσης από τα ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας, υπό την πίεση, συν τοις άλλοις, του ότι αυτή τη στιγμή η πληρότητα των ταμιευτήρων φυσικού αερίου της ΕΕ είναι μόλις 26%.
Όμως αυτό, μεσοπρόθεσμα. Διότι για την πλήρη ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία –απεξάρτηση που εντάσσεται στους σχεδιασμούς για την ολοσχερή αποκοπή της δεύτερης από την πρώτη– θα χρειαστούν χρόνια, καθώς το 40% του φυσικού αερίου που καταναλώνεται στην ΕΕ εισάγεται από τη Ρωσία, όπως άλλωστε το 27% του πετρελαίου και το 46% του άνθρακα.
Στον μακροπρόθεσμο ορίζοντα αυτών των σχεδιασμών πρέπει να αναζητηθεί η απάντηση στο ερώτημα, ποιος ο πραγματικός λόγος της συνάντησης Μητσοτάκη–Ερντογάν την περασμένη Κυριακή στην Κωνσταντινούπολη.
Η συνάντηση έγινε με υπόδειξη των ισχυρών του βορειοατλαντικού συμφώνου. Αναμφίβολα. Η συνοχή και η ενότητα της συμμαχίας σε αυτή την κρίσιμη (και εξόχως βολική για τις Ηνωμένες Πολιτείες στην προσπάθειά τους να αναζωογονήσουν το ΝΑΤΟ) φάση επιβάλλουν να μην υπάρχουν τριβές και εντάσεις ανάμεσα σε δύο κράτη-μέλη που συγκροτούν τη νοτιοανατολική πτέρυγα της συμμαχίας. Δηλαδή –και εδώ βρίσκεται η ουσία– σε μια γεωγραφική ζώνη νευραλγικής σημασίας για τη διέλευση των ποσοτήτων του φυσικού αερίου που θα αντικαταστήσουν τις εισαγωγές από τη Ρωσία το ταχύτερο, λυτρώνοντας την Αμερική από τον εφιάλτη μιας Ευρώπης που θα εκτείνεται από τον Ατλαντικό έως τα Ουράλια χωρίς την ανάγκη της.
Στη συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη δεν πάρθηκαν αποφάσεις. Επικυρώθηκε, με όρους διπλωματικού πρωτοκόλλου, η προειλημμένη απόφαση να ανατεθεί στην Ελλάδα και την Τουρκία να «εποπτεύουν» από κοινού μια «ουδέτερη» ζώνη απαλλαγμένη από εντάσεις, για την ακώλυτη εξυπηρέτηση της διεθνούς ναυσιπλοΐας στον άξονα βόρειος Αφρική–Δαρδανέλια. Για την ακρίβεια, έναν θαλάσσιο δρόμο ασφαλούς διέλευσης δεξαμενοπλοίων μεταφοράς του υγροποιημένου φυσικού αερίου αμερικανικής και άλλης προέλευσης, που θα αποκλείσει τη Ρωσία από την Ευρώπη. Και όχι μόνο ενεργειακά, αλλά και ανακόπτοντας τη ροπή καθόδου της στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, περιχαρακώνοντας την όποια επιρροή της επιτρέπει να έχει στην περιοχή η ναυτική βάση της στη συριακή πόλη Ταρτούς.
Αν όλα τα παραπάνω ισχύουν, αν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία άνοιξε, όπως φαίνεται, ένα νέο κεφάλαιο στα διεθνή δρώμενα, το Αιγαίο, ως η πιο κρίσιμη διαδρομή της ευρύτερης θαλάσσιας ζώνης που προαναφέρθηκε, δεν είναι μια ελληνοτουρκική διαφορά –αν ήταν ποτέ μόνο αυτό… Είναι ένα από τα σημαντικά πεδία όπου τέμνονται οι διαφορές και οι αντιπαλότητες τις οποίες παράγουν οι υπό διαμόρφωση νέες ζώνες επιρροής παγκοσμίως.
Αλλά η «ουδέτερη», τρόπος του λέγειν, θαλάσσια οδός που σχεδιάζεται να το διασχίζει, εποπτευόμενη από την Ελλάδα και την Τουρκία (υπό καθεστώς sui generis συγκυριαρχίας;…), θα τοποθετούσε εξ αντικειμένου τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου σε μια ιδιότυπη –και επισφαλή– κατάσταση υπερόριων εδαφών. Είναι βέβαιο ότι κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαλε στο να ενταθούν οι πιέσεις της Τουρκίας για αποστρατιωτικοποίησή τους;
Η συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη ξεκίνησε προβληματικά. Προαναγγέλθηκε από τον τουρκικό τύπου ως ασφαλής πληροφορία. Σύμφωνα με τη διπλωματική πρακτική, οι συναντήσεις ανακοινώνονται ταυτόχρονα και από τα δύο μέρη, μαζί με την ατζέντα. Το πρωθυπουργικό γραφείο προσπέρασε επιπόλαια αυτό τον όρο. Άφησε για μέρες ανεπιβεβαίωτη την είδηση, αναπάντητες τις παρεμβάσεις από τουρκικής πλευράς να προεξοφληθεί η ατζέντα της συνάντησης στα μέτρα του συνόλου των διεκδικήσεων της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας.
Ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας, Ομέρ Τσελίκ προανήγγειλε χαρακτηριστικά: «Ο φάκελος Ελλάδα είναι μεγάλος. Υπάρχουν πολλά ζητήματα, ειδικά από τις έρευνες για το φυσικό αέριο μέχρι το θέμα του Αιγαίου. Η Ελλάδα πρέπει να το καταλάβει αυτό. Είμαστε γείτονες και μπορούμε να λύσουμε αυτές τις διαφορές. Θα συζητηθούν όλα τα θέματα, από το θέμα της υφαλοκρηπίδας μέχρι τον εξοπλισμό των νησιών της».
Επίσημη απάντηση από το Μαξίμου δεν υπήρξε. Παραμένει αίνιγμα αν ο πρωθυπουργός κατανόησε επαρκώς ότι οι δηλώσεις Τσελίκ δεν κατέθεσαν θέματα προς συζήτηση και λύση στη συνάντηση της Κωνσταντινούπολης, αλλά διεκδικήσεις οι οποίες, από τη στιγμή που δεν διαψεύδονται με τον πιο επίσημο τρόπο, προσλαμβάνονται από τη διεθνή κοινότητα ως διμερείς διαφορές οι οποίες, χάριν του μείζονος –εν προκειμένω, χάριν του εξοβελισμού της Ρωσίας από την Ευρώπη και τη Μεσόγειο–, μπορούν να επιλυθούν αν ασκηθεί περισσότερη πίεση στην Αθήνα να οδηγηθεί σε συμβιβασμούς που καταστρατηγούν την πάγια ελληνική θέση ότι η μόνη διαφορά με τη γείτονα είναι το δίδυμο υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ.
Η Ελλάδα πρέπει να συνομιλεί με την Τουρκία. Είναι εθνική ανάγκη. Δεν είναι πρωθυπουργικό προνόμιο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πιστεύει ότι η πειθήνια συμμόρφωση της χώρας με τις συμμαχικές επιλογές, από την Ουκρανία μέχρι το Αιγαίο, θα του πιστωθεί προσωπικά.
Στη συνέντευξη του πρόσφατα στον Alpha, σε μια σκηνοθετημένη επίδειξη ηγετικής αποφασιστικότητας και σθεναρής προσωπικής ιδιοσυγκρασίας, τόνισε με έμφαση ότι η αποστολή στρατιωτικού υλικού στην Ουκρανία ήταν αποκλειστικά δική του απόφαση, απαξίωσε το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών, αρνήθηκε τη διαβούλευση με την αντιπολίτευση.
Θα επιδείξει την ίδια αλαζονική αμετροέπεια αν ποτέ υπάρξει η –απευκταία– στιγμή που θα κληθεί να εξηγήσει δημόσια γιατί υποχώρησε άβουλα στην απαίτηση να εκχωρηθούν διεθνώς κατοχυρωμένα δικαιώματα της χώρας;