Στροφή 180 μοιρών έκανε ο πρωθυπουργός του ισπανικού κράτους Π. Σάντσεθ και το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) από την πολιτικά συναινετική και παγιωμένη επί 46 χρόνια1 θέση του κράτους ως προς το μέλλον της Δυτικής Σαχάρας, πρώην αποικίας του: υλοποίηση των αποφάσεων της Γ.Σ του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας (1966!) που προβλέπει (ισχύει μέχρι σήμερα) μεταβίβαση από την Ισπανία (και μετά το 1975 και από το Μαρόκο) της κυριαρχίας της Σαχάρας μεταβατικά στον ΟΗΕ και διενέργεια δημοψηφίσματος αυτοδιάθεσης του λαού σαχαραουί.
Ο Π. Σάντσεθ, χωρίς να έχει ενημερώσει τη Βουλή, κανένα κόμμα της συμπολίτευσης ή της αντιπολίτευσης, αποδέχθηκε την πρόταση του δικτάτορα βασιλιά του Μαρόκου Μοχάμεντ VI για αυτονομία της Σαχάρας -πάγια θέση του Μαρόκο από το 2007, θεωρώντας την σαν την «πιο σοβαρή, ρεαλιστική και αξιόπιστη». Σαν ενισχυτικό στοιχείο προβλήθηκε και η αποδοχή της πρότασης από τις ΗΠΑ και ΕΕ, κυρίως της Γαλλίας και Γερμανίας. Αν και δεν έχει αποσαφηνιστεί η μορφή και το περιεχόμενο της «αυτονομίας», όλα συγκλίνουν στο ότι η Σαχάρα συμφωνήθηκε να είναι μια επαρχία/περιφέρεια του Μαρόκο, λιγότερο ή περισσότερο εξαρτημένη από την κεντρική εξουσία. Είναι προφανές ότι η ένοπλη εκπροσώπησή των σαχαραουί, το Πολισάριο2, θα συνεχίσει τους αγώνες για εθνική ανεξαρτησία.
Στο στόχαστρο συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης
Σύσσωμη η αριστερά (και η αυτονομιστική) τοποθετείται κατηγορηματικά και με σαφήνεια απέναντι στην απόφαση του Π. Σάντσεθ και του κόμματός του, ασκεί κριτική για την απραξία των προηγούμενων κυβερνήσεων (Δεξιά, Σοσιαλιστές) και για τη μονομερή απόφαση του Σάντσεθ για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα που έχει κατακτηθεί, παρά τις όποιες διαφορές, πολιτική συναίνεση. Εκδηλώνει ταυτόχρονα την αλληλεγγύη της στο λαό σαχαρουί με πολυπληθείς συγκεντρώσεις σε πολλές πόλεις απαιτώντας, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στους σαχαραουί και Ελευθερία στη Σαχάρα.
Η αντίδραση όλων των κομμάτων και η πίεση για σύγκληση της Βουλής – ιδιαίτερα από το ‘’Ενωμένες Μπορούμε» (Unidas Podemos) που συγκυβερνά - τελεσφόρησε και η συζήτηση στη Βουλή πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη, 30.3.2022.
Ο Π. Σάντσεθ, αν και ένθερμος υποστηρικτής του δικαιώματος του ουκρανικού λαού να υπάρχει ως ανεξάρτητη χώρα, του Κράτους Δικαίου και τήρησης της διεθνούς νομιμότητας υπερασπίστηκε, για πάνω από μία ώρα την απόφασή του, χωρίς να αποδέχεται ότι αυτή αποτελεί στροφή 180 μοιρών, αλλά «ένα παράθυρο ευκαιρίας», «μία διέξοδος ρεαλιστικής πολιτικής σε μια σύγκρουση που είναι αποτελματωμένη».
Άσκησε κριτική στα υπόλοιπα κόμματα που δεν λαμβάνουν υπόψη την πολυπλοκότητα του ζητήματος και τόνισε ότι η πρότασή του λειτουργεί και σαν «Ένα ακόμα βήμα στις διαταραγμένες, τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα, σχέσεις με το γειτονικό Μαρόκο, στρατηγικός και απαραίτητος εταίρος». Δεν θέλησε να διευκρινίσει ποιο είναι το παράθυρο ευκαιρίας, και το περιεχόμενο της αυτονομίας.
Το κλίμα ήταν οξυμένο, όπως και οι περισσότερες τοποθετήσεις. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος των Ποδέμος, Π. Ετσενίκε, αν και άσκησε αυστηρή κριτική, δήλωσε ότι ο συνασπισμός που εκπροσωπεί δεν θέτει θέμα αποχώρησης από την κυβέρνηση.
Η Σαχάρα στο προσκήνιο
Η κινητικότητα σχετικά με το μέλλον της Σαχάρας σε επίπεδο ΕΕ ξεκίνησε με τον εμπορικό «πόλεμο» που ξέσπασε τον περασμένο χρόνο μεταξύ Ισπανίας- Μαρόκου για τις εξαγωγές στην Ευρώπη τομάτας και πεπονιών και την προσφυγή του Πολισάριο στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις ετικέτες των προϊόντων που εξάγονται στην Ευρώπη ως μαροκινά (κυρίως οπωροκηπευτικά, ο μεγαλύτερος όγκος των οποίων είναι τομάτες και πεπόνια), ενώ παράγονται στα κατεχόμενα εδάφη και σε συνθήκες ακραίας εκμετάλλευσης (αντίστοιχη περίπτωση με Ισραήλ - κατεχόμενα Παλαιστίνης). Αν και το Δικαστήριο αποφάσισε την ακύρωση των νέων διευρυμένων σχετικών συμφωνιών (29/9/2021), η Επιτροπή στην ετήσια έκθεσή της αναφέρεται στην ακύρωση της απόφασης του Δικαστηρίου (με ποιες διαδικασίες άραγε;) και όπως καταγγέλλει, μεταξύ άλλων, το Πολισάριο, στην έκθεση εγκωμιάζεται ο σφετερισμός των φυσικών πόρων της Σαχάρας από τον αποικιοκρατικό Μαρόκο.
Αρχές Ιανουαρίου, ο πρόεδρος της Γερμανίας θυμάται… μετά από 14 χρόνια την πρόταση του Μαρόκου για αυτονομία της Σαχάρας και την αποκαλεί «καλή βάση για επίλυση της ένοπλης σύγκρουσης» και προσκαλεί, για πρώτη φορά, τον βασιλιά σε επίσημη επίσκεψη στη Γερμανία.
Από τις αρχές Μαρτίου, η κινητικότητα διευρύνεται με την αναπληρώτρια υπουργό Εξωτερικών των Η.Π.Α Γ. Σέρμαν να περιοδεύει σε Αλγερία, Μαρόκο και την τοποθέτηση, μετά από δύο χρόνια, ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ.
Ενώ αναφέρονται σε μια συμφωνία αποδεκτή από όλα τα μέρη, ο λαός της Σαχάρας και ο εκπρόσωπός του Μέτωπο Πολισάριο δεν λογίζονται ως ενδιαφερόμενα μέρη.
Το Πολισάριο και η κυβέρνηση των σαχαραουί (RASD) εξέδωσαν ανακοινώσεις στις οποίες καταγγέλλουν την πρόταση αυτονομίας, αλλά αναλύουν –ιδιαίτερα της κυβέρνησης- το πλαίσιο και τις επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή. Λόγω έλλειψης χώρου σε επόμενο φύλλο της «Εποχής».
Σημειώσεις:
1. Το φρανκικό καθεστώς, αφού δεν κατάφερε την προσάρτηση της Δ. Σαχάρας στην Ισπανία, προσέφυγε στις 14-11-1975 στη «Συμφωνία» με το Μαρόκο και την Μαυριτανία για το μέλλον του λαού της Δυτικής Σαχάρας. Αντί για αποαποικιοποίηση, ο νεαρός τότε πρίγκιπας Χουάν Κάρλος εκπρόσωπος του ετοιμοθάνατου Φράνκο, παρέδωσε μονομερώς την κυριαρχία του ισπανικού κράτους στη Σαχάρα σε τριμερή Διοίκηση (Ισπανία, Μαρόκο, Μαυριτανία), έχοντας και τη συναίνεση των ΗΠΑ. Ο ΟΗΕ δεν αποδέχτηκε αυτήν την εξέλιξη ως αποαποικιοποίηση και στην απόφασή του (ισχύει ακόμα) αναγνωρίζει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του λαού σαχαραουί. Το 1979, η Μαυριτανία παραιτήθηκε των «δικαιωμάτων» της στη Σαχάρα και τα εδάφη που κατείχε προσαρτήθηκαν στο Μαρόκο.
2. Ιδρύθηκε το 1973 και το 1976 ανακηρύσσεται η ίδρυση της Προεδρικής Αραβικής Δημοκρατίας Σαχαραουί (RASD) που δημοσιοποιεί το ριζοσπαστικό, σοσιαλιστικό Σύνταγμα της νέας χώρας. Ακολουθεί 15ετής αιματηρός και συνάμα ηρωικός αντιαποικιακός αγώνας και η συμφωνία ειρήνης το 1991 (σχέδιο Βαλντχαϊμ,) που, παρά τις συνεχείς παραβιάσεις και την ακραία καταστολή από το Μαρόκο, κράτησε μέχρι τις 13 Νοεμβρίου 2020. Αναλυτικά, στην «Εποχή» 12-12-2020.