Οι δυνάμεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ενότητα της γαλλικής Αριστεράς δεν το ήθελαν, και κανείς δεν ήταν πρόθυμος να αναλάβει τις ευθύνες, λέει στην Εποχή ο εκδότης του αριστερού περιοδικού «Regards» Ροζέ Μαρτελί. Παράλληλα, μιλάει για τα επίδικα των προεδρικών εκλογών, αναφέρεται στα προβλήματα που έχει ο Μελανσόν στην προσπάθειά του να μπλοκάρει το δρόμο για το δεύτερο γύρο στην Λεπέν, και επισημαίνει την ανάγκη να δημιουργηθεί μια δυναμική προσέγγιση για ολόκληρη την Αριστερά ενόψει των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου.
Ποια θεωρείς ότι είναι τα επίδικα των εκλογών της 10ης Απρίλη από την πλευρά της Αριστεράς;
Για την Αριστερά, οι επερχόμενες εκλογές πρέπει να έχουν έναν τριπλό άμεσο στόχο: α) να τιμωρηθεί η συνεχής στροφή προς τα δεξιά, που ακολουθεί ο Εμανουέλ Μακρόν από την εκλογή του το 2017, β) να μειωθεί ο χώρος που καταλαμβάνει η Ακροδεξιά, ειδικά μεταξύ των εργατικών τάξεων, γ) να πάρει πίσω η Αριστερά τη δύναμη που έχασε το 2017 και έκτοτε δεν έχει ανακτήσει. Πέρα όμως από τον άμεσο στόχο, δεν πρέπει να υποτιμούμε και τις μακροπρόθεσμες προκλήσεις: α) να σταματήσουμε το σπιράλ των ανισοτήτων και των διακρίσεων, β) να αποκαταστήσουμε τη ρυθμιστική δραστηριότητα των δημόσιων δομών, με τον επαναπροσανατολισμό της χρήσης των διαθέσιμων πόρων και το ριζικό εκδημοκρατισμό της λειτουργίας ολόκληρης της δημόσιας σφαίρας γ) να αποκαταστήσουμε πλήρως τη λειτουργικότητα μιας δημοκρατίας που σήμερα έχει καταρρεύσει. Εν ολίγοις, αυτό που πρέπει να περιμένουμε από αυτές τις εκλογές είναι να ξεκλειδώσουν ένα πολιτικό σύστημα που βρίσκεται σε απόλυτη αγκύλωση.
Πώς βλέπεις το πολιτικό τοπίο μια εβδομάδα πριν από τις εκλογές;
Τους τελευταίους μήνες, οι πολιτικές οικογένειες παρουσίασαν εικόνα διάλυσης, τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά. Ωστόσο, η κατάσταση σταδιακά έχει διευθετηθεί. Στο πλαίσιο της παραδοσιακής κοινοβουλευτικής Δεξιάς, ο Εμανουέλ Μακρόν, με 28% κατά μέσο όρο στις δημοσκοπήσεις, έχει καταφέρει να ξεπεράσει την επίσημη υποψήφια των Ρεπουμπλικανών Βαλερί Πεκρεσέ, που βρίσκεται μεταξύ 10-11%. Στην Ακροδεξιά, που είναι ισχυρότερη από ποτέ με σχεδόν το ένα τρίτο στην πρόθεση ψήφου, η Μαρίν Λεπέν με 19- 20% φαίνεται να έχει προβάδισμα έναντι του Έρικ Ζεμούρ. Στα αριστερά, ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν με περίπου 14% έχει ένα σαφές προβάδισμα έναντι των ανταγωνιστών του, του κομμουνιστή Φαμπιέν Ρουσέλ που είναι στο 3-4%, της σοσιαλίστριας Αν Ινταλγκό που βρίσκεται στο 2% και του οικολόγου Γιανίκ Ζαντό που είναι στο 5,5%. Θα καταφέρει, όπως προτείνει, να ενσαρκώσει μια «χρήσιμη ψήφο» στα αριστερά για να μπλοκάρει το δρόμο για το δεύτερο γύρο στην Ακροδεξιά; Στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές συγκέντρωσε 7 εκατομμύρια ψήφους, έχοντας ένα αναμφισβήτητο ταλέντο και μια σταθερή πολιτική εμπειρία, και διαθέτοντας ένα πολύ ενεργό μαχητικό δίκτυο γύρω από τον πυρήνα της Ανυπότακτης Γαλλίας. Όμως σήμερα έχει τέσσερα μειονεκτήματα. Μετά το 2017 γύρισε την πλάτη του στη συνάθροιση των δυνάμεων της Αριστεράς, που θα μπορούσε να ενεργοποιήσει με αυτό το εξαιρετικό ποσοστό που πήρε ως υποψήφιος πρόεδρος. Έτσι, συνέβαλε στην ανάδειξη των διαιρέσεων που σήμερα περιπλέκουν την ανασύνταξη που επιζητά. Δεν έχει ακόμη μειώσει επαρκώς το ποσοστό του 11% έως 12% των τριών ανταγωνιστών του. Τέλος, κινείται μέσα σε μια δεξαμενή ψήφων της Αριστεράς που παραμένει η χαμηλότερη μέχρι σήμερα σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα, και η οποία είναι στο 27%, έναντι του 32% της Ακροδεξιάς και του 41% της κλασικής Δεξιάς.
Πώς έχουν επηρεάσει τη δυναμική των υποψηφίων οι εξελίξεις στην Ουκρανία;
Μέχρι σήμερα δεν έχουν αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων, εκτός ίσως από τον Ζεμούρ, που οι φιλορωσικές θέσεις του τον ρίχνουν δημοσκοπικά. Ο Ζαντό, και ακόμη περισσότερο η Ινταλγκό, έβαλαν φωτιές εναντίον του Μελανσόν, ο οποίος, στο όνομα των ευθυνών της Δύσης για την αταξία του παγκόσμιου συστήματος, πριν ξεκινήσει η εισβολή στην Ουκρανία είχε εκφράσει κάποιες τουλάχιστον διφορούμενες κρίσεις για τη διεθνή πολιτική του Βλαντιμίρ Πούτιν. Όμως, μόλις ξεκίνησε η ρωσική επιθετικότητα ο Μελανσόν αποστασιοποιήθηκε σταθερά από τον Πούτιν και, με υπεύθυνο τρόπο, τόσο ο ίδιος όσο και ο Ρουσέλ λένε, για παράδειγμα, ότι η φυγή της Γαλλίας από το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να εξεταστεί μόνο μετά τη διευθέτηση της ρώσο-ουκρανικής σύγκρουσης. Επομένως, όποια και αν είναι η γνώμη του καθενός για τις θέσεις του Μελανσόν και του Ρουσέλ για τη διεθνή κατάσταση, είναι σαφές ότι για τη συνολική ευθύνη του Πούτιν στην επίθεση κατά του ουκρανικού λαού, οι θέσεις των δύο υποψηφίων, που είναι στα αριστερά εντός της Αριστεράς, δεν διαφέρουν.
Για άλλη μια φορά βλέπουμε διασπασμένη τη γαλλική Αριστερά. Για ποιους λόγους δεν επιτεύχθηκε μια προεκλογική συμφωνία;
Γιατί δεν ήταν δυνατή η ενότητα της Αριστεράς; Γιατί οι συμβαλλόμενες δυνάμεις δεν το ήθελαν. Ο Μελανσόν δεν οραματιζόταν μια ενότητα, χωρίς να έχει ηγεμονικό ρόλο. Οι Πράσινοι θεώρησαν ότι η κλιματική έκτακτη ανάγκη σημαίνει πως η πολιτική οικολογία πρέπει να είναι η κεντρική δύναμη. Οι σοσιαλιστές δυσκολεύονταν να οραματιστούν μια δυναμική κατάσταση, όπου οι ίδιοι θα ήταν μόνο μια μικρή δύναμη μεταξύ άλλων. Οι κομμουνιστές κατέληξαν να πείσουν τους εαυτούς τους ότι οι προηγούμενες συνεργασίες τους με τον Μιτεράν ή τον Μελανσόν ήταν η βασική αιτία της παρακμής τους. Ουσιαστικά, όλοι ήθελαν την ενότητα στα χαρτιά, αλλά κανείς δεν ήταν πρόθυμος να αναλάβει τις ευθύνες. Πρέπει να ειπωθεί, εις βάρος όλων των πλευρών, ότι η αναγκαία ενότητα της Αριστεράς συγκρούεται με την ύπαρξη των διαφορών που υπάρχουν, και που δεν έχουν συζητηθεί επαρκώς. Αν το πάθος για την ενότητα είναι κάτι που χαρακτηρίζει όλη την Αριστερά, ο τρόπος για να το πετύχει παραδοσιακά τη διχάζει. Γνωρίζουμε το ρήγμα που υπάρχει ανάμεσα στην Αριστερά που επιδιώκει τη δράση εντός των κυρίαρχων κανόνων, προκειμένου να τους εξυπηρετήσει, και στην Αριστερά που θεωρεί ότι μόνο μια ρήξη με τους συστημικούς κανόνες μπορεί να καταστήσει δυνατή μια οριστική μετάβαση προς την κοινωνική ισότητα. Γνωρίζουμε, επίσης, ότι η Αριστερά διαφοροποιείται ως προς τον ρόλο του κράτους και των εξαναγκασμών του, θέμα το οποίο διαχωρίζει τους κρατιστές, τους ρεπουμπλικάνους, τους αυτοδιαχειριστές ή τους ελευθεριακούς. Με την πάροδο του χρόνου έχουν προστεθεί και άλλες γραμμές διαφοροποίησης, γύρω από την οικολογία, την μετα-αποικιοκρατία, το φύλο, ή τη θρησκεία. Κάποιοι μάλιστα εργάζονται για να σκληρύνουν σε ορισμένες αποχρώσεις και να φτιάξουν τείχη, ανάμεσα στον κοινοτισμό, στην εγρήγορση, στον ισλαμοαριστερισμό. Αυτό είναι λάθος. Οι διαφορές δεν πρέπει να καλύπτονται, ούτε να χρησιμοποιούνται ως διαχωριστικές γραμμές που νομιμοποιούν τον αμοιβαίο αποκλεισμό του ενός ή του άλλου ρεύματος. Το να θέλουμε την ενότητα της Αριστεράς σημαίνει ασφαλώς να καταλάβουμε τις διαφορές που υπάρχουν εντός της, αλλά σημαίνει επίσης και να μάθουμε να κυριαρχούμε στις διαφορές έτσι ώστε να μην γίνουν συρματοπλέγματα.
Ενόψει των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου, κατά πόσο θεωρείς ότι είναι εφικτή η συνεργασία των δυνάμεων της Αριστεράς που προτείνει ο Φαμπιέν Ρουσέλ;
Η Αριστερά βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό, αντιμετωπίζοντας μια Δεξιά που έχει ριζοσπαστικοποιηθεί από την Ακροδεξιά της. Για πολλά χρόνια ενσάρκωνε την εργατική και τη λαϊκή ψήφο, αλλά αυτό δεν ισχύει σήμερα. Το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών θα εξαρτηθεί φυσικά από την ισορροπία δυνάμεων που θα καταγραφεί στις προεδρικές εκλογές. Αλλά φαίνεται να είναι δύσκολο για την Αριστερά. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, λοιπόν, θα χρειαστεί να δημιουργηθεί μια δυναμική προσέγγισης για ολόκληρη την Αριστερά ή, ελλείψει αυτής, για ένα μεγάλο μέρος της. Θα επικρατήσει η σοφία, όταν δεν έγινε αυτό πριν από τις προεδρικές εκλογές; Το ελπίζουμε, όποια μορφή και αν πάρει. Για αυτό, θα πρέπει να αποβάλλουμε κάθε πνεύμα ηγεμονίας όπως και κάθε πνεύμα αποκλεισμού.