Ο αυταρχικός ηγέτης, που μέχρι τώρα δεν ήθελε να δεχτεί ούτε έναν «σκουρόχρωμο, αλλόθρησκο» πρόσφυγα, έτρεξε να επιδείξει μπροστά στις κάμερες τον επιλεκτικό ανθρωπισμό του.
Το ραντεβού των «ατίθασων παιδιών» του Βίζεγκραντ (V4: Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχία) που ήταν προγραμματισμένο να γίνει στη Βουδαπέστη την περασμένη Τετάρτη και Πέμπτη, σε επίπεδο υπουργών Άμυνας, προφανώς δεν ήταν άσχετο με τις ουγγρικές εκλογές της Κυριακής. Η συνάντηση είχε στόχο να χαρίσει λίγη διεθνή λάμψη στον πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος μετά από 12 χρόνια στην εξουσία αντιμετωπίζει μια συνασπισμένη αντιπολίτευση, που μέχρι πριν από μερικές εβδομάδες έμοιαζε ικανή να απειλήσει την παντοδυναμία του.
Η συνάντηση των τεσσάρων της Κεντροανατολικής Ευρώπης αναβλήθηκε, όμως, εξαιτίας του ίδιου λόγου, που εκτιμάται ότι οδήγησε σε αλλαγή του κλίματος στην Ουγγαρία, ξαναδίνοντας δημοσκοπικό προβάδισμα στον «Βικτάτορα». Τη στάση δηλαδή του μαγυάρου πρωθυπουργού απέναντι στη Μόσχα και τη βάναυση εισβολή της στην Ουκρανία. Η υπουργός Άμυνας της Τσεχίας, Γιάνα Τσερνοχόβα ήταν εξαιρετικά καυστική στο τουίτερ: «Πάντα υποστήριζα τους V4 και λυπάμαι πολύ που το φθηνό ρωσικό πετρέλαιο είναι πιο σημαντικό για τους ούγγρους πολιτικούς από το ουκρανικό αίμα». Ακολούθησαν ανάλογες επικριτικές δηλώσεις και από την πολωνική πλευρά και έτσι το γεγονός ματαιώθηκε. Αλλά αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα στην παρούσα φάση τον Ορμπαν. Οι εκλογές έχουν απόλυτη προτεραιότητα και ο αντιρωσισμός δεν δίνει τόσες ψήφους όσες στην περίπτωση της Πολωνίας.
Ευρωπαίος, αλλά και ουδέτερος
Η κυβέρνησή του συμμετείχε μεν στις κυρώσεις της ΕΕ, αλλά τράβηξε χειρόφρενο στα σχέδια για ενεργειακό εμπάργκο ή στην αποστολή κυανόκρανων και στη μεταφορά πολεμικού υλικού του ΝΑΤΟ μέσω των εδαφών της στην Ουκρανία.
Ο Βίκτορ Όρμπαν είχε μάλλον προβλέψει το «κακό,» όταν τον Ιανουάριο ταξίδεψε στην Μόσχα ως ένας από τους τελευταίους ηγέτες της ΕΕ, για να κλείσει ενεργειακές συμφωνίες με τον Πούτιν. Φτηνό πετρέλαιο και νέους πυρηνικούς αντιδραστήρες είχε τότε το μενού. Κάθισε πρώτος απέναντι στο ρώσο πρόεδρο στο μακρύ τραπέζι, που έγινε ευρύτερα γνωστό, όταν ακολούθησαν αργότερα οι Μακρόν και Σολτς και βάφτισε την αποστολή του ως «ειρηνευτική», χωρίς βεβαίως κανείς στο εξωτερικό να τον παίρνει σοβαρά και να περιμένει από αυτόν να αποτρέψει τον πόλεμο. Αλλά αυτό που τον ενδιέφερε ήταν το εσωτερικό του κοινό, όπως συμβαίνει με πολλούς δεξιούς ευρωπαίους πολιτικούς εσχάτως.
Από τη στιγμή που ξεκίνησε ο πόλεμος, ο δεσποτικός ηγέτης κρατά μια πολύ προσεκτική στάση, τονίζοντας ότι στο κέντρο του ενδιαφέροντός του βρίσκεται πάντα «το συμφέρον του λαού του». Σε αυτόν συνυπολογίζει εσχάτως και αρκετές δεκάδες χιλιάδες Μαγυάρους από τη μειονότητα στην Ουκρανία, που έφτασαν ως πρόσφυγες στην Ουγγαρία, κατέχοντας ήδη ουγγρικό διαβατήριο και θα έχουν και δικαίωμα ψήφου αυτή την Κυριακή. Έτσι, ο αυταρχικός ηγέτης, που μέχρι τώρα δεν ήθελε να δεχτεί ούτε έναν «σκουρόχρωμο, αλλόθρησκο» πρόσφυγα, αγνοώντας ακόμα και απειλές για κυρώσεις από την ΕΕ, έτρεξε τώρα στα σημεία πρόχειρης εγκατάστασης των προσφύγων, επιδεικνύοντας μπροστά στις κάμερες τον επιλεκτικό ανθρωπισμό του.
Η στάση του μπορεί από πολλούς στη Δύση να χαρακτηρίζεται ως φιλορωσική ή διασπαστική, αλλά εγκρίνεται από τα συντηρητικότερα τμήματα της ουγγρικής κοινωνίας ειδικά στην επαρχία, εκεί που το Fidesz (Σύνδεσμος Νέων Δημοκρατών) φαίνεται να πετυχαίνει τα καλύτερα ποσοστά του, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις μεγαλύτερες πόλεις και ειδικά στην Βουδαπέστη, όπου η αντιπολίτευση κρατά ακόμα το προβάδισμα. Άλλωστε, εκεί είχε επικρατήσει και στις δημοτικές εκλογές.
Όταν λέμε αντιπολίτευση μιλάμε για ένα συνασπισμό εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους κομμάτων από τους πρώην ακροδεξιούς του Jobbik, που τώρα δηλώνουν μετανοημένοι Χριστιανοδημοκράτες μέχρι τους Σοσιαλδημοκράτες.
Ένα εκλογικό σύστημα στα μέτρα του Όρμπαν
Συνολικά οκτώ κόμματα ενώθηκαν σε μια ενιαία λίστα για μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το Fidesz, αλλά και τον εκλογικό νόμο, ένα συνδυασμό απλής αναλογικής και πλειοψηφικού, που έχει αλλάξει αμέτρητες φορές για να βολεύει το σημερινό καθεστώς. Από τις 199 έδρες της Βουλής, οι 93 κατανέμονται μεταξύ των κομμάτων με απλή αναλογική. Το εκλογικό όριο είναι 5% για ένα κόμμα, 10% για ένα συνασπισμό δύο κομμάτων και 15% για τρικομματικούς ή πολυπληθέστερους συνασπισμούς. Οι υπόλοιπες 106 μοιράζονται με πλειοψηφικό σύστημα, σε ισάριθμους εκλογικούς τομείς, δηλαδή στον πρώτο σε ψήφους υποψήφιο κάθε τομέα. Εδώ οι εκλεκτοί του κυβερνώντος Fidesz έχουν παραδοσιακά υπεροπλία, λόγω και των πλεονεκτημάτων, που τους εξασφαλίζει η «εγγύτητα» με την εξουσία και το γεγονός ότι οι περισσότεροι είναι ήδη βουλευτές.
Στις εκλογές του 2018, το Fidesz είχε κατακτήσει 133 έδρες, οριακά δηλαδή την πλειοψηφία των δύο τρίτων. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις φαινόταν να επικρατεί με 115-120 έδρες. Η εικόνα αυτή εμφανίστηκε από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, ενώ στα τέλη του περασμένου χρόνου ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης έδειχνε να παίρνει αυτός προβάδισμα πλησιάζοντας μέχρι και τις 110 έδρες.
Θα είναι λοιπόν έκπληξη αν η αντιπολίτευση μπορέσει να εκθρονίσει τον Όρμπαν, ο οποίος φαίνεται να εκμεταλλεύεται πολύ πονηρά την τάση, που έχει παρατηρηθεί διαχρονικά σε περιόδους μεγάλων κρίσεων, να συσπειρώνεται το εκλογικό σώμα γύρω από τον έχοντα την εξουσία. Και ο Όρμπαν, έτσι κι αλλιώς, καλλιεργεί συνειδητά την εικόνα ενός στιβαρού και αποφασισμένου «τιμονιέρη», που δεν φοβάται τις φουρτούνες.
H αντιπολίτευση πόνταρε πολλά στην «χαρισματική και ήρεμη» προσωπικότητα του Πέτερ Μάρκι-Ζάι, δημάρχου μιας κωμόπολης 47.000 κατοίκων, που επιλέχτηκε μετά από ψηφοφορία ανάμεσα στους ηγέτες των κομμάτων της. Συντηρητικός, πιστός καθολικός, οικογενειάρχης και πατέρας 7 παιδιών φάνηκε στην αρχή να μπορέσει να αποτελέσει ένα αντίβαρο στον Όρμπαν. Αλλά ο πόλεμος άλλαξε την ατζέντα. Ο σημερινός πρωθυπουργός κατηγορεί την αντιπολίτευση για τη φιλοδυτική της στάση και κινδυνολογεί, λέγοντας ότι αυτοί ανεύθυνα θέλουν να στείλουν ούγγρους στρατιώτες να σκοτωθούν στην Ουκρανία. Φυσικά ο Όρμπαν αρνείται τις προτάσεις του Μάρκι-Ζάι για απευθείας αντιπαράθεση μέσω μιας τηλεμαχίας και εκμεταλλεύεται τη συνεχή του παρουσία στα ελεγχόμενα ΜΜΕ ως «κυβερνήτης». Η αντιπολίτευση δικαιούται μόνο το «νόμιμο ελάχιστο» χρόνο στη δημόσια τηλεόραση, που καθορίζει ακόμα την «ατμόσφαιρα» στην επαρχία.
Μέσα σε αυτό το κλίμα και με τον Ορμπαν να έχει αξιοποιήσει τη σχετικά καλή κατάσταση της οικονομίας της χώρας το προηγούμενο διάστημα, δίνοντας κάποια επιδόματα στα κατώτερα στρώματα, φαντάζει δύσκολη η ανατροπή του. Λογικά θα καταφέρει και πάλι να επικρατήσει και να βάλει πλώρη για να πιάσει το ρεκόρ της Ανγκέλα Μέρκελ, με 16 χρόνια στην εξουσία. Ήδη μετά την αποχώρηση της καγκελαρίου είναι πλέον ο εν ενεργεία πρωθυπουργός χώρας της ΕΕ με την μακρύτερη θητεία.
Το ερώτημα για το πώς θα διαμορφωθεί η στάση του μεταπολεμικά, έχοντας σπάσει το μέτωπο συνεργασίας, που διατηρούσε παραδοσιακά με την Πολωνία μένει προς το παρόν μετέωρο. Έτσι κι αλλιώς, όταν θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία τίποτε στην ΕΕ δεν θα είναι ίδιο με πριν. Και η ανάγκη της για «ενότητα» μπορεί να δημιουργήσει νέα δεδομένα και διαφορετικές «ταχύτητες». Ο Όρμπαν θα επιδιώξει και τότε να πλασαριστεί όσο μπορεί καλύτερα, όπου θα αισθάνεται βολικότερα.