Βενετία Αποστολίδου «Η Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο – Η συγκρότηση της επιστήμης της Νεοελληνικής Φιλολογίας (1942-1982)», εκδόσεις Πόλις, 2022
Η ίδρυση των πρώτων πανεπιστημίων ανάγεται στον 12ο αιώνα, ωστόσο η άνθηση των πανεπιστημιακών σπουδών με τη μεγάλη διεύρυνση των επιστημονικών πεδίων είναι υπόθεση της νεοτερικότητας και κυρίως των δύο τελευταίων αιώνων. Στην Ελλάδα, ένα επιστημονικό πεδίο που άργησε να αυτονομηθεί και να αποκτήσει ρίζες είναι η Νεοελληνική Φιλολογία. Παραμένοντας για καιρό στη -βαριά- σκιά της αρχαίας γραμματείας και των σχετικών σπουδών, θύμα επίσης του γλωσσικού διχασμού, η Νεοελληνική Φιλολογία περιμένει να μπει βαθιά ο 20ός αιώνας μέχρι να πάρει τη θέση της στο ελληνικό πανεπιστήμιο.
Η μελέτη της Βενετίας Αποστολίδου «Η Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο», με υπότιτλο «Η συγκρότηση της επιστήμης της Νεοελληνικής Φιλολογίας (1942-1982)» είναι και πρωτότυπη και ιδιαίτερα διαφωτιστική. Θα χρειαστεί οπωσδήποτε να επανέλθουμε, ωστόσο ήδη εδώ μπορούμε να πούμε ότι η καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. αποδίδει με σαφήνεια και εμβρίθεια όλα τα ζέοντα σχετικά ζητήματα, είτε αυτά αφορούν τις ομοιότητες, τις διαφορές αλλά και τους ανταγωνισμούς Αθήνας - Θεσσαλονίκης που φιλοξενούν τις πρώτες έδρες, είτε στη γλώσσα και τους τρόπους διδασκαλίας της λογοτεχνίας, είτε στις δύσκολες σχέσεις της πανεπιστημιακής έρευνας με την εξωπανεπιστημιακή λογοτεχνική κριτική αλλά και τη θεωρία της λογοτεχνίας.
Και όλα αυτά τα κάνει μέσα από πρόσωπα. Είναι τα πρόσωπα - σταθμοί στην ιστορία της πανεπιστημιακής Νεοελληνικής Φιλολογίας. Δεν ξεκινά από τις δύο πρώτες έδρες που κατέλαβαν το Μεσοπόλεμο οι Νίκος Βέης και Γιάννης Αποστολίδης στα πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης αντίστοιχα, γιατί όπως εξηγεί, «δεν μπορούμε να μιλήσουμε ακόμη για κοινότητα», κοινότητα γύρω από μια επιστήμη που είναι απαραίτητο στοιχείο της συγκρότησής της. Ωστόσο στο πρώτο μέρος αναφέρεται στους δύο αυτούς πρώτους καθηγητές, όπως και γενικότερα στη νεοελληνική φιλολογία του Μεσοπολέμου με τον Ιωάννη Συκουτρή, τον Κ.Θ. Δημαρά –τον ονομάζει «δάσκαλο χωρίς έδρα», του οποίου τη γραμμή ακολούθησαν λίγο-πολύ και η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη– τον Παλαμά και τον Σεφέρη, που όπως και ο Ξενόπουλος είχαν μεγάλη ισχύ ως κριτικοί.
Όμως την αληθινή ιστορία της συγκρότησης της επιστήμης της Νεοελληνικής Φιλολογίας την ξεκινά από το 1942, όταν διορίζεται στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ο Γεώργιος Ζώρας και πηγαίνει μέχρι το 1982, όταν οι δύο εμβληματικοί καθηγητές των δύο Πανεπιστημίων Αθήνας και Θεσσαλονίκης, οι Ζώρας και Λίνος Πολίτης, πεθαίνουν. Στο ενδιάμεσο οι Σταμάτης Καρατζάς - Άλκης Αγγέλου, ο Γ.Π. Σαββίδης, ο Απόστολος Σαχίνης, ο Δημήτρης Μαρωνίτης, ο Παναγιώτης Μουλλάς, οι Βαγγέλης Σκουβαράς – Κάρολος Μητσάκης, ο Π.Δ. Μαστροδημήτρης. Αλλά και σημαντικές διδακτορικές διατριβές που έδωσαν ώθηση στην επιστήμη. Στην οποία δίνει ώθηση και το βιβλίο αυτό.