Σκίτσο του Βαγγέλη Χερουβείμ
Αν η Συναυλία για την Ειρήνη στα Προπύλαια ήταν μια πρώτη δυναμική και αναγκαία αντίδραση, που πήγαζε από την ανάγκη όλων μας να δηλώσουμε την αντίθεσή μας στη νέα ωμή εισβολή του πολέμου στην καθημερινότητά μας με άμεσο θύμα αυτή τη φορά τον λαό της Ουκρανίας, η Ημερίδα για την Ειρήνη που ακολούθησε μετά από μερικές μέρες, σηματοδοτούσε την υποχρέωση να στοχαστούμε βαθύτερα τα στοιχεία της νέας πραγματικότητας που αυτός πόλεμος φέρνει στην επιφάνεια και να οργανώσουμε την αντίστασή μας στη σκοτεινή και γεμάτη κινδύνους προοπτική που ανοίγει. Αν, λοιπόν, χαρήκαμε για την επιτυχία της Συναυλίας και για τις δυνατότητες που αυτή η επιτυχία αναδείκνυε, η θετική συνεισφορά της Ημερίδας θα πρέπει να προκαλέσει διαφορετικά αισθήματα. Αίσθημα ευθύνης πρώτα απ’ όλα για τη συνέχεια που χρειάζεται να έχει αυτή η πρωτοβουλία, για τη μεγαλύτερη δυνατή ευρύτητα που οφείλει να αποκτήσει και τη μεγαλύτερη απήχηση που μπορεί να βρει.
Από διαφορετικές αφετηρίες
Δεν πρόκειται για την έκφραση μιας υποκειμενικής επιθυμίας, αλλά για τη διαπίστωση μιας δυναμικής που γίνεται ήδη πραγματικότητα. Μια ματιά μόνο στον κατάλογο όσων συμμετείχαν στα τραπέζια της ημερίδας με τις διαφορετικές θεματολογίες (δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο φύλλο της «Ε») μας πείθει γι’ αυτό. Αν βρείτε τον χρόνο να ακούσετε από το διαδίκτυο και τις τοποθετήσεις (που κράτησαν πάνω από τέσσερις ώρες αφήνοντας, δυστυχώς, έξω το τέταρτο τραπέζι λόγω υπέρβασης του προγραμματισμένου χρόνου), τότε θα πεισθείτε για τον ισχυρισμό αυτό και από το περιεχόμενο των παρεμβάσεων. Από τον Βασίλη Βασιλικό, ως τον μητροπολίτη Δημητριάδος Ιγνάτιο, από τον πρώην πρύτανη του ΕΚΠΑ και υπουργό Δικαιοσύνης Μιχ. Σταθόπουλο, ως τον πρώην πρόεδρο του ΔΣΑ και επίσης υπουργό Δικαιοσύνης Αντ. Ρουπακιώτη, από τον ομότιμο καθηγητή του ΕΚΠΑ Παν. Ιωακειμίδη, ως τον πρώην γραμματέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Κωστή Παπαϊωάννου και από την καθηγήτρια Διεθνών Σπουδών Μαριλένα Κοππά, ως την Βασιλική Κατριβάνου του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (για να αναφερθούμε σε μερικές μόνο από τις συνολικά σαράντα εξαιρετικές συμμετοχές) δεν καταγράφεται μόνο η συνύπαρξη σε μια εκδήλωση ανθρώπων με διαφορετικές αφετηρίες, αλλά και μια ευρεία σύμπτωση τοποθετήσεων απέναντι στον συγκεκριμένο πόλεμο, απέναντι στη χρήση της πολεμικής βίας γενικά και στις επιδιώξεις ενός κινήματος ειρήνης και αφοπλισμού.
Με συγκλίνουσες τοποθετήσεις
Αξίζει να επισημάνουμε τη διάθεση που γενικότερα εκφράστηκε για την αποδέσμευση από τη λογική του γεωπολιτικού χωρισμού σε δύο αντίπαλα μέχρις εσχάτων στρατόπεδα, που δεν εκφράζουν τη σύγχρονη παγκόσμια πραγματικότητα και τροφοδοτούν την ένταση και τις συγκρούσεις, αναπαράγοντας τεχνητά το ψυχροπολεμικό πνεύμα σ’ έναν κόσμο που δεν χωρίζεται στα παλιά αντίπαλα συστήματα.
Επίσης, το κοινό ενδιαφέρον για την ανάληψη αυτοτελούς ρόλου της ΕΕ, διακριτού από τις ΗΠΑ, στην προσπάθεια αποτροπής της διαίρεσης του κόσμου με έναν τέτοιο επικίνδυνο τρόπο και στην προοπτική μιας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας. Καθώς και η εκτίμηση πως η Ρωσία και ο ρωσικός λαός –που δεν ταυτίζονται με τον Πούτιν– δεν πρέπει να αποκλειστούν από ένα τέτοιο σχέδιο.
Κοινή ήταν και η πεποίθηση ότι ένα κίνημα ειρήνης και αφοπλισμού χρειάζεται ισχυρούς διεθνείς δεσμούς με αντίστοιχα ευρωπαϊκά και διεθνή κινήματα, έχει ανάγκη από συνέχεια, ιδίως σε περιόδους ειρήνης. Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε την ειρήνη μόνο όταν βλέπουμε τον πόλεμο, όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, θυμίζοντας και την (αυτο)κριτική που έκανε και η Λουτσιάνα Καστελίνα πρόσφατα για το ευρωπαϊκό κίνημα ειρήνης και αφοπλισμού.
Ενδιαφέρον, επίσης, είχαν και οι αναφορές στις εσωτερικές πτυχές της δράσης ενός κινήματος ειρήνης, που συναντούν τους αγώνες κατά των εθνικισμών και του ανταγωνισμού των εξοπλισμών, που εντείνουν τις εχθρότητες αντί να προωθούν την ύφεση και τη συνεργασία. Χαρακτηριστική ήταν η αναφορά του καθηγητή Μιχ. Σταθόπουλου στον απροϋπόθετο διάλογο με την Τουρκία για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Και δυναμικές προτάσεις
Αυτά –και αρκετά άλλα– συνιστούν πολύ ενθαρρυντικά στοιχεία για το άμεσο μέλλον αυτής της πρωτοβουλίας και τις δυνατότητες διεύρυνσης και ενίσχυσής της. Υποθέτουμε ότι η διάθεση υπάρχει. Ακόμα πιο ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι έχουν ήδη κατατεθεί ιδέες, χρήσιμες προτάσεις, τόσο για την ευρύτητα της απεύθυνσης, όσο και για την ανάπτυξη του διεθνούς χαρακτήρα της.
-
Πρώτα απ’ όλα η ιδέα για την αναβίωση της Μαραθώνιας Πορείας Ειρήνης, με τον διεθνή χαρακτήρα που οραματιζόταν ο εμπνευστής της, ο Γρηγόρης Λαμπράκης.
-
Ο συνδυασμός της με ένα διεθνές Φόρουμ Ειρήνης και Αφοπλισμού, μια συνάντηση κινημάτων για ένα κόσμο στον αντίποδα εκείνου που μας ετοιμάζουν οι εραστές της «σύγκρουσης των πολιτισμών» ή της «πράσινης» πυρηνικής ενέργειας.
-
Η ιδέα για την καθιέρωση Φεστιβάλ Ειρήνης με έντονο το πολιτιστικό στοιχείο, ως τόπο συνάντησης και ανταλλαγής μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, όπου η τέχνη μπορεί να αναδείξει τον ενοποιητικό της ρόλο, και να συμβάλει στην προσέγγιση γειτονικών λαών, αλλά και λαών που ωθούνται σε απόσταση από τα συγκρουόμενα γεωστρατηγικά σχέδια και συμφέροντα.
-
Η σκέψη να ανακηρυχθεί η Αθήνα πόλη άσυλο για τους ανθρώπους της τέχνης, που πλήττονται από τον πόλεμο και τις συνέπειές του, τον εκπατρισμό και την προσφυγιά. Ιδέα που μπορεί να υιοθετηθεί από την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση.
Αξίζει για ένα τέτοιο στόχο να κινητοποιηθούν οι περισσότεροι δυνατοί ανθρώπινοι και υλικοί πόροι. Η άμεση και έμμεση ανταπόδοση δεν θα είναι απλώς πολλαπλάσια. Μπορεί να συντελέσει στην ανάδειξη μιας νέας ποιότητας, να αλλάξει συνειδήσεις, να μεταβάλει πνευματικούς και όχι μόνο συσχετισμούς. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει.