Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Με την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, αμέσως μετά την εκλογή τιμητικού προεδρείου και τον χαιρετισμό ξένων ηγετών άρχισε τις εργασίες του το 3ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ στο Ταε-Κβον-Ντο την Πέμπτη. Το κλείσιμό του, με ψήφιση Πολιτικής απόφασης και προτάσεων που θα υποβληθούν, αναμένεται την Κυριακή αργά το απόγευμα.
Η ομιλία του Πρόεδρου του κόμματος είχε τη σαφή επιλογή να καλύψει, κυρίως, την ασθμαίνουσα και πυκνή συγκυρία. Στόχος να προκύψει μια πιο επεξεργασμένη πρόταση του κόμματος προς την κοινωνία και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις έχοντας κατά νου και τις ασάφειες και τα κενά που καταγράφονται στη γραμμή του τον τελευταίο καιρό.
Αυτός ο στόχος, που σε μεγάλο βαθμό καλύφθηκε με επιτυχία, άφηνε, ωστόσο, λιγότερο χώρο για να είναι η ομιλία περισσότερο επαρκής, αν κριθεί ως εισήγηση σε ένα κομματικό συνέδριο. Μάλιστα, ενός κόμματος που, και προσυνεδριακά φάνηκε, έχει ανάγκη αποσαφηνίσεων σε θεμελιώδεις πλευρές της φυσιογνωμίας του. Δεν απουσίαζε, βεβαίως κι αυτό. Οι ιδεολογικού περιεχομένου αναφορές ήταν αρκετές με πιο χαρακτηριστικές την αναφορά στο σύνθημα “σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα” και την υπογράμμιση του πόσο απάτη υπήρξε η περιβόητη θεωρία “του τέλους της ιστορίας”. Και οι δυο στοχεύσεις, κάλυψη της συγκυρίας και βαθύτερη, ιδεολογική ανάγνωση των προβλημάτων της περιόδου διεθνώς, με βάση το περιεχόμενό τους συγκροτούσαν μια ομιλία μετατοπισμένη στ’ αριστερά.
Η εναρκτήρια ομιλία έδειχνε ότι η ηγεσία εκτιμά πως η συγκυρία είναι θετική για το κόμμα. Ότι η πλειοψηφία της κοινωνίας ζει σε αβεβαιότητα και επικρίνει την κυβέρνηση. Ότι υπάρχει μεγάλο μέρος που αναπροσανατολίζεται και στρέφει το ενδιαφέρον του προς την Αξιωματική Αντιπολίτευση, θέλει να δει τις απαντήσεις της. Ο Α. Τσίπρας, από αυτό το έδαφος, επεχείρησε να είναι πειστικός. Γι’ αυτό και ένα από τα κύρια συνθήματα ήταν το “Υπάρχει εναλλακτική”. Οι πιο ζυγισμένες προτάσεις, ο χαμηλότερος τόνος ομιλίας, ακόμη και στην οξύτητα και το ύφος της κριτικής προς την κυβέρνηση και προσωπικά στον Κ. Μητσοτάκη, αποκαλύπτουν προσπάθεια να επικοινωνήσει με αυτό το κοινό, το απαιτητικό. Γι’ αυτό και αναφέρθηκε με αυτοκριτική – έστω μερική – στην κυβερνητική θητεία του κόμματος, πέρα από την παρουσίαση του έργου της.
Οι 5+1 δεσμεύσεις
Γνωρίζοντας ότι μέσω του Συνεδρίου μπορούν να περάσουν μηνύματα σε ευρύτερο κοινό η ομιλία είχε και, επιλεγμένα, προγραμματικό περιεχόμενο. Επέλεξε 5+1 δεσμεύσεις-προτάσεις από “ένα πλαίσιο βαθιών τομών και μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του τόπου που έχει επεξεργαστεί ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ” όπως σημείωσε προειδοποιώντας, ταυτόχρονα, ότι αυτές “συνεπάγονται συγκρούσεις με κατεστημένες αντιλήψεις και συμφέροντα”. Άρα χρειάζονται τη συμμετοχή της κοινωνίας. Αυτές είναι:
* Να προστατεύσουμε άμεσα επιχειρήσεις και νοικοκυριά από την ακρίβεια με μέτρα που να μειώνουν το 50% των αυξήσεων στους λογαριασμούς.
* Αύξηση του κατώτατου μισθού και επαναφορά όλων των ρυθμίσεων για την εργασία που κατάργησε η ΝΔ.
* Στήριξη αγροτικού κόσμου και μικρομεσαίων.
* Ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, 13η σύνταξη
* Μέτρα για τη νέα γενιά.
* Αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου ως μεσομακροπρόθεσμη στρατηγική με αντίστοιχο κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Αν και δεν είχε ως μία ακόμη δέσμευση, πράγμα απαραίτητο, τη δέουσα οικολογική πολιτική υπάρχει εκτενής αναφορά στα θέματα ενέργειας: εξοικονόμηση, αποκέντρωση της παραγωγής της με βάση τις ΑΠΕ, ενεργειακές κοινότητες, πράσινη μετάβαση που θα πρέπει να είναι και δίκαιη απορρίπτοντας ταυτόχρονα την πυρηνική ενέργεια που ξαναέρχεται στο προσκήνιο. Απέφυγε, ωστόσο, να αναφερθεί στην πολιτική του κόμματος για εξορύξεις, υδρογονάνθρακες.
Οι συμμαχίες
Το δεύτερο θέμα όπου επικέντρωσε ήταν η προοδευτική διακυβέρνηση. Εξάλλου το κεντρικό σύνθημα του συνεδρίου ήταν “Ισχυρή Αριστερά-Προοδευτική Διακυβέρνηση”. Η απεύθυνση ήταν πιο επεξεργασμένη, πιο προσεκτική. Προφανώς, τώρα η εναλλακτική λύση έχει σαφές έδαφος, χρειάζεται επομένως και φροντίδα ιδίως από τη “βασική αλλά όχι μοναδική δύναμη του προοδευτικού χώρου” όπως με νόημα είπε και ο Α. Τσίπρας. Γι’ αυτό ξεκαθάρισε ότι στόχος είναι η συγκρότηση προοδευτικής κυβέρνησης από τις πρώτες εκλογές με την απλή αναλογική, πράγμα και θεσμικά σημαντικό, που στριμώχνει τη ΝΔ και διαμορφώνει θετικότερο κλίμα για προγραμματικό διάλογο και συνεργασία. “Απλώνουμε το χέρι μας σε όλες τις προοδευτικές δυνάμεις του τόπου και τους καλούμε να ξεπεράσουμε τα προβλήματα του παρελθόντος, που μας χώριζαν και μας πληγώνουν” θα σημειώσει. “Υπάρχει θέση και ρόλος για όλους και για όλες, ανεξάρτητα από τις υπαρκτές ιδεολογικές μας διαφορές. Θέλουμε και είμαστε ανοιχτοί σε συνεργασίες με βάση ένα κοινό πρόγραμμα... Μιας κυβέρνησης που θα υπηρετήσει τις ανάγκες του ελληνικού λαού χωρίς εξωτερικούς καταναγκασμούς, εκβιασμούς, δεμένα τα χέρια όπως παλιά”. Υπήρχε όμως και μια προειδοποίηση: “Σε ό,τι μας αφορά, εμείς είμαστε βιβλίο ανοιχτό. Ούτε αποκλείουμε αλλά ούτε και μπορούμε να περιμένουμε κανέναν”.
Ιδεολογικές υπενθυμίσεις
Οι ιδεολογικές αναφορές, υπενθυμίσεις ήταν αναγκαίες καθώς τις σκίαζαν διάφορες τοποθετήσεις επικαιρότητας. Γι’ αυτό ήταν κι ένα ακόμη μέρος της ομιλίας. Ήταν θετική επιλογή που όμως μένει να αποδείξει την ευστάθειά της όταν φύγουμε απ’ την επικαιρότητα. “Ο κόσμος γύρω μας γίνεται ολοένα και πιο σκληρός, οι ανισότητες διευρύνονται, οι παγκόσμιες απειλές αναδύονται ξανά μαζί με τις αλλεπάλληλες κρίσεις, τόσο, που καθιστούν σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ ένα παλιό για την ανθρωπότητα δίλημμα: σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα. Η απάντηση είναι η δικαιοσύνη, η ισότητα, η ειρήνη, η περιβαλλοντική προστασία, οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη”, πρόσθεσε. Αναφερόμενος στα όσα ειπώθηκαν για το τέλος της ιστορίας, που «αποδείχθηκε τεράστιο ψέμα» θα σημειώσει: “Αν κοιτάξουμε στον κόσμο σήμερα δεν θα δούμε το τέλος της ιστορίας, θα δούμε το τέλος αυτής της απάτης. Ο ύστερος καπιταλισμός ανεξέλεγκτος, χωρίς αντίπαλο δέος έχει απεμπολήσει κάθε ίχνος διαφωτισμού, έχει ενοχοποιήσει κάθε σκίρτημα αλληλεγγύης και ισότητας, έχει οδηγήσει την ανθρωπότητα και την ιστορία σε ένα νέο και ακόμη πιο άγριο κεφάλαιο σκότους”.
Το κόμμα
Σε ένα συνέδριο έχεις μπροστά σου τον κορμό και τη ψυχή του κόμματος. Αυτό επιβάλλει αντίστοιχες αναφορές. Και η ομιλία είχε άφθονες είτε από την ιστορία του, είτε από την προσφορά του, είτε από τις ρίζες του. Αυτές στηρίζουν “τη μεγάλη ιστορική μας ευθύνη απέναντι στην κοινωνική πλειοψηφία” την εγγύηση “ότι θα τα καταφέρουμε”, σημείωσε. “Δεν διστάσαμε να μπούμε στη φωτιά της μάχης για την υπεράσπιση της κοινωνικής πλειοψηφίας. Γιατί δεν διστάσαμε ακόμη και να καούμε για την υπεράσπιση των αξιών μας, των ιδεών μας, των αρχών μας” τόνισε. «Πόσοι ήταν αυτοί που προεξοφλούσαν από το ’15 και μετά ότι δεν θα καταφέρουμε να βγάλουμε τη χώρα από τα μνημόνια, ότι θα συντριβούμε και θα διαλυθούμε;».
Αλλά και τώρα, πρόσθεσε “έλαχε ο κλήρος να βγάλουμε ξανά τη χώρα και τον λαό από τα δύσκολα. Και ευτυχώς σε αυτή τη χώρα υπάρχει ισχυρή Αριστερά… υπάρχει προοδευτική και ανθεκτική δημοκρατική παράδοση”, με σαφή την έγνοια να μην διοχετευθεί ο κοινωνικός θυμός ή και ριζοσπαστισμός στην ακροδεξιά, όπως συνέβη στην Γαλλία.
Δεν θα έλειπε, βέβαια, και η αναφορά του Α. Τσίπρα στις γνωστές προτάσεις του για την εκλογή οργάνων και όπως ήταν αναμενόμενο τις υπερασπίστηκε ισχυρά. Παρακάμπτοντας ολοσχερώς τον διάλογο που έχει αναπτυχθεί, τα επιχειρήματα που αμφισβητούν το ότι αυτές οι επιλογές συνιστούν τον δρόμο για την κοινωνία, όπως τόνισε, επανέλαβε, τα περί συμμετοχικού κόμματος. Χωρίς καμιά αιτιολόγηση και ερμηνεία γιατί έως σήμερα δεν συνέβαιναν όλα αυτά υποστήριξε ότι πλέον “κάθε μέρα, όχι μόνο κάθε τρία χρόνια” “σε κάθε κρίσιμη στιγμή” τα μέλη θα πάρουν τον ΣΥΡΙΖΑ στα χέρια τους”.
Τα περισσότερα χειροκροτήματα
Δυο στιγμιότυπα άκρως συγκινητικά αλλά ταυτόχρονα ιδεολογικά και πολιτικά, πρέπει να σημειωθούν. Το ένα, όταν στο τιμητικό προεδρείο αναγγέλθηκε ότι θα μείνει μια θέση κενή: του συντρόφου μας και φίλου, που χάσαμε λίγο καιρό πριν, του Μίμη Δαρειώτη. Το άλλο, όταν αναγγέλθηκε από τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα η παρουσία στο Συνέδριο του Ζόραν Ζάεφ. Ο κόσμος της Αριστεράς, με τα τόσο ζωηρά και παρατεταμένα χειροκροτήματα έδειξε ότι ξέρει να αξιολογεί με βάση την αγωνιστικότητα και ιστορικότητά τους τα πρόσωπα, με βάση τη διεθνιστική και φιλειρηνική της συμβολή την πολιτική του κόμματος. Δυο στιγμές με βαθύ περιεχόμενο.