Το αποτύπωμα που θα αφήσει στο γεωπολιτικό, στο ενεργειακό και στο διπλωματικό status της Ελλάδας η επίσκεψη της Βικτόρια Νούλαντ στην Αθήνα πρόσφατα θα είναι βαθύ και σε βάθος πολλών ετών, στο νεοψυχροπολεμικό πλαίσιο που διαμορφώνει η σύγκρουση στην Ουκρανία.
Η ανάμιξη του ονόματος της υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στο σκοτεινό μέλλον της ουκρανικής κρίσης –που υπαγόρευσε, άλλωστε, την επίσκεψή της στην Αθήνα– έχει ανάλογο παρελθόν. Η κα Νούλαντ ήταν, μαζί με τον πρέσβη Τζέφρυ Πάιατ, ο οποίος υπηρετούσε στο Κίεβο πριν αναλάβει στην Αθήνα, οι συντονιστές του πραξικοπήματος που ανέτρεψε το 2014 τον πρόεδρο Γιανουκόβιτς, επέβαλε την αλλαγή του καθεστώτος στην Ουκρανία, έθεσε εκτός νόμου τα μεγαλύτερα κοινοβουλευτικά κόμματα, απαγόρευσε τη ρωσική και άλλες γλώσσες, κατάργησε τα δικαιώματα των μειονοτήτων, περιλαμβανόμενης της ελληνικής ομογένειας.
Η παρουσία της αμερικανίδας υφυπουργό Εξωτερικών στο τρίγωνο Αθήνα-Άγκυρα-Λευκωσία ήταν παραπάνω από ξεκάθαρη όσο αφορά τις προθέσεις και τις προτεραιότητες της χώρας της, σε αντιδιαστολή με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των χωρών της ευρύτερης περιοχής.
Αποκαλυπτική επ’ αυτού ήταν η ψυχρολουσία που η κα Νούλαντ επεφύλαξε στην ελληνική κυβέρνηςση και ειδικά στον κ. Μητσοτάκη, ο οποίος έχει αυτοβούλως αναλάβει να διαχειρίζεται προσωπικά τις εξωτερικές υποθέσεις της χώρας.
Είχε, θυμίζουμε, προηγηθεί η δήλωση του πρωθυπουργού, μετά τη συνάντησή του στο Μαξίμου με τον υπουργό Εξωτερικών του Ισραήλ, Γιαΐρ Λαπίντ. «Όλα τα έργα διασύνδεσης στην Αν. Μεσόγειο, είτε μέσω αγωγών, είτε μέσω LNG, είτε μέσω διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας, πρέπει να βρίσκονται στο μικροσκόπιό μας» είχε πει ο Κυρ. Μητσοτάκης, σαφώς υπονοώντας τον αγωγό EastMed.
Ακολούθησε την ίδια μέρα η άτυπη τετ-α-τετ συνάντησή του με την αμερικανή υφυπουργό, που έβαλε τα πράγματα στη θέση τους… Το Μαξίμου δεν εξέδωσε ανακοίνωση αναφορικά με το περιεχόμενό της…
Ανέλαβε να το πράξει η κα Νούλαντ: «Αυτός ο βαρύς αγωγός στον βυθό της θάλασσας [ενν. ο EastMed ] είναι πολύ ακριβός και θα χρειαστούν δέκα χρόνια για να κατασκευαστεί…Περισσότερο LNG, λοιπόν… Πρέπει να μεταφέρουμε αέριο τώρα… Αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε το αέριο. Περισσότερο LNG…». [1]
Ο πρωθυπουργός πιάστηκε επικίνδυνα αδιάβαστος αναφορικά με τους μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς των Ηνωμένων Πολιτειών, έναντι των οποίων έχει από νωρίς δηλώσει πειθήνια δεδομένος και προβλέψιμος.
Όφειλε, ωστόσο, πριν μιλήσει για αγωγούς, να γνωρίζει (αν όχι, θα πρόκειται για τραγικό έλλειμμα πολιτικού κριτηρίου και διπλωματικής κατάρτισης εκ μέρους του), ότι είχε προηγηθεί, κατά την επίσκεψη της κας Νούλαντ στην Άγκυρα, η υπογραφή της συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας ΗΠΑ-Τουρκίας, συμφωνία που ανοίγει το δρόμο για μια νέα σχέση των δύο χωρών στον εξοπλιστικό τομέα, επικυρώνει την αναβάθμιση της γεωπολιτικής σημασίας της Άγκυρας εκ μέρους της Ουάσινγκτον, επιτρέπει στην Τουρκία να ασκεί διακριτή πολιτική απέναντι στη Ρωσία, απέναντι στην Κίνα, σε οποιονδήποτε, και βέβαια απέναντι στην Ελλάδα, χωρίς επιπτώσεις.
Ήταν, επιπρόσθετα, στη λογική αυτής της επιλογής των Ηνωμένων Πολιτειών, που η κα Νούλαντ διεμήνυσε προς όλες τις χώρες στην περιοχή ότι στο ζήτημα της ενεργειακής διαχείρισης στην Αν. Μεσόγειο περιλαμβάνεται οπωσδήποτε η Τουρκία, χωρίς την οποία τίποτε δεν μπορεί να συμφωνηθεί.
Υπό το πρίσμα όλων αυτών, τίθεται το ερώτημα: Ποιο το νόημα της συνάντησης του Κυρ. Μητσοτάκη με τον Τ. Ερντογάν, τι συζητήθηκε μεταξύ τους στην Κωνσταντινούπολη; Ποια τα συμπεράσματα του πρωθυπουργού αναφορικά με τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας στο απώτερο μέλλον, πέρα από το αφήγημα που καλλιέργησε ο ίδιος από την αρχή της θητείας του –και το μετέφερε εγχωρίως ως λάφυρο από την Κωνσταντινούπολη– ότι δηλαδή η Ελλάδα και η Τουρκία μπορούν να αποφύγουν τις εντάσεις καλλιεργώντας τις μεταξύ τους εμπορικές σχέσεις και αφήνοντας τις μεγάλες εκκρεμότητες για αργότερα.
Ο Κυρ. Μητσοτάκης δυστυχώς εξομοιώνει το ανάστημα της χώρας με το δικό του ανάστημα. Δεσμεύει έτσι το αμυντικό δόγμα και την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας για τα επόμενα είκοσι χρόνια. Αυτό μπορεί, στη χειρότερη περίπτωση, να εγκυμονεί περιπέτειες και δυσάρεστα, συγκρίσιμα, αν όχι όμοια, με εκείνα που προέκυψαν το 1974 στην Κύπρο ως αποτέλεσμα της επανάπαυσης στην προστασία των πειθήνιων από τους μεγάλος τους συμμάχους.
Είναι επαρκώς αντιληπτό αυτό από τη συντηρητική παράταξη;
Ποιων τα αντανακλαστικά στη ΝΔ θέλει να αφυπνίσει ο αρθρογράφος, ποιον άλλον αν όχι τον Κυρ. Μητσοτάκη στοχεύει λέγοντας, ωμά και ρεαλιστικά, ότι: «Οι χώρες που έχουν ανοικτά και ζωτικά προβλήματα στη γειτονιά τους αντιμετωπίζουν τις συμμαχίες τους μέσα από την ανάγκη της επιβίωσης … Μπαίνουμε σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Πολύ διαφορετικό [ενν. από τον προηγούμενο], ασφαλώς. Πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Κανείς, μα απολύτως κανείς δεν πρέπει και δεν μπορεί να δεχθεί την εξάρτηση εκείνης της περιόδου. Από κανέναν και με κανένα αντάλλαγμα. Ούτε η έννοια μιας απόλυτα μονοδιάστατης εξωτερικής πολιτικής μπορεί και πρέπει να είναι αποδεκτή … Η Ελλάδα θα διαπραγματευθεί τη θέση της και κάποια ανταλλάγματα στο νέο περιβάλλον που ξημερώνει … Δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να φτάνει στα άκρα για να αποδείξει τη νομιμοφροσύνη της...». [2]
Σημειώσεις:
[1] «“Βικτόρια Νούλαντ: Ναι σε LNG, όχι σε αγωγούς στη Μεσόγειο”. Οριστικό τέλος στα σενάρια περί EastMed ή άλλων αγωγών στην Αν. Μεσόγειο με τη στήριξη της Ουάσιγκτον…», kathimerini.gr, 07.04.2022, 12:32.
[2] «Συμμαχίες και συμφέροντα», Αλέξης Παπαχελάς, kathimerini.gr, 10.04.2022, 20:59.