To 1909, ο σκωτσέζος μηχανικός σιδηροδρόμων Τζον Χάρλεϊ έφυγε από τη Γλασκώβη με προορισμό την Ουρουγουάη, προκειμένου να εργαστεί στους σιδηροδρόμους κατά μήκος του Ρίο ντε λα Πλάτα. Αρχικά εργάστηκε στην Αργεντινή για τους σιδηροδρόμους Bahía Blanca and North Western Railway και του Buenos Aires Western Railway. Εκείνη την εποχή το ποδόσφαιρο έκανε τα πρώτα του βήματα στην Λατινική Αμερική. Ο σκωτσέζος Χάρλεϊ δεν θα μπορούσε να μην ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο. Έτσι, εντάχθηκε στην ομάδα των σιδηροδρομικών της Αργεντινής τη Φέρο Καρίλ Οέστε, η οποία αγωνιζόταν τότε στη Β’ κατηγορία. Με την «πράσινη» φανέλα της Φέρο Καρίλ, ο Χάρλεϊ αγωνίστηκε δυο χρόνια πριν περάσει στην άλλη πλευρά του Ρίο ντε λα Πλάτα, στην Ουρουγουάη. Ο λόγος η Central Uruguay Railway Cricket Club (CURCC), ιδρυτικό μέλος της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Ουρουγουάης. Η ομάδα των Σιδηροδρομικών εκπροσωπούσε την αγγλική ποδοσφαιρική κληρονομιά στις όχθες του Ρίο ντε λα Πλάτα, καθώς ειχε ιδρυθεί στο πλαίσιο της βρετανικής εταιρίας σιδηροδρόμων Central Uruguay Railway of Montevideo. Είναι η ομάδα πρόγονος της θρυλικής Πενιαρόλ.
Ισορροπία ανάμεσα σε άμυνα και επίθεση
Έχοντας εντυπωσιαστεί από την ικανότητά του στο ποδόσφαιρο, η ομάδα που ξεκίνησε από Βρετανούς που τους έλειπε το κρίκετ, κανόνισε με τη Σιδηροδρομική Εταιρεία της Ουρουγουάης να του προσφέρει δουλειά, προκειμένου να καταφέρει να τον πάρει στην ομάδα της. Η πρώτη φορά που τον είδαν ήταν στα διπλά ματς με τη Φέρο Καρίλ το 1908. Οι Ουρουγουανοί επικράτησαν 4-0 και 1-0, όμως ένας παίκτης από τους αντίπαλους έκανε τα πάντα διαφορετικά από τους υπόλοιπους. Οι κινήσεις και οι πάσες του, ο τρόπος που κρατούσε την μπάλα όταν επανακτούσε την κατοχή και έπαιζε γρήγορες κοντινές πάσες με τους συμπαίκτες του, βάζοντάς τους στο παιχνίδι, έμοιαζε με κάτι τελείως καινούργιο. Ο ποδοσφαιριστής εκείνος υπολειπόταν σε όγκο και δύναμη, όμως είχε το άγγιγμα, παρότι δεν ήταν ούτε Ουρουγουανός, ούτε Αργεντινός. Ήταν Σκωτσέζος και «κουβαλούσε» το στοιχείο εκείνο που άλλαξε και το αγγλικό παιχνίδι: Το πάσινγκ γκέιμ.
«Ο Τζον Χάρλεϊ ήταν χωρίς αμφιβολία ο κορυφαίος παίκτης στον αγωνιστικό χώρο», έγραφε η La Tribuna Popular. Το 1909, ο Χάρλεϊ εντάχθηκε στην CURCC. Ο Σκωτσέζος εντυπωσίασε τον θρύλο της Πενιαρόλ και της Σελέστε, Χοσέ Πιεντίμπενε, θεωρώντας ότι έχει ακριβώς εκείνα τα στοιχεία που έλειπαν από την ομάδα του για να φέρει την ισορροπία ανάμεσα στην άμυνα και την επίθεση και να «δέσει» με το ξεχωριστό στιλ των αυτόχθονων, που γινόταν ολοένα και πιο δημοφιλές.
Η ίδρυση της Πενιαρόλ
Ο Χάρλεϊ πήρε άμεσα το περιβραχιόνιο του αρχηγού και ξεκίνησε σταδιακά να αλλάζει το παιχνίδι της ομάδας του Μοντεβιδέο. Οι μακρινές μπαλιές έπρεπε να μπουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και οι κοντινές, γρήγορες πάσες ξεκίνησαν να παίρνουν τη θέση τους. Ο Σκωτσέζος όμως δεν ήταν ικανοποιημένος απλά με το να βρίσκονται οι ποδοσφαιριστές μεταξύ τους σε κοντινές αποστάσεις. Παίζοντας σε έναν ρόλο οργανωτή από τα μετόπισθεν, ουσιαστικά κατεύθυνε τους ποδοσφαιριστές, προκειμένου με τις κινήσεις του να βοηθούν το πάσινγκ γκέιμ και να βγάζουν ευφυείς συνδυασμούς που οι αντίπαλοι δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν. Έγινε ο πρώτος σέντερ χαφ της Ουρουγουάης, προσαρμόζοντας τον παραδοσιακό βρετανικό ρόλο στη δική του αντίληψη. Είναι χαρακτηριστικό το ότι έφερε στις όχθες του Ρίο ντε λα Πλάτα το 2-3-5 της πατρίδας του, βάζοντας όμως παραλλαγές.
Πέραν της δικής του θέσης που συνέδεε την άμυνα με την επίθεση, έμαθε στον κεντρικό επιθετικό να τραβιέται πιο πίσω και να συμμετέχει στη δημιουργία, ανοίγοντας χώρους για τους συμπαίκτες του. Οι ηγετικές ικανότητες και το ήθος του βοηθούσαν στη μετάβαση. Λέγεται ότι κάποτε έστειλε επίτηδες ένα πέναλτι άουτ, επειδή θεωρούσε ότι ο διαιτητής το είχε δώσει αδίκως. Το 1913 απορρίφθηκε η πρόταση να παίζουν παίκτες και εκτός σιδηρδρομικών και στο όνομα να γίνει CURCC Peñarol. Η σιδηροδρομική εταιρεία αποφάσισε να διαχωρίσει το τμήμα «ποδοσφαίρου» της ομάδας από την εταιρεία και τότε ιδρύθηκε η Πενιαρόλ (Peñarol). Ο Τζον Χάρλεϊ συνέχισε τη καριέρα του στην Πενιαρόλ όπου διατέλεσε αρχηγός για 8 χρόνια στην ομάδα και ήταν εκείνος που άλλαξε ουσιαστικά το στιλ της. Ένα στιλ, το οποίο επηρέασε και την Εθνική Ουρουγουάης, στην οποία o σκωτσέζος αναμορφωτής έγινε παίκτης-προπονητής.
Μπάλα χαμηλά
Η ποδοσφαιρική ταυτότητα της Σελέστε είχε φαρδιά-πλατιά την υπογραφή του Χάρλεϊ. Αυτοσχεδιασμός, σε συνδυασμό με τη συνεχή κίνηση χωρίς την μπάλα, σύνδεση με πάσες και λειτουργία ως ομάδα, όχι ως διαφορετικές ατομικότητες. Με επιθετικότητα και τέχνη, δύναμη και ευφυΐα. Ο Τζον Χάρλεϊ αποσύρθηκε το 1920, έχοντας βάλει τις βάσεις για την ομάδα που έγινε θρύλος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 και 1928, έχοντας δείξει στα Copa America που προηγήθηκαν τη δυναμική της. «Δεν ήταν σωματικά εντυπωσιακός, αλλά είχε ολοκληρωμένη τακτική έκφραση. Ήταν ένας κοντός ποδοσφαιριστής με μικρά πόδια, αλλά είχε την ικανότητα να σταματά τους αντιπάλους χωρίς πολλές κινήσεις κι έπειτα, απλά έδινε την μπάλα στον συμπαίκτη του που βρισκόταν στην καλύτερη θέση», έγραφε ο ιστορικός Λουτσιάνο Άλβαρες. «Ήταν ο άνθρωπος που μας έμαθε να κρατάμε την μπάλα χαμηλά και να συνδεόμαστε μεταξύ μας», τόνιζε ο Χουάν Πένια, που υπήρξε συμπαίκτης του. Η κληρονομιά του δημιούργησε «εκείνους τους άνδρες που έπαιζαν σκάκι με την μπάλα», όπως έλεγε ο μέγας Εδουάρδο Γκαλεάνο.
Πηγή: Fanatico.gr