Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Στη στενωπό των εκλογών συνωστίζεται ήδη η πολιτική ζωή του τόπου. Εντείνεται η αντιπαράθεση ανάμεσα στα κόμματα, η τριβή εντός των κομμάτων. Εύλογο. Τα ανεπίλυτα προβλήματα, η εντεινόμενη κοινωνική ανασφάλεια, η ακρίβεια που καλπάζει ασυγκράτητη, επηρεάζουν το ύφος –και όχι μόνο– της πολιτικής.
Ο πληθωρισμός, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, έφτασε το Μάρτιο το 8,9%. Ρεκόρ 27ετίας, επικίνδυνα πάνω από το 7,9% του 1995, απειλητικά κοντά στο 10,7% του 1994.
Έναν χρόνο τα νοικοκυριά βιώνουν δυσβάστακτες αυξήσεις στο φυσικό αέριο (68%), στο πετρέλαιο θέρμανσης (58,5%), στο ηλεκτρικό ρεύμα (79%). Την περασμένη Τρίτη, η Ελλάδα αναδείχθηκε για δεύτερη συνεχή μέρα πρωταθλήτρια Ευρώπης στις χονδρικές τιμές ρεύματος, με τη μεγαβατώρα να σκαρφαλώνει στα 287,45 ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 12,3% σε σχέση με τα 255,95 ευρώ του προηγούμενου εικοσιτετραώρου.
Οι προβλέψεις για την ακρίβεια τους επόμενους μήνες δεν εμπνέουν αισιοδοξία. Ο πληθωρισμός επιμένει ανοδικά, ίσως φτάσει σε διψήφιο ποσοστό, ξεπερνώντας ακόμη και το 10,7% του 1994.
Η πασχαλινή εορταστική περίοδος, μικρής ούτως ή άλλως διάρκειας και περιορισμένης κατανάλωσης (δεν ξεπερνά τα 1,5 δισ. ευρώ) δεν θα δώσει αυτή τη φορά την «ανάσα» που από παράδοση δίνει στην αγορά. Σύμφωνα με το Περιφερειακό Επιμελητηριακό Συμβούλιο Αττικής, «οι αυξήσεις στα τρόφιμα του πασχαλινού τραπεζιού θα περιορίσουν τον πασχαλινό τζίρο έως και 30% σε πολλούς άλλους κλάδους του λιανικού εμπορίου, που αποτελούν μεγάλο μέρος των πασχαλινών εορταστικών δαπανών» –εποχικά δώρα, παιχνίδια, λαμπάδες, σοκολατοειδή, παιδική ένδυση και υπόδηση κ.λπ.
Η αγορά την Κυριακή των Βαΐων έδωσε μια στιφή πρόγευση: «Οι καταναλωτές ήταν μουδιασμένοι, παρά την αυξημένη κίνηση μπροστά στις βιτρίνες και τις αγορές τροφίμων. Οι πωλήσεις ήταν υποτονικές και ο μέσος όρος επισκεψιμότητας στα καταστήματα μονοψήφιος».
Με τις αυξήσεις στα οπωροκηπευτικά και στα φρούτα να φτάνουν το 15%, στα τυροκομικά να ξεπερνούν το 7%, στα σοκολατοειδή και τα εορταστικά αρτοσκευάσματα να κυμαίνονται από 7% έως 15%, τα νοικοκυριά θα κληθούν να πληρώσουν φέτος το πασχαλινό τραπέζι έως 25% ακριβότερα. Αντέδρασαν. Ήδη το πρώτο τρίμηνο του έτους επτά στους δέκα καταναλωτές έχουν μειώσει «αρκετά» έως «πολύ» τις αγορές τους στα σούπερ μάρκετ και οκτώ στους δέκα σε ένδυση/υπόδηση, όπως προκύπτει από έρευνα της εταιρείας Netrino.
Για πρώτη φορά παρατηρείται υπερδιπλάσια υποχώρηση του τζίρου στα σούπερ μάρκετ, πολύ μεγάλη μείωση στις αγορές ειδών πρώτης ανάγκης, διατροφής και οικιακού εξοπλισμού. Ένα 47% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι μείωσαν τις αγορές τους στα σούπερ μάρκετ «πολύ» και «αρκετά», ένα 25% «λίγο» και ένα 27% «καθόλου». Για το 43% των νοικοκυριών το οικογενειακό εισόδημα επαρκεί για τις αναγκαίες αγορές, για το 30% μόνο για τα απαραίτητα και αυτό με δυσκολία, ενώ ένα 12% δήλωσε αδυναμία κάλυψης ακόμη και των απόλυτα αναγκαίων.
Σε αυτή τη συνθήκη διαμορφώνεται το οικονομικό–κοινωνικό προφίλ και της νεολαίας. Προσδιορίζεται από την «επιστροφή στο παιδικό δωμάτιο» και από τη γενναία οικονομική υποστήριξη από την οικογένεια, όπως προκύπτει από έρευνα της Prorata για λογαριασμό του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς.
Οι απαντήσεις των νέων ηλικίας 17–34 ετών δείχνουν ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των ερωτώμενων (41,4%) μένουν με τους γονείς τους. Αλλά και από την ομάδα των 25-34 ετών ένα επίσης μεγάλο ποσοστό (31,6%) μένουν στο σπίτι των γονιών τους. Όπως και ένα 32,5% των εργαζόμενων νέων, που ο μισθός τους δεν επαρκεί να καλύψει το κόστος της αυτόνομης διαβίωσης. Παράλληλα, πάνω από επτά στους δέκα (72,2% ) δήλωσαν ότι λαμβάνουν οικονομική βοήθεια από τους γονείς ή τους παππούδες τους, το 34,6% από αυτούς σταθερά, κάθε εβδομάδα/μήνα. «Η στέρηση των υλικών προϋποθέσεων της αυτόνομης διαβίωσης αποτρέπει την ανεξαρτητοποίηση από την πατρική/μητρική οικογένεια και καταδικάζει τους νέους και τις νέες σε ένα καθεστώς διαρκούς ανασφάλειας, εργασιακής, οικονομικής και ευρύτερης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις προσδοκίες τους από τη ζωή».
Το 84,4% των νέων που ρωτήθηκαν εκφράζει αρνητικά συναισθήματα για το παρόν που βιώνει τη χώρα. Ποιο μέλλον τής επιφυλάσσει αυτή η δυσαρέσκεια όταν εκδηλωθεί έμπρακτα;
Την Τετάρτη, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε αύξηση 50 ευρώ στον κατώτατο μισθό, από τα 663 ευρώ στα 713. Αύξηση 7,7%. Την έχει προ πολλού καταβροχθίσει το 8,9% του πληθωρισμού, δεν φτάνει ούτε για τον λογαριασμό του ηλεκτρικού. Δυο μέρες νωρίτερα, σε προσυνεδριακή συζήτηση της ΝΔ στη Νίκαια, είχε συναριθμήσει αυτή την αύξηση (την οποία ανήγγειλε δυο μέρες μετά) στα επιτεύγματα της κυβέρνησής του: «Εάν επιτύχαμε τόσα πολλά εν μέσω πανδημίας, εισβολής στον Έβρο και οξείας οικονομικής κρίσης, φανταστείτε τι θα πετύχουμε σε μία 8ετία». Όντως.
Η ακρίβεια είναι εργαλείο. Να αποκαρδιωθεί ο κόσμος, να καμφθεί το λαϊκό φρόνημα. Στόχος, η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, η ανατροπή μιας κοινωνικής διαστρωμάτωσης και κινητικότητας που δυσχεραίνει τις κινήσεις μιας ολιγάριθμης ελίτ διαπλεκόμενων.
Είναι εργαλείο η ακρίβεια. Έχει πάτρονες. Έχει εντεταλμένο. Έχει ονοματεπώνυμο και είναι: Κυριάκος Μητσοτάκης, για την ακρίβεια.
Υ.Γ.: Στην ομιλία του στη Νίκαια, ο Μητσοτάκης χαρακτήρισε το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ «αφόρητο μείγμα τοξικότητας, χυδαιολογίας, λαϊκισμού, εντάσεων». Του απάντησε η Όλγα Γεροβασίλη, κόσμια και αποστομωτικά: «Όταν θα δούμε συνέδριο της ΝΔ με ανοιχτές δημοκρατικές διαδικασίες και κάποιον να τολμά να εκφράσει αντίθετη άποψη ενώπιον του κ. Μητσοτάκη, τότε ευχαρίστως να μιλήσουμε για τη δημοκρατία στα κόμματα».
Είπε και κάτι άλλο η γραμματέας της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ. «Στο κόμμα μας ισχύει ένας κανόνας ουσιαστικής δημοκρατίας, που σέβεται μεν την πλειοψηφία, αλλά δεν την κάνει τυραννική απέναντι σε μειοψηφούσες απόψεις. Η μειοψηφία είναι πάντοτε σεβαστή και ο διάλογος δεν σταματά ποτέ». Καταγράφτηκε στην πέτρα. Στη στενωπό των εκλογών, να μην κακοπάθει η δημοκρατία και η πολυφωνία.