Ο έντυπος Τύπος φαίνεται να δέχεται μεγάλο “κτύπημα”, καθώς σε πτωτική τροχιά κινήθηκαν οι πωλήσεις των εφημερίδων κατά την περσινή χρονιά, όπως δείχνει η έρευνα «Ημερήσιου και Περιοδικού Τύπου για το έτος 2021» της ΕΛΣΤΑΤ. Σύμφωνα με την έρευνα, οι συνολικές πωλήσεις των εφημερίδων πέρσι κατέγραψαν μείωση κατά 4,1%, καθώς και σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες. Αντίθετα, αύξηση παρατηρήθηκε στις κατηγορίες των εβδομαδιαίων αθλητικών και των θρησκευτικών εφημερίδων, που κατέγραψαν άνοδο κατά 11,5% και 26,5%, αντίστοιχα. Σε σχέση με το 2019 & το 2020 η πτώση είναι μικρότερη, αλλά δεν παύει να κινείται σε ανησυχητικά επίπεδα.
Παράλληλα άλλο ένα “κτύπημα” στις εφημερίδες αποτελούν τα επίπεδα τιμών στο χαρτί εφημερίδας, όπως διαμορφώθηκαν τους πρώτους μήνες του 2022 και θεωρούνται τα υψηλότερα όλων των εποχών. Τον Οκτώβριο του 2021 το χαρτί εφημερίδας 45 γρ. αυξήθηκε στην ηπειρωτική Ευρώπη κατά 80 ευρώ τον τόνο και τον Νοέμβριο έγινε νέα ισόποση αύξηση. Το χαρτί εφημερίδας 42 γρ. σύμφωνα με την ίδια έκθεση, το πρώτο τρίμηνο του 2022 αυξήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία κατά 70,1% μέσα σε έναν χρόνο. Η αστάθεια στις τιμές οδήγησε στο σπάσιμο των εξάμηνων συμβολαίων που ίσχυαν μεταξύ προμηθευτών και τυπογραφείων, οδηγώντας σε νέες συμφωνίες τρίμηνης ή και μηνιαίας διάρκειας ως προς τις τιμές. Η πανδημία ενίσχυσε την κρίση στη βιομηχανία του χαρτιού, καθώς πολλοί παραγωγοί μείωσαν δραματικά την παραγωγή τους. Επίσης, λόγω κορονοϊου, αυξήθηκαν κατακόρυφα τα μεταφορικά κόστη. Σε όλα αυτά, τις ελλείψεις στο χαρτί ενίσχυσαν, σύμφωνα με τους Financial Times, οι μεγάλες απεργίες χιλιάδων εργατών στα εργοστάσια της UPM στην Φινλανδία, μιας από τις μεγαλύτερες παραγωγούς χαρτιού στον κόσμο. Στο τεράστιο κύμα ανατιμήσεων μπορεί να διακρίνει κανείς σύμφωνα με άλλες αναγνώσεις τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς των υπερδυνάμεων και τη διεθνή ενεργειακή κρίση.
Παρέμβαση ΣΥΡΙΖΑ
Την άμεση ανάγκη λήψης μέτρων στήριξης των εφημερίδων τονίζουν 52 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. που με πρωτοβουλία του τομεάρχη Ψηφιακής Διακυβέρνησης Μάριου Κάτση και της αναπληρώτριας τομεάρχη Επικοινωνίας & Ενημέρωσης Νατάσας Γκαρά, ζητούν, για όσο διάστημα διαρκεί η κρίση ακρίβειας, τον μηδενισμό του ΦΠΑ στις πανελλαδικές και περιφερειακές/τοπικές εφημερίδες, σύμφωνα με τη δυνατότητα που έδωσε η απόφαση του ECOFIN στις 7/12/2021, μέτρο με μικρό δημοσιονομικό κόστος που, όμως, η κυβέρνηση αρνείται να υλοποιήσει εδώ και τέσσερις μήνες. Ζητούν, επιπλέον, την έκτακτη επιδότηση του κόστους εκτύπωσης. Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. σημειώνουν ότι η κυβέρνηση ΝΔ, από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε, εμφανίστηκε απρόθυμη να υλοποιήσει τα προγράμματα στήριξης και ανάπτυξης των εφημερίδων με αντικειμενικούς όρους, που νομοθέτησε και χρηματοδότησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Με αλλεπάλληλες, τραγελαφικές παλινωδίες, προσπάθησε να αλλοιώσει τη φιλοσοφία της νομοθεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, την οποία τελικά κατήργησε, προκειμένου να απαλειφθούν οι όροι αντικειμενικής και διαφανούς κατανομής των όποιων ενισχύσεων. Με την έλευση της πανδημίας, της δόθηκε η ευκαιρία και το πρόσχημα να προχωρήσει στις αδιαφανείς διαδικασίες των σκανδαλωδών Λιστών Πέτσα, ενώ ακόμα αγνοείται η εφαρμογή μέτρων ενίσχυσης με κανόνες για να καταστούν ισότιμες οι δυνατότητες διατήρησης της οικονομικής τους βιωσιμότητας.
Επιστολή απέστειλε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου προς τους αρμόδιους Επιτρόπους για τα ΜΜΕ Βέρα Γιούροβα και Εσωτερικής Αγοράς Τιερρύ Μπρετόν, με θέμα τις εκρηκτικές αυξήσεις στην τιμή του χαρτιού. Με αυτή ζητά έκακτο πακέτο διάσωσης για τον Τύπο πανευρωπαϊκά, όπως και να δοθεί η δυνατότητα στα κράτη-μέλη να ασκήσουν άμεσα επείγουσες και αποτελεσματικές πολιτικές για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Οι προτάσεις της ΕΣΗΕΑ
Η πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ “πατά” στις προτάσεις της ΕΣΗΕΑ που έχουν κατατεθεί εδώ και έναν χρόνο(!), αλλά η κυβέρνηση κωφεύει. Ανάμεσα στα άλλα, η Ενωση Συντακτών έχει προτείνει: Μείωση ή και μηδενισμός ΦΠΑ επί των πωλήσεων και των ενθέτων. Οι συνολικές πωλήσεις για το 2019 εκτιμάται ότι δεν θα υπερβούν τα 140 εκατομμύρια, σχεδόν οι μισές σε σχέση με τρία χρόνια πριν, εξέλιξη που δείχνει και πόσο κατεπείγον είναι το πρόβλημα. Ενίσχυση στη διακίνηση μέσω πρακτορείου ή αποστολής μέσω ταχυδρομείου (π.χ. κόστος ΕΛΤΑ ιδιαίτερα για περιφερειακά μέσα, ενίσχυση μεταφοράς στα νησιά και τις απομακρυσμένες περιοχές κ.λπ.). Αντιμετώπιση μονοπωλιακών καταστάσεων στη διανομή, την εκτύπωση κ.λπ. barcode στα έντυπα, προκειμένου να γίνεται έλεγχος των πραγματικών πωλήσεων. Αναδιαμόρφωση/αλλαγές σημείων πώλησης. Επιδότηση εισφορών για 55άρηδες, νέους και άνεργους δημοσιογράφους, όπως και άλλες ειδικότητες εργαζομένων. Αγορά εφημερίδων εκ περιτροπής από πανεπιστήμια, σχολεία, στρατιωτικές μονάδες, στο κέντρο και στην περιφέρεια. Σε συνδυασμό με εκδηλώσεις και συζητήσεις, προκειμένου να κάνουμε κοινωνικό θέμα τη στήριξη του Τύπου και να αντιμετωπιστεί το θέμα της αξιοπιστίας της ενημέρωσης. Είσπραξη επιστροφών, συνολικού ποσοστού περίπου 4% επί των πωλήσεων στον έντυπο Τύπο, που έχει καταργηθεί. Αυτό το ποσό θα μπορούσε να αποτελέσει τονωτική ένεση στον έντυπο Τύπο, καθώς υπολογίζεται σήμερα περίπου στα 5 εκατομμύρια ετησίως, ενώ όταν έγινε η ρύθμιση για τον νέο ΕΔΟΕΑΠ υπερέβαινε τα 10! Ενίσχυση μέσω ΕΣΠΑ για εξοπλισμό, χρήση νέων μέσων, μεθόδων και τεχνικών ενημέρωσης. Ειδικά μέτρα στήριξης συνεταιριστικών εντύπων (π.χ. «Η Εφημερίδα των Συντακτών») και πολιτικών ιστορικών εφημερίδων (π.χ. «Αυγή», «Ριζοσπάστης», «Εστία», «Εποχή»). Παροχή κινήτρων, με ταυτόχρονη δέσμευση από τους εκδότες για διατήρηση θέσεων εργασίας, τη στήριξη των εργασιακών δικαιωμάτων με την υπογραφή συλλογικής σύμβασης και την εφαρμογή του κώδικα δεοντολογίας με ειδική πρόνοια για τον εμπλουτισμό των αρχών και για το διαδίκτυο και τη στήριξη του ΕΔΟΕΑΠ.