Στις 29 Μαΐου διεξάγεται στην Κολομβία ο α’ γύρος των προεδρικών εκλογών με επτά υποψήφιους. Σε όλες τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις εξακολουθεί να προηγείται ο υποψήφιος πρόεδρος της Αριστεράς (Ιστορικό Σύμφωνο)1, Γουστάβο Πέτρο, με 38,3% - 40,0% και με μεγάλη διαφορά (21,0% – 25,3%) από τον δεύτερο Φίκο Γκουτιέρες, ομοϊδεάτη του απερχόμενου προέδρου Ιβάν Ντούκε. Προβολές δημοσκοπήσεων στον β’ γύρο φέρνουν ως νικητή τον Γ. Πέτρο με 43,8% έναντι 40% του Φ. Γκουτιέρες, ενώ υπάρχουν και εκτιμήσεις για πιθανή νίκη του από τον α’ γύρο (συνεκτίμηση του σχετικά υψηλού ποσοστού αναποφάσιστων/λευκών/άκυρων και αναμενόμενη μείωση της κατά κανόνα υψηλής αποχής). Το πιθανότερο, ωστόσο, σενάριο που διαγράφεται είναι να διεξαχθεί δεύτερος γύρος στις 19 Ιουνίου, όπου η σύγκρουση μεταξύ Δεξιάς - Ακροδεξιάς και Αριστεράς θα είναι σκληρή, όπως σκληρή είναι και η πραγματικότητα της Κολομβίας.
Η προεκλογική περίοδος (ουσιαστικά από τις 13 Μαρτίου με τις προκριματικές εκλογές)2 δεν εμπόδισε το κράτος και το πολύμορφο ένοπλο παρακράτος (περιλαμβανομένων των γαιοκτημόνων και του ναρκοεμπορίου) να συνεχίζει να υφαρπάζει τη γη και όλα τα υπάρχοντα αμέτρητων αγροτών-ισσών, εκδιώκοντάς τους βίαια από τον τόπο τους σε όφελος των πανίσχυρων γαιοκτημόνων. Ήδη, ο Γ. Πέτρο ακύρωσε την περιοδεία του σε εύφλεκτη περιοχή μετά από έγκυρες δικαστικές πληροφορίες ότι κινδυνεύει η ζωή του, ενώ πριν από κάθε ταξίδι του –ιδιαίτερα με αεροπλάνο– προηγείται εξονυχιστικός έλεγχος. Tαυτόχρονα, ιθαγενείς λαοί διαδηλώνουν στη Μπογκοτά διεκδικώντας δικαιώματα, ενώ σε περιοχή αφροκολομβιάνων κερδίζεται η μάχη για μη πραγματοποίηση καταστροφικής εξόρυξης πετρελαίου.
Ποιες ήταν οι κοινωνικές διεργασίες στη Κολομβία –προκεχωρημένο φυλάκιο των ΗΠΑ και το μόνο μέλος του ΝΑΤΟ στην περιοχή, όπου ο ψυχρός πόλεμος δεν τελείωσε ποτέ και η Ακροδεξιά με το παρακράτος της διαφέντευε το λαό της– ώστε η Αριστερά να είναι πρώτη δύναμη στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές (…) και τώρα να είναι ενδεχόμενη η εκλογή αριστερού προέδρου και μάλιστα –έστω και πολύ παλιά– ένοπλου αντάρτη; Τι έχει συμβεί και ψηφίστηκε ως αντιπροεδρίνα η Μάρσια Μάρκες, μια ταπεινή αφροκολομβιάνα που έχει ξεσηκώσει τις γυναίκες της περιοχής της με πορείες για να προστατεύσουν τη ζωή τους και τον τόπο τους από τις καταστροφικές εξορύξεις;
Όταν οι κοινότητες των αναγκών ξεπερνούν τον φόβο
Η μαζική και δυναμική γενική απεργία που πραγματοποιήθηκε, μετά από 43 χρόνια, τον Νοέμβρη του 2019, και συμμετείχαν παλιά και νέα κινήματα, ενώ ήδη η φοιτητική νεολαία διεκδικούσε στον δρόμο αύξηση και όχι μείωση των δαπανών, μπορεί να θεωρηθεί ως η απαρχή κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών που, λόγω κορονοϊού, ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια (αναλυτικά, «Η Εποχή» 2/2/2020).
Η πολύμηνη καραντίνα και η διαχείριση της πανδημίας λειτούργησε ως καταλύτης στο ξέσπασμα (Απρίλης 2021) της συσσωρευμένης οργής και αγανάκτησης για τις βιωμένες τραγικές συνέπειες των κοινωνικών ανισοτήτων, της ανελευθερίας, του αυταρχισμού, της αδιάκοπης καταστολής. Ενδεικτικό προκλητικό παράδειγμα: ενώ οι άδικοι θάνατοι από τον κορονοϊό συνεχίζονταν λόγω αδυναμίας πρόσβασης μεγάλου τμήματος του πληθυσμού στο σύστημα Υγείας, η φτώχεια διευρυνόταν και υπήρχαν ακόμα και θάνατοι από ασιτία, τα συστημκά ΜΜΕ κατακλύζονταν από ρεπορτάζ με τους πλούσιους σε λουτροπόλεις να περνούν πλούσια και ωραία!
«Το 2021 ήταν για την Κολομβία μια χρονιά μεγάλων αλλαγών», λέει σε συνέντευξή του ο Ρενάν Βέγα Καντόρ3 στο Cuarentena και συνεχίζει: «Αυτή η μεγάλη διαμαρτυρία–κινητοποίηση μπορεί να θεωρηθεί ως η πιο σημαντική στην ιστορία της Κολομβίας… Στην Κολομβία υπήρξαν σημαντικές κινητοποιήσεις, αλλά καμία δεν είχε τόσο μεγάλη διάρκεια, συμμετοχή τόσο διαφορετικών οργανώσεων/συλλογικοτήτων και δεν απογύμνωσε την κρατική τρομοκρατία που είναι τόσο παλιά όσο και αυτή του Ισραήλ». Η καταστολή ήταν ακραία (αναλυτικά, «Η Εποχή», 24-5-2021).
Η συλλογική διαμαρτυρία – εξέγερση της κοινωνίας και ιδιαίτερα της νεολαίας που ξεπέρασε την ανασφάλεια και τον φόβο «για το αύριο» άλλαξε τους πολιτικούς συσχετισμούς, συνέβαλε αντικειμενικά στη δημιουργία του συμμαχικού σχήματος της Αριστεράς και ενδεχομένως στη νίκη του στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές.
Όσο πλησιάζει η μέρα των εκλογών διατυπώνονται σκέψεις από διανοούμενους/δημοσιογράφους της Αριστεράς για ενδεχόμενο εκλογικό πραξικόπημα «είναι απαραίτητο να ληφθεί υπόψη η ιστορική εμπειρία της Κολομβίας, όπου η ολιγαρχία επέβαλλε τη διατήρηση των συμφερόντων της με τη βία…» (Ραούλ Ζιμπέκι) ή να επισημαίνει τις μεγάλες δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει η αριστερά σε περίπτωση νίκης της.
Σε κάθε περίπτωση, μόνο το διευρυμένο κοινωνικό κίνημα που είναι ακόμα ζωντανό μπορεί να υπερασπιστεί και να στηρίξει την αριστερή στροφή της Κολομβίας.
Σημειώσεις:
1. Συμμαχία Αριστεράς – Κεντροαριστεράς, κοινωνικών κινημάτων
2. Γενικές εκλογές με λίστα υποψηφίων προέδρων κάθε κόμματος για επιλογή από το εκλογικό σώμα του υποψήφιου προέδρου/αντιπροέδρου.
3. Καθηγητής στο Εθνικό Παιδαγωγικό Πανεπιστήμιο της Μπογκοτά, μέλος της Ιστορικής Επιτροπής για την Ένοπλη Σύγκρουση.