Το «κράτος δικαίου» δεν είναι μια έννοια χωρίς περιεχόμενο. Το αντίθετο. Είναι μία έννοια οικουμενική. Νοείται ως η μορφή πολιτικής οργάνωσης στην οποία υπόκειται η κοινωνική ζωή, η οποία μέσω ενός νομικού πλαισίου εκτελεί ένα σύνολο κανονισμών, προκειμένου να διασφαλιστεί η αρχή της νομιμότητας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων όλων των πολιτών. Εν ολίγοις, η εξουσία του κράτους περιορίζεται από τον νόμο, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάχρηση εξουσίας ή η παραβίαση των δικαιωμάτων. Και για αυτό υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου, λογοδοσία και διαφάνεια.
Με ορμητήριο το ΑΠΘ
Το ΑΠΘ βρίσκεται υπό τον κλοιό των ΜΑΤ από τον περασμένο Απρίλιο. Έχει θεωρηθεί από την κυβέρνηση και από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη απαραίτητη η παρουσία των δυνάμεων καταστολής για να χτιστεί βιβλιοθήκη. Έκτοτε, έχουν πέσει αρκετές χειροβομβίδες κρότου λάμψης και δακρυγόνα, έχουν κυνηγηθεί ή/και χτυπηθεί φοιτητές. Τελευταίο περιστατικό, η επίθεση που δέχτηκε μπλοκ φοιτητών την Πέμπτη, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό ενός και τη διακομιδή του στο νοσοκομείο, όπου και διαπιστώθηκε παροδική απώλεια ακοής από το ένα αυτί, κάκωση στο πρόσωπο από κλωτσιά και σπασμένα δόντια, ενώ χρειάστηκε να κάνει και ράμματα στο κεφάλι. Η αντίδραση των φοιτητών ήταν άμεση και μαζική. Χιλιάδες συγκεντρώθηκαν και διαδήλωσαν την ίδια μέρα ενάντια στην αστυνομική βία και αυθαιρεσία. Και αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο για τα αντανακλαστικά της νεολαίας και του φοιτητικού κινήματος, ιδιαίτερα από τη στιγμή που έχει μπροστά του πολλούς αγώνες με αφορμή και την επικείμενη εγκατάσταση της πανεπιστημιακής αστυνομίας, αρχής γενομένης από το ΑΠΘ και πάλι, την 1η Ιουνίου. Η αντίδραση της αστυνομίας και της πολιτικής ηγεσίας της δείχνει πως η κυβέρνηση αυτή αντί να υπηρετεί το κράτος δικαίου, λειτουργεί με όρους «συμμορίας».
Η ΕΛΑΣ μετά τον τραυματισμό του φοιτητή εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία κάνει λόγο για τραυματισμό αστυνομικού και ιδιώτη (σ.σ. εννοεί τον φοιτητή), ύστερα από επίθεση ομάδας 120 περίπου ατόμων. Μόνο που η αστυνομία είναι ειδικά εκπαιδευμένο σώμα που αντιμετωπίζει καταστάσεις βάσει της εκπαίδευσής της, τηρώντας ένα πρωτόκολλο. Δεν είναι «ομάδα» που συγκρούεται με κάποια άλλη «ομάδα». Έχει την ευθύνη για την προστασία του συνόλου. Αμέριστη κάλυψη προσέφερε και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, ο οποίος δήλωσε ότι «στο ΑΠΘ το έργο κατασκευής της βιβλιοθήκης θα ολοκληρωθεί και η Ελληνική Αστυνομία θα κάνει ό,τι χρειαστεί γι’ αυτό τον σκοπό». Μόλις πριν λίγες μέρες αποδείχτηκε τι σήμαινε στην πράξη «θα κάνει ό,τι χρειαστεί», με την απαλλαγή του λεγόμενου «Ινδιάνου» με βούλευμα. Ο Ινδιάνος ήταν προφυλακισμένος επί επτά μήνες κατηγορούμενος για απόπειρα ανθρωποκτονίας σε βάρος αστυνομικού στις 9 Μαρτίου του 2021, στη μαζική πορεία που είχε γίνει στη Νέα Σμύρνη, αφού δημοσιεύτηκε βίντεο με τον άγριο ξυλοδαρμό πολίτη στην πλατεία. Όπως αποδείχτηκε ο «Ινδιάνος» έπαιζε μπάσκετ με φίλους του στην Ελευσίνα και δεν ήταν καν στην περιοχή. Η ΕΛΑΣ, όμως, δεν ανέλαβε την ευθύνη για κατασκευή στοιχείων, ούτε ο πολιτικός της προϊστάμενος.
Χωρίς λογοδοσία
Όπως αυτές τις μέρες δεν έχει αναλάβει την ευθύνη που απήχθη ένα εξάχρονο παιδί από το σπίτι του και μπόρεσε να φύγει αεροπορικώς με τους απαγωγείς του (ο ένας ήταν ο πατέρας του) για την Νορβηγία. Ούτε φυσικά έχει αναλάβει την ευθύνη κανείς για τις παράνομες επαναπροωθήσεις που γίνονται χωρίς σταματημό αυτή την εβδομάδα και η κ. Βούλτεψη υπερασπίζεται την αποτροπή ως «θέμα πολιτικής απόφασης», την ίδια στιγμή που ο επικεφαλής της Frontex υποχρεώθηκε σε παραίτηση. Όλα αυτά, όμως, τα γεγονότα μας απομακρύνουν έτη φωτός από το κράτος δικαίου και μας επιστρέφουν στην ανάγκη που γέννησε τη δημιουργία του, που ήταν η αποτροπή ύπαρξης αυταρχικών και απολυταρχικών καθεστώτων.
Χωρίς διαφάνεια
Επιπλέον ερωτήματα για το ποιους σκοπούς υπηρετεί το κράτος και οι μηχανισμοί του γεννούν, σχεδόν καθημερινά, κι άλλα περιστατικά. Η καταγγελία βιασμού της Γεωργίας Μπίκα ενδέχεται να μπει στο αρχείο, ύστερα από την εισηγητική εισαγγελική πρόταση, η οποία μηδενίζει όλα τα στοιχεία, αγνοεί όλες τις παρατυπίες και επιρρίπτει ευθύνες στο θύμα. Ο εισαγγελέας της Αρχής Διαφάνειας που επρόκειτο να εξετάσει υπόμνημα το οποίο κατέθεσαν οι συνήγοροι της Γ. Μπίκα, παύθηκε ξαφνικά από την υπηρεσία του, από τον προϊστάμενό του, όταν του ανακοινώθηκε πως δεν είναι ευθύνη του να διερευνήσει την υπόθεση.
Για το μείζον ζήτημα της ελευθερίας του Τύπου βρέθηκε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Οικονόμου με την αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βιέρα Γιούροβα, η οποία του έθεσε τα ζητήματα της μη προόδου στις έρευνες για τη δολοφονία Καραϊβάζ, την έρευνα των Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα, τον τρόπο διοίκησης του ΑΠΕ, το οποίο υπάγεται απευθείας στον πρωθυπουργό, εκφράζοντας την ανησυχία της. Ο κ. Οικονόμου έμεινε να επιχειρεί να διαψεύσει, χωρίς όμως να μπορεί επί της ουσίας να το κάνει, αφού τα προβλήματα που του έθεσε παραμένουν.
Η πρώην γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής Σ. Νικολάου αντικατέστησε τους διευθυντές και αρχιφύλακες με απόφασή της τον Ιούνιο του 2020. Όλοι οι εργαζόμενοι δικαιώθηκαν δικαστικά, εντοπίζοντας παρανομία στην απόφαση της γ.γ. Με άρθρο της τελευταίας στιγμής σε νομοσχέδιο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, παρακάμπτεται ο Υπαλληλικός Κώδικας και δίνει την ευχέρεια στον/στην υπουργό να διορίζει κατά το δοκούν επικεφαλής των φυλακών, με την επίκληση των «εξαιρετικών περιπτώσεων».
Με στρέβλωση
Η κατά το δοκούν αλλαγή της νομοθεσίας τείνει να γίνει πάγια πρακτική, προκειμένου η κυβέρνηση να καταφέρει, δια του νόμου, όσα δεν μπορεί να καταφέρει με κοινωνικούς όρους ή προκειμένου να αποκρύψει την πραγματικότητα και τις ευθύνες της. Και εδώ πολλά τα παραδείγματα. Η Ν. Κεραμέως με τον νέο νόμο–πλαίσιο για τα ΑΕΙ καταργεί το δικαίωμα στον συνδικαλισμό στα πανεπιστήμια και συγκεκριμένα θέτει εκτός νόμου τις παρατάξεις, επιτρέποντας μονάχα ενιαίο ψηφοδέλτιο στις φοιτητικές εκλογές. Ο Κ. Χατζηδάκης εξαφάνισε με διάταξη 300.000 εκκρεμείς συντάξεις, ικανοποιώντας με αλχημείες ένα από τα προαπαιτούμενα για την έξοδο από την επιτήρηση. Συγκεκριμένα, στερεί από τους συνταξιούχους το δικαίωμά τους να προσβάλλουν μια αρνητική απόφαση και να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και το δικαίωμά τους στη σύνταξη. Το ίδιο έκανε και με τις αλλαγές στον ΟΑΕΔ, εξαφανίζοντας έτσι από τις λίστες χιλιάδες ανέργους.
Κάθε κίνηση της κυβέρνησης είναι και ένα βαθύ πλήγμα στο περί δικαίου αίσθημα και στην κοινωνική συνοχή. Η αντίδραση στον αυταρχισμό με τον οποίο κυβερνά, δεν θα αργήσει να έρθει και δεν θα είναι ήπια. Όσο και να επιχειρεί να μιλά «κοινωνικά», πράττει αντικοινωνικά.