1η Οκτωβρίου 1952, πρωί. Στο λεωφορείο που μας πήγαινε στο νέο σχολείο. Γνωριμία με τον πρώτο συμμαθητη: ίδια τάξη (4η δημοτικού), ίδιο τμήμα (Α). Το όνομα αυτού: Βένιος. Τι θα πει Βένιος; Ρωτάω αφελώς. Είναι από το Ευγένιος, απαντά. Να, όπως ο Ευγένιος της Σαβοΐας. Εντυπωσιάζομαι. Δεν τολμώ να ρωτήσω ποιος ήταν ο Ευγένιος της Σαβοΐας.
Μέσα Ιουνίου 2010, μεσημέρι. Αίθουσα τελετών του ΕΜΠ στου Ζωγράφου. Τελετή ‘αφυπηρέτησης’ των καθηγητών που είχαν συμπληρώσει το όριο ηλικίας. Από τη Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών, ο Βένιος κι εγώ.
Ευγένιος: από καλή γενιά. Ο πατέρας: Γρηγόρης Αγγελόπουλος, νευρολόγος-ψυχίατρος. Μακρονησιώτης. Άρα απών από το σπίτι τα πρώτα χρόνια του σχολείου. Η μητέρα: Βίτω Γαβριηλίδου-Αγγελοπούλου. Δασκάλα στο νέο σχολείο και καινοτόμος παιδαγωγός. Πυλώνας ακλόνητος. Η γιαγιά: η σοφία της προσφυγιάς. Ο Βένιος τη μνημόνευε συχνά.
Ο Βένιος. Εντυπωσιακός πλούτος εμπεδωμένων γνώσεων. Εντυπωσιακό βάθος κριτικής σκέψης. Εντυπωσιακός χειριστής του γραπτού λόγου. Εντυπωσιακός μαθητής εφ’ όλης της ύλης. Εντυπωσιακός αθλητής στίβου: 400 μέτρα, 800 μέτρα. Απολύτως έντιμος και απολύτως ανιδιοτελής. Με μια ευαισθησία και μια τρυφερότητα που προσπαθούσε απεγνωσμένα να αποκρύψει με όλα τα μέσα. Φοβόταν, φαίνεται, μήπως αυτή εκληφθεί ως αδυναμία. Είχε μάθει από πολύ μικρός τι σήμαινε η σκληρότητα της μετεμφυλιακής συνθήκης και ότι όφειλε να προστατεύει τον δικό του εσώτατο πυρήνα. Όπως έκανε ο πατέρας του στη Μακρόνησο. Όπως έκανε η μητέρα του κάθε μέρα στη δουλειά και στο σπίτι.
Ο Βένιος άφησε το σχολείο μας, δηλαδή πήδηξε μια τάξη, για να δώσει ‘κατατακτήριες’ εξετάσεις ώστε να αποκτήσει απευθείας απολυτήριο Γυμνασίου –τότε δεν υπήρχε Λύκειο. Στις οποίες, βέβαια, πέτυχε με χαρακτηριστική ευκολία. Είχε δε ολοκληρώσει εκ παραλλήλου (!) το πλήρες πρόγραμμα του γαλλικού Baccalauréat θέλοντας να μεταβεί στο Παρίσι. Προκειμένου να σπουδάσει στην περίφημη Ecole Polytechnique της οποίας το δίπλωμα ισοδυναμεί επισήμως με τα διπλώματα μηχανικών όλων των ειδικοτήτων πλήν εκείνης των Αρχιτεκτόνων.
Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ecole Polytechnique, πάλι με χαρακτηριστική ευκολία, διορίστηκε στο γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (CNRS) και αφοσιώθηκε στην έρευνα των Μαθηματικών. Επιλέγοντας πάντα προβλήματα δύστροπα. Που άπτονταν κυρίως της γεωμετρίας. Μετά από κάποια χρόνια επέστρεψε για να υπηρετήσει το ελληνικό δημόσιο πανεπίστημιο και εκλέχθηκε καθηγητής στο ΕΜΠ. Έτσι βρεθήκαμε πάλι στα ίδια θρανία. Από την απέναντί τους τώρα πλευρά.
Ο Βένιος. Αριστερός δια βίου. Με πάντοτε ενεργό και ανιδιοτελή συμμετοχή παντού όπου τον καλούσαν οι περιστάσεις. Από τον Μάη του ’68 στο Παρίσι μέχρι το πανεπιστημιακό κίνημα στην Ελλάδα. Από τις σχέσεις με τους μαθητές του και τον ιδιότροπο τρόπο διδασκαλίας του μέχρι τον Χώρο Διαλόγου και Κοινής Δράσης της Αριστεράς. Ιδρυτικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ. Χωρίς να διεκδικήσει ποτέ τίποτε για τον εαυτό του. Μάλλον το αντίθετο.
Ο Βένιος. Μαθηματικός από την πρώτη αρχή. Διέβλεπε την απόδειξη ενός θεωρήματος σχεδόν πριν την επιδείξει ο καθηγητής στον πίνακα. Έλυνε την άσκηση σχεδόν πριν καταλάβουν την εκφώνηση οι συμμαθητές. Ερευνούσε μέχρι τέλους το δύστροπο μαθηματικό πρόβλημα που τον απασχολούσε χωρίς να κάμπτεται από τις δυσκολίες, χωρίς να σέβεται τα ανθρώπινα ωράρια που διαχωρίζουν τη μέρα από τη νύχτα, χωρίς να υποτάσσεται στον χορό των δημοσιεύσεων και τις επιταγές της αντίστοιχης ‘αγοράς’. Ενόσω εφάρμοζε τον μαθηματικό τρόπο σκέψης –κάποτε μέχρις εξαντλήσεως του συνομιλητή– σε όσα έλεγε ή όσα έπραττε. Ακόμη και στο χιόυμορ του. Αδιαφορούσε παντελώς για τα υλικά αγαθά και για τις ενδυματολογικές ή άλλες συμβάσεις, αλλά του άρεσε να συζητά για τα πάντα. Αντιμετωπίζοντας τον εκάστοτε συνδιαλεγόμενο ως απολύτως ισότιμο υπό τον μόνο όρο ότι και οι δύο θα προσπαθούσαν να αποδείξουν με τη δέουσα αυστηρότητα όσα διατείνονται.
Ο Βένιος. Αριστερώς μαθηματικός στη διδασκαλία και στην άσκηση της επιστημονικής έρευνας και μαθηματικώς αριστερός απέναντι στα επίδικα των καιρών. Αξεδιάλυτα. Ιδιόρρυθμος, ανασούμπαλος, πείσμων και επίμονος. Αλλά πάντοτε ανδιοτελής, πάντοτε γοητευτικός, πάντοτε ευαίσθητος. Πολλαπλά αγαπητός από όλες και όλους που έτυχε να τον συναναστραφούν. Δίδαξε πολλά σε πολλούς. Μέχρι μπριτζ και το κυνικό παιχνίδι «Διπλωματία». Και σε εμένα κάποια από τα κύρια που με συγκρότησαν από παιδί...