Στις 19 Ιουνίου διεξάγονται στην Κολομβία οι πιο κρίσιμες προεδρικές εκλογές των τελευταίων δεκαετιών, αφού το αποτέλεσμά τους θα κρίνει αν οι λαοί αυτής της χώρας επιλέγουν απαλλαγή από το μακρόχρονο και –επιεικώς– αυταρχικό και διεφθαρμένο καθεστώς ή μια δικαιότερη και δημοκρατική κοινωνία, με ειλικρινή και αυστηρή τήρηση των συμφωνιών ειρήνευσης με το αντάρτικο FARC, με επίμονες προσπάθειες αντιμετώπισης της διαπλεγμένης σχέσης κράτους – πολύμορφου παρακράτους, με κοινωνική ορατότητα και δικαιώματα των εκατομμυρίων αποκλεισμένων/περιθωριοποιημένων ατόμων, κοινωνικών ομάδων, εθνοτήτων. Με τα λόγια του νικητή του πρώτου γύρου Γουστάβο Πέτρο (υποψήφιος πρόεδρος του αριστερού – κεντροαριστερού συνασπισμού «Ιστορικό Σύμφωνο»), η επιλογή σ΄ αυτές τις εκλογές είναι «αλλαγή ή αυτοκτονία». Εξάλλου, τα αποτελέσματα αυτών των εκλογών θα επηρεάσουν την κατεύθυνση τωn εξελίξεων σε αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής, ενώ παρακολουθούνται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από τις ΗΠΑ.
Η αμφισημία της αλλαγής και ο κολομβιάνος Τραμπ
Στον πρώτο γύρο (συμμετοχή 54,9%) καταγράφηκε με ευκρίνεια η βούληση για αλλαγή του καθεστώτος που διαφεντεύει τις τελευταίες δεκαετίες τις τύχες των λαών της Κολομβίας, αποκλείοντας από τον δεύτερο γύρο τον υποψήφιο της παραδοσιακής δεξιάς – ακροδεξιάς που ήλθε τρίτος με 24%.
Όμως, η βούληση για αλλαγή εκφράστηκε με αντιθετικό τρόπο: από τη μια μεριά, ο υποψήφιος της διευρυμένης Αριστεράς εκλέχτηκε πρώτος με τον ιστορικά υψηλότερο απόλυτο αριθμό και ποσοστό ψήφων 40,0% (πάνω από 8.500 εκατ. ψήφοι) και με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο και από την άλλη, στη δεύτερη θέση με 28% βρέθηκε απρόσμενα ο «ανεξάρτητος» εκατομμυριούχος Ροδόλφο Ερνάντες, ο κολομβιάνος Τραμπ. Να επισημανθεί ότι απέφυγε τις δημόσιες προεκλογικές συγκεντρώσεις και όλη του η προεκλογική δραστηριότητα κινήθηκε μέσα από τα ΜΚΔ, κυρίως το ΤικΤοκ, ιδιαίτερα δημοφιλές στη νεολαία. Δήλωσε, επίσης, θαυμαστής του Χίτλερ και μετά τις αντιδράσεις προσπάθησε χωρίς επιτυχία να ανασκευάσει.
Ο αμφίρροπος δεύτερος γύρος
Την επομένη του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών (30/5/22) ο αργεντίνος ιστορικός Πάμπλο Στεφανόνι σε άρθρο του στην ισπανική Εl PΑIS επισημαίνει ότι, «…το παράδοξο θα είναι ο πιο ενάντιος των κομμάτων υποψήφιος να γίνει το πιο αποτελεσματικό εργαλείο των παραδοσιακών κομμάτων στην αντιμετώπιση του Πέτρο στον δεύτερο γύρο».
Η εκλογή στον δεύτερο γύρο του δεξιού – ακροδεξιού λαϊκιστή Ρ. Ερνάντες αντί του αναμενόμενου υποψήφιου της παραδοσιακής Δεξιάς περιορίζει τις πιθανότητες νίκης του Πέτρο, έχοντας ως δεδομένο ότι ο λαϊκιστικός λόγος του Ερνάντες εισπράχτηκε σαν αντισυστημικός, σαν το καλύτερο όχημα κατά των ελίτ. Ο ισοπεδωτικός του δε λόγος κατά των κομμάτων συμπαρέσυρε και τα κόμματα/οργανώσεις της Αριστεράς, ενώ ο κυνισμός του απαντάται με το «λέει τα πράγματα με το όνομά τους». Αν συνυπολογίσουμε και τη στήριξή του από την παραδοσιακή Δεξιά (24%) έχει ήδη μεγάλο προβάδισμα.
Εν τούτοις, η ενδεχόμενη νίκη του Ερνάντες του κινητοποιεί αντιδεξιά ανακλαστικά και διευρύνει τη στήριξη στον υποψήφιο της Αριστεράς, ενώ συσπειρώνει και κινητοποιεί εντονότερα το Ιστορικό Σύμφωνο. Συγκεκριμένα, ο Πέτρο κάλεσε σε μια τεράστια κινητοποίηση που απευθύνεται στο 45% του εκλογικού σώματος που απείχε στον α’ γύρο ή ψήφισε υποψηφίους κεντρώων κομμάτων. Παράλληλα, εντατικοποιούνται οι συζητήσεις για στήριξη από μικρά δημοκρατικά – κεντρώα κόμματα. Ήδη, τρία από αυτά δήλωσαν δημόσια ότι στηρίζουν το Πέτρο στον β’ γύρο.
Εξάλλου, 36 φεμινιστικές οργανώσεις/ομάδες που ήδη έχουν ασκήσει κριτική στον Ερνάντες για τις σεξιστικές – μισογυνικές απόψεις του συνολικά και ειδικότερα για τις γυναικοκτονίες και το δικαίωμα των γυναικών στην έκτρωση, οργανώνουν σειρά δημόσιων συζητήσεων που η πρώτη πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη, όπου παρευρέθηκε και Γ. Πέτρο. Μια σημαντική πρωτοβουλία από τις φεμινίστριες και μια ευκαιρία για τον Πέτρο να διευρύνει το ιδεολογικό φάσμα τόσο του κόμματός του, όσο και του συνασπισμού Ιστορικό Σύμφωνο, αλλά και να επανασυνδεθεί με το φεμινιστικό κίνημα.
Η ανάγκη να απευθυνθεί ο Πέτρο και όλος ο συνασπισμός στους/στις ψηφοφόρους του Ερνάντες είναι αυτονόητη, ωστόσο δεν φαίνεται, απ’ όσο γνωρίζω, να αποτελεί προτεραιότητα. Η αλλαγή και η αυτοκτονία που χρησιμοποιούν συχνά και οι δύο υποψήφιοι με διαφορετικό προφανώς περιεχόμενο και ιδεολογικό πλαίσιο, χρειάζεται να αναλυθούν διεξοδικά και να αναδειχθούν οι διαφορές στο πεδίο της καθημερινής ζωής. Τα πάνω από 4 εκατ. που ψήφισαν τον Ερνάντες δεν είναι όλοι και όλες τραμπιστές-τριες.
Αξίζει, τέλος, να επισημανθεί ότι αυτή τη φορά δεν αμφισβητείται από κανένα υποψήφιο η συμφωνία ειρήνης με το μεγαλύτερο αντάρτικο (FARC). Κανένας δεν πιστεύει ότι αυτή η συμφωνία είναι πανάκεια, αλλά υπάρχει συναίνεση στο ότι αυτή αποτελεί τη βάση της όποιας δημοκρατικής και κοινωνικής προώθησης.
Δημοσκοπήσεις
Μέχρι και την Τετάρτη σε όλες τις δημοσκοπήσεις προηγείται ο Ερνάντεθ, αλλά η διαφορά από τον Γ. Πέτρο διαφοροποιείται και κινείται από 2% – 7%. Το ποσοστό των αναποφάσιστων παραμένει στο 14%, ενώ 5% δηλώνει ότι θα ψηφίσει λευκό και 1% ότι θα ψηφίσει κανέναν από τους δύο.
Αν και η εκλογή του Γ. Πέτρο φαίνεται να είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί, το επόμενο 15θήμερο πολλά μπορεί να αλλάξουν. Σε κάθε περίπτωση οι πολιτικοί συσχετισμοί στην κοινωνία έχουν αλλάξει υπέρ της Αριστεράς και αυτό καταγράφηκε στον πρώτο γύρο γύρο (40%) και θα καταγραφεί και στον δεύτερο.