Ο πρώτος που πανηγύρισε δημόσια για το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός της Βρετανίας ξεπέρασε τον σκόπελο της πρότασης δυσπιστίας ήταν ο πρόεδρος της Ουκρανίας. Αναμενόμενο θα πει κανείς, αφού ο Μπόρις Τζόνσον μαζί με κάποιους αμερικανούς αξιωματούχους είναι αυτοί που συντηρούν το αφήγημα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ότι θα συνεχίσει να πολεμά μέχρι να ανακτήσει όλα τα χαμένα εδάφη, ακόμα και εκείνα που έχασε η Ουκρανία στην πρώτη κρίση σε Κριμαία και Ντονμπάς, το 2014/15. Ο ίδιος ο Τζόνσον άλλωστε έσπευσε να επαναλάβει ότι η Ουκρανία δεν πρέπει να πιέζεται για να υποχωρήσει.
«Μεγάλοι» πύραυλοι, μεγάλοι μπελάδες
Η Βρετανία προτίθεται να στείλει και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς στη χώρα, που έπεσε θύμα της ρωσικής επίθεσης, αλλά το πιο πιθανό που θα καταφέρει θα είναι η συνέχιση του πολέμου στο διηνεκές. Αν μάλιστα λάβει κανείς σοβαρά και τις προειδοποιήσεις της ρωσικής πλευράς, ότι όσο πιο μεγάλο το βεληνεκές των δυτικών πυραύλων τόσο βαθύτερα στο σώμα της Ουκρανίας θα πρέπει να μείνουν εγκατεστημένα τα στρατεύματα της, για να δημιουργήσουν μια ζώνη «μαξιλάρι», τότε καταλαβαίνει ότι τα πράγματα κάθε άλλο παρά αισιόδοξα είναι.
Ο Ζελένσκι τα έβαλε για μια ακόμα φορά αυτή την εβδομάδα με τον Εμανουέλ Μακρόν, αμφισβητώντας τις «ηγετικές του ικανότητες», επειδή ο πρόεδρος της Γαλλίας φέρεται να του έχει ζητήσει να κάνει «παραχωρήσεις», προκειμένου να επιτευχθεί η ειρήνευση στην χώρα του.
Με τη συνδρομή δυτικών συμβούλων ο πρόεδρος της Ουκρανίας εξακολουθεί να παραμένει ανυποχώρητος, αν και παραδέχεται πια ότι η Ρωσία έχει κατακτήσει πάνω από το 20% του εδάφους της Ουκρανίας. Δεδομένου του μεγέθους της χώρας, κατανοεί κανείς ότι μιλάμε για μια έκταση μεγαλύτερη της Ελλάδας, με την κοιλάδα του Ντονμπάς να έχει ιδιαίτερη σημασία τόσο από αγροτικής, όσο και από βιομηχανικής άποψης.
Το δράμα των τελευταίων ημερών εντοπιζόταν στην πόλη Σεβεροντονιέτσκ, η οποία έχει πέσει κατά 80% περίπου σε ρωσικά χέρια, ενώ ένα κομμάτι της παραμένει αποκλεισμένο. Ο αριθμός των εγκλωβισμένων ανθρώπων, που αντιμετώπιζαν ήδη από τις αρχές της εβδομάδας προβλήματα τροφοδοσίας υπολογιζόταν ίσως και σε 15.000. Η πλήρης κατάληψη της περιοχής θεωρείτο θέμα χρόνου.
Πτώση του ηθικού
Ολοένα και περισσότεροι «ουδέτεροι» αναλυτές χαρακτηρίζουν πλέον μια «νίκη» της Ρωσίας ως το πιο πιθανό σενάριο. Τα λάθη που μπορεί να είχε κάνει η ρωσική στρατιωτική ηγεσία στην αρχή του πολέμου υπερτιμήθηκαν και είχαν δημιουργήσει έναν αέρα αισιοδοξίας στο δυτικό στρατόπεδο, μέχρι τα μέσα Μαΐου περίπου. Η ρωσική στρατιωτική μηχανή αναδιπλώθηκε και άλλαξε την τακτική της, όπως αποδεικνύεται επιτυχώς. Στο μεταξύ, πυκνώνουν οι πληροφορίες για την ψυχολογική φθορά στο ουκρανικό στρατόπεδο, που έχει να κάνει φυσικά και με το μεγάλο αριθμό απωλειών. Ένας αυστριακός συνταγματάρχης, αναλυτής του πολέμου, μιλώντας σε γερμανικό κανάλι έκανε λόγο για βίντεο που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, στα οποία ουκρανοί στρατιώτες δηλώνουν ότι δεν αντέχουν άλλο. Ανάλογο κλίμα απογοήτευσης επικρατεί πια και στην πλειονότητα του πληθυσμού της χώρας, που βλέπει τη χώρα να καταστρέφεται, την προοπτική επιστροφής των εκτοπισμένων να απομακρύνεται και το τέλος του πολέμου να μην διαφαίνεται στον ορίζοντα. Την εικόνα «πτώσης του ηθικού» στην ουκρανική πλευρά δεν διστάζουν πλέον να παραδεχτούν και έντυπα όπως οι New York Times.
Ο χειμώνας ως τεστ αντοχής;
Ήδη στον δυτικό Τύπο κυκλοφορούν σενάρια για συνέχιση του πολέμου κατά τη διάρκεια ολόκληρου του χειμώνα, με μια ενδεχόμενη αντεπίθεση των ουκρανικών δυνάμεων να τοποθετείται την ερχόμενη άνοιξη. Εδώ θα παίξει φυσικά ρόλο αν οι χώρες του ΝΑΤΟ είναι διατεθειμένες να πριμοδοτούν οικονομικά και στρατιωτικά για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα το Κίεβο. Αυτό το σενάριο πάντως μοιάζει να βρίσκεται στη σφαίρα των εναλλακτικών της Μόσχας και θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο για τους ευρωπαίους πολίτες, καθώς η επαλήθευσή του θα συνεπαγόταν και την εμφάνιση των πιο ολέθριων οικονομικών επιπτώσεων για τις οικονομίες της δυτικής Ευρώπης, που ήδη προβλέπουν ορισμένοι οικονομολόγοι. Ο φόβος είναι εδώ ότι στο πλαίσιο του οικονομικού πολέμου οι κυρώσεις μπορεί να πληγώσουν την Ρωσία λιγότερο από ότι τις χώρες της ΕΕ.
Ποιος μπορεί να παρέμβει;
Υπό το πρίσμα όλων των παραπάνω θα έλεγε κάθε λογικός άνθρωπος ότι έχουν υπερωριμάσει οι συνθήκες για μια πραγματική ευρωπαϊκή πρωτοβουλία ειρήνευσης. Αυτή πάντως δεν διαφαίνεται προς το παρόν. Από την πλευρά των ΗΠΑ δεν υπάρχει τέτοια διάθεση, αφού επισήμως η Ουάσιγκτον παραμένει πάντα πιστή στην επιδίωξη «μιας στρατηγικής ήττας για τη Μόσχα» και την πιθανή ανατροπή του Πούτιν.
Αυτό που οφείλουν να καταστήσουν σαφές προς τη μεριά του Κιέβου οι πιο ψύχραιμοι στις τάξεις των Ευρωπαίων είναι ότι η εμμονή στην επιδίωξη «ταπείνωσης του Πούτιν» πέραν του κατά πόσον είναι υλοποιήσιμη, θα απαιτήσει τεράστιο κόστος για τους πολίτες της Ουκρανίας πρωτίστως.
Αυτό που είναι δύσκολο να ξεπεράσουν εκείνοι οι ηγέτες της ΕΕ που θεωρούν ότι ο πόλεμος δεν θα πρέπει να τραβήξει σε μάκρος είναι φυσικά το εμπόδιο των ΗΠΑ. Μια λύση που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως «επιτυχία» για την Μόσχα, είναι κάτι που ο πρόεδρος Μπάιντεν θέλει να αποφύγει πάση θυσία, έχοντας μάλιστα μπροστά του και τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου. Αν δηλαδή οι εμπόλεμες πλευρές κατέληγαν σε κάποιου είδους συμφωνία με «κέρδη» για τη Μόσχα, το ερώτημα που θα έθεταν οι αντίπαλοι του αμερικανού προέδρου θα ήταν «τότε γιατί όλο αυτό το τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές και πολλά δισεκατομμύρια δολάρια;»
Η Ελλάδα πάντα στο γκρουπ των σκληρών
Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίζουν να πιέζουν και τις χώρες του ΝΑΤΟ, που έχουν δείξει ιδιαίτερη προθυμία να ακολουθήσουν τη δική τους «σκληρή γραμμή». Εδώ μπαίνει πλέον στο κάδρο και η Ελλάδα. Η άρνηση του υπουργού Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου να «αποκαλύψει» τι στρατιωτικό υλικό ακριβώς στέλνει η χώρα προς το Κίεβο είναι μάλλον αποκαλυπτική, του τι θα ακολουθήσει και τους επόμενους μήνες.
Θα είχε ενδιαφέρον επίσης να μην είχε αναβληθεί λόγω κορονοϊού η επίσκεψη της Ανναλένα Μπέρμποκ στην Αθήνα. Η ΥΠΕΞ της Γερμανίας έχει ακολουθήσει από την πρώτη στιγμή μια στάση, που ταυτίζεται με εκείνη της Ουάσιγκτον, μη διστάζοντας να διαφοροποιηθεί ανοικτά από τον «ηπιότερο» καγκελάριο Σολτς. Θα βοηθούσε να ακούγαμε από «πρώτο χέρι» αν η ρητορική της παραμένει πολεμική ή αν έχει αρχίσει και αυτή να βλέπει το αδιέξοδο αυτής της προσέγγισης.
Μια αλλαγή της στάσης της, που θα την έφερνε πιο κοντά στη λογική του Μακρόν και του Ντράγκι δεν θα απάλλασσε μόνο τον ίδιο τον Σολτς από έναν εσωτερικό μπελά. Θα έστελνε και ένα σαφές μήνυμα στους σκληροπυρηνικούς της ΕΕ, κυρίως Πολωνούς και Βαλτικές ότι οι «τρεις μεγάλοι» δεν είναι διατεθειμένοι να υποκύπτουν σε ακραίες λογικές, μόνο για να διατηρήσουν μια επίπλαστη εικόνα ενότητας της Ένωσης προς τα έξω. Έτσι κι αλλιώς, στην Μόσχα τους αρκεί να διαβάζουν κάθε μέρα το δυτικοευρωπαϊκό Τύπο για να διαβλέπουν τις ρωγμές στο απέναντι στρατόπεδο.